Din Eğitimi ve Bireysel Otonomi: Felsefî Perspektif

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 12, 101 - 119, 15.12.2021

Vefa Taşdelen

Öz

İnsanın ilk ve en temel faaliyet alanlarından birisi olan eğitim, bilgi, tecrübe ve değer aktarımı olarak, modern zamanlara doğru gelindiğinde bilimsel, felsefî ve sistematik bir nitelik kazanmıştır. İnsan, kendi tecrübe ve birikimini gelecek kuşaklara, onların yararına olacak şekilde aktarmak istemiştir. Yeni nesiller bu eğitimle hayata daha sıkı tutunup daha iyi adapte olabilecekler, sosyal ve fiziksel çevreye en iyi şekilde uyum sağlayabilecekler, yeryüzünde insan olmanın anlam ve değerini daha derinden hissedebileceklerdir. İşte bu eğitim biçimlerinden biri de din eğitimdir. İbn Haldun ve Giambattista Vico’nun medeniyet ve sosyal bilimler teorisi bağlamında işaret ettikleri üzere insan ilahi bir inayet olmak üzere bizzat Tanrı tarafından eğitilmiş, bir arada yaşamanın kural ve ölçütleri kendisine verilmiştir. Buna göre Rab, insanlığın ilk ve en esas terbiye edicisidir. Bu makalede din eğitimi, (1) “dinî akidelerin eğitimi”, (2) “din kültürü eğitimi” olmak üzere iki şekilde ele alınacaktır. Dinî akidelerin eğitimi, belirli bir dinin inanç ilkeleri etrafında, o dinin içeriğinin kazandırılmasına yönelik verilir. Din kültürü eğitimi ise dinin ve inancın doğasını, felsefî ve bilimsel bir çerçevede ele alan bir eğitim olacaktır. Bu eğitime ilişkin bir ders, insanın yeryüzündeki ruhsal evrimine ışık tutan bir ders olmak üzere, diğer kültür dersleri gibi seçmeli veya zorunlu olarak okutulabilir. Dinî akidelerin eğitimi ise belirli bir dinin inanç ve yaşam ilkelerini öğreten bir ders olarak bireyin (öğrenci ve ailesi) tercihine bırakılması anlamlı olacaktır. Bu durum, dinlerin temelinde olan tolerans ve insan iradesine saygı anlayışına da uygun düşecektir. Bununla birlikte din eğitimi, bir bütün olarak devletin resmi kurumlarında verilecek bir saatlik süreyle sınırlanamayacak denli geniş boyutları olan, neredeyse baştan sona insan hayatının tümünü kuşatan bir derstir. Bu eğitim çok küçük yaşlarda ailede başlar ve bir şekilde ömür boyu sürüp gider.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, felsefe, din eğitimi, dinî akidelerin eğitimi, din kültürü eğitimi, tanrı tasavvuru, bireysel otonomi

Kaynakça

• Ahmet Yesevî (2015). Divan-ı Hikmet, Haz. Hayati Bice. Ankara: Diyanet Vakfı yayınları.
• Augusıtine (1996). The Confessions of Saint Augustine. New Kensington: Whitaker House.
• Ayer, A. J. The Claims of Philosophy. The Meaning of Life’da (Ed. E.D. Klemke). Oxford University Press, London, 2000.
• Descartes, R. (1997). Metafizik Düşünceler. Çev. Mehmet Karasan. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Dostoyevski, F. (1984). Ecinniler 1 (Çev.: İ. Yergüz – E. Özden). İstanbul: Sosyal yayınlar.
• Gazâlî (1996). İslam Ahlâkı (Çev.: Akif Nuri). İstanbul: Sinan Yayınları.
• Gazâlî (2004a). Dinde Kırk Prensip (Haz. Abdulhalık Duran). İstanbul: Hikmet Neşriyat.
• Gazâlî (2004b). Teviht Akidesinin Esasları (Haz. Abdulhalık Duran). İstanbul: Hikmet Neşriyat.
• Gazâlî (2021). https://www.ahmettunalilar.com/Kitaplar/ihyau_ulumiddin_ekitap_mobi_epub.pdf
• İbn Sina (1997). Risâle-i Hayy İbn Yakzân (Çev.: D. Örs (Sembolik Hikâyeler içinde). İstanbul: İnsan Yayınları.
• İbn Tufeyl (1985). Ruhun Uyanışı Ya da Hayy İbn Yakzan’ın Olağanüstü Serüveni (Çev.: Babanzade Reşit). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Jaspers, K. (1986). Felsefe Nedir? (Çev.: İ. Zeki Eyüboğlu). İstanbul: Say Yayınları.
• Kant, I. (1908). Educational Theory Of Immanuel Kant. Tr. E.F. Buchner. Philadelphia-London: J.B. Lippincoat Company.
• Kınalızâde Ali Efendi (Tarihsiz). Ahlâk-ı Alâî. İstanbul: Tercüman Yayınları.
• Lipman, M. (2003). Thinking in Education. Cambridge: Cambridge University Press.
• Locke, J. (1922). The Educatıonal Writings Of John Locke. Cambridge: Cambridge University Press.
• Locke, J. (2004). Eğitim Üzerine (Çev.: A. Uğur). Ankara: Yeryüzü Yayınevi.
• Platon (1992). Devlet (Çev.: S. Eyüboğlu – M. Ali Cimcoz). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Rousseau, J.J. (2014). Emile (Çev.:Y. Avunç). İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Russell, B. (1999). Eğitim Üzerine (Çev.: N. Bezer). İstanbul: Say Yayınları.
• Russell, B. (1983). Evlilik ve Ahlâk (Çev.: V. Eranus). İstanbul: Say Yayınları.
• Topçu, N. (1998). Türkiye’nin Maarif Davası. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Yusuf Has Hacib (1959). Kutadgu Bilig II. (Haz. Reşit Rahmeti Arat). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.