Refah Rejimleri İtibarıyla Çocuk Yoksulluğunun Değerlendirilmesi: AB-Türkiye Karşılaştırması

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 9, 113 - 135, 20.10.2020

Mehmet Emin Özsan

Öz

Sosyal politika biliminin temel araştırma konularından birisi olan yoksulluk sorunu, aynı zamanda insan haklarının ve insan onuruna yaraşır bir yaşamın önündeki en büyük engeldir. Yoksulluk toplumdaki kırılgan gruplar içerisinde daha yoğun şekilde hissedilmektedir. Çocuklar arasında yoksulluğun yaşam süresi boyunca geri döndürülemez sorunlara neden olduğu bilinmektedir.
Gelişme yolunda olan ülkelerin yanında gelişmiş ülkelerde de çocuk yoksulluğu
hâlihazırda önemli bir sorun alanıdır.
Bu makalede, Türkiye’de ve dört refah rejimi bazında seçilmiş Avrupa Birliği ülkelerinde çocuk yoksulluğunun durumu incelenmiş ve ülkelerin çocuk yoksulluğunu azaltmak amacıyla uyguladıkları politikalar ele alınmıştır. AB tarafından ekonomik ve parasal birlik sağlanmış olmakla birlikte çocuk
yoksulluğu da dâhil olmak üzere yoksulluğu azaltıcı politika çerçevesinde birlik sağlanamamıştır. Bunun sonucu olarak, üye ülkelerde çocuk yoksulluğunun çocukların yaşamında hâlâ ciddi etkileri bulunmaktadır.
Türkiye son yıllarda artan sosyal yardımların ve çocuk yoksulluğunu azaltıcı sosyal politika uygulamalarının etkisiyle gelişme kaydetmekle birlikte, yoksunluk ve çocuk iyilik hali gibi alanlarda farklı politika araçlarının geliştirilmesine ihtiyaç devam etmektedir. Kadın istihdamının ve gelir getirici faaliyetlerin desteklenmesi, kırsal ekonomilerin canlandırılması ve kırsal alanda hizmet sunumunun etkinleştirilmesi çocuk yoksulluğunun da azalmasına katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk Yoksulluğu, Yoksunluk, İyilik Hali, Refah Rejimleri, AB Çocuk Politikaları

Kaynakça

• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2018). Kadının Güçlenmesi Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2018-2023). Ankara.
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2017). 2016 yılı faaliyet raporu. Ankara. AÇSHB’nin web sitesinden 28 Şubat 2020’de erişildi. https://www.ailevecalisma.gov.tr/Uploads/sgb/uploads/ pages/arge-raporlar/2016-yili-faaliyet-raporu.pdf
• Arts, W., Gelissen, J. (2002). Three worlds of welfare capitalism or more? A state-of-the-art report. Journal of European Social Policy 2002 12: 137.
• Ben-Arieh, A. (2000). Beyond welfare: Measuring and monitoring the state of children – new trends and domains. Social Indicators Research, 52, 235–257. Kluwer Academic Publishers.
• Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme 1989. Kayıt no. 27531 (yürürlüğe giriş tarihi 2 Eylül 1990).
• Child Poverty Action Group (2020). The causes of poverty. Child Poverty Action Group’un web sitesinden 28 Şubat 2020’de erişildi. https://cpag.org.uk/child-poverty/causes-poverty
• Cho, E. Y. (2014). A clustering approach to comparing children’s wellbeing across countries. Child Indicator Research, 7, 553–567.
• Dayıoğlu, M. (2007). Türkiye’de çocuk yoksulluğu: Ölçüm yöntemleri ve yoksulluğun belirleyicileri. TİSK AKADEMİ, 82-105.
• Doek, Jaap E. (2014). Child well-being: children’s rights perspective. Asher Ben-Arieh, Ferran Casas, Ivar Frønes, Jill E. Korbin. (Yay. Haz.). Handbook of child well-being: Theories, methods and policies in global perspective içinde (s.187-218). Springer Dordrecht Heidelberg New York London: Springer Science+Business Media.
• Dünya Bankası (2019). Poverty: Overview. Dünya Bankası’nın web sitesinden 26 Şubat 2020’de erişildi.
• https://www.worldbank.org/en/topic/poverty/overview
• Esping-Andersen, G. (2006). Three worlds of welfare capitalism. Christopher Pierson, Francis G. Castles. (Yay. Haz.). The welfare state reader içinde (s. 160-174). Great Britain: MPG Books Ltd, Bodmin, Cornwall.
• Eurochild (2018). European Parliament Committee backs child guarantee in European Social Fund Plus. Eurochild web sitesinden 25 Şubat 2020’de erişildi.
• https://www.eurochild.org/news/news-details/article/european-parliament-committee-backs-childguarantee- in-european-social-fund-plus/?no_cache=1&utm_source=email&utm_campaign=Jan_ eNB&utm_medium=email
• European Commission (2020). Country profiles: Policies and progress towards investing in children. Department of Employment, Social Affairs & Inclusion. Avrupa Komisyonu web sitesinden 26 Şubat 2020’de erişildi. https://ec.europa.eu/social/main. jsp?catId=1248&langId=en&intPageId=3658
• European Commission (2019) Recent trends in child and family policy in the EU European Platform for Investing in Children: Annual thematic report. Luxembourg: Publications Office of the European Union. 26 Şubat 2020 tarihinde https://ec.europa.eu/social/ BlobServlet?docId=21576&langId=nl adresinden erişildi.
• Eurostat (2020). Europe 2020 – Overview. EUROSTAT web sitesinden 26 Şubat 2020’de erişildi. https://ec.europa.eu/eurostat/web/europe-2020-indicators
• Eurostat (2019). Gelir ve yaşam koşulları. EUROSTAT web sitesinden 25 Şubat 2020’de erişildi. http://ec.europa.eu/eurostat/web/income-and-living-conditions/data/main-tables
• Fernandez, E., Laima, I. (2015). Child poverty in the international context. Elizabeth Fernandez, Anat Zeira, Tiziano Vecchiato, Cinzia Canali. (Yay. Haz.). Theoretical and empirical insights into child and family poverty cross national perspectives. Springer International Publishing, Switzerland.
• Gábos, A., Özdemir, E., Ward, T. (2011) Material deprivation among children. Research note 7/2011. European Commission, Employment, Social Affairs and Inclusion.
• Gordon, D., Nandy, S., Pantazis, C. Pemberton, S., Townsend, P. (2003). The distribution of child poverty in the developing world. Centre for International Poverty Research, University of Bristol, United Kingdom. 20 Şubat 2020 tarihinde https://www.ibge.gov.br/poverty/pdf/Social%20Exclusion/REFERENCE%20CHILD%20POVERTY%20 REPORT.pdf adresinden erişildi.
• Kurukulasuriya, S., EngilbertsdóttirIsabel, S. (2012). A multidimensional approach to measuring child poverty. Isabel Ortiz, Louise Moreira Daniels, Sólrún Engilbertsdóttir (Yay. Haz.). Child poverty and inequality: New perspectives içinde (s.23-34). United Nations Children’s Fund (UNICEF), Division of Policy and Practice. New York.
• Lippman, L. (2004). Indicators of child, family, and community connection. Washington, DC: US Department of Health and Human Services, Office of the Assistant Secretary for Planning and Evaluation.
• Lodovici, M., Crepaldi, C., Orlando, N., Nico, G., Romaniello, D. (2019). Employment, VET and social policies in Italy, Study for the Committee on Employment and Social Affairs, Policy Department for Economic, Scientific and Quality of Life Policies, European Parliament, Luxembourg. 19 Şubat 2020 tarihinde http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2018/631050/IPOL_STU(2018)631050_ EN.pdf adresinden erişildi.
• OECD (2015). How’s life? 2015: Measuring well-being. Paris: OECD Publishing.
• Özsan, M.E. (2019). Türkiye’de çocuk refahının mekânsal analizi: Erken çocukluk dönemi için yöntemsel bir yaklaşım. Doktora tezi. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi. Ankara.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2019). İllerin ve bölgelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması (SEGE-2017). Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü, Araştırma Raporu Sayı: 3, Ankara.
• Süral, N. (2015). Türkiye’de kadın istihdamı: Hukuki düzenlemeler ve sosyal politikalar. TİSK AKADEMİ, C. 10, S. 19, 2015/1, 6-43.
• Şenkal, A. (2018). Küresel sosyal politika. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Tarım ve Orman Bakanlığı (2015). Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi (2014-2020). Yüksek Planlama Kurulu Kararı - Karar Sayısı: 2014/45 Karar Tarihi: 31/12/2014, Ankara.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2019). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023). Ankara.
• Topak, O. (2012). Refah devleti ve kapitalizm: 2000’li yıllarda Türkiye’de refah devleti. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Townsend, P. (1979). Poverty in the United Kingdom. Hardmonsworth: Penguin Books.
• TÜİK. Gelir ve yaşam koşulları araştırması veritabanı. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1011
• TÜİK. İşgücü istatistikleri veritabanı. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1007
• TÜİK (2019) İstatistiklerle çocuk, 2018. Sayı: 30708. 24 Şubat 2020 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30708 adresinden erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu (eski Devlet İstatistik Enstitüsü, 1960). 1960 yılı genel nüfus sayım sonuçları. Yayın no. 452. Ankara.
• UNICEF (2012). Measuring child poverty: New league tables of child poverty in the world’s rich countries. UNICEF Innocenti Research Centre. Innocenti Report Card 10. Florence-Italy.
• UNICEF (2005). The state of the worlds’ children. New York: UNICEF.