Otizm spektrum bozukluğu (OSB) Tanılı Hastalarda Çoklu İlaç Kullanımı: Üçüncü Basamak Bir Tedavi Merkezinin Bir Yıllık Deneyimi

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 13, 115 - 126, 30.12.2022

Gözde Göknar Buse Akıncı Gonca Engin Özyurt Yusuf Öztürk Ali Evren Tufan

Öz

Otizm spektrum bozukluğu (OSB) tanılı çocuklara nörogelişimsel ve psikiyatrik bozukluklar sıklıkla eşlik etmektedir. OSB tanılı çocuklarda irritabilitenin ve eşlik eden psikiyatrik durumların tedavisinde psikofarmakolojik ajanlar sık olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı kliniğimizde OSB tanısıyla takip edilen olguların eşlik eden tanılarının ve çoklu ilaç kullanımlarının değerlendirilmesidir. Çalışmamıza 2021 ve 2022 yılları Ocak ayları arasında Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları kliniğinde OSB tanısıyla takip edilmiş 2-18 yaş arası tüm çocuklar dâhil edilmiştir. OSB tanısı DSM-5 ölçütlerine göre yürütülmüş psikiyatrik değerlendirme ve gelişim öyküsü ile konulmuş olup eşlik eden psikiyatrik bozuklar ise yarı yapılandırılmış Okul Çağı Çocukları için Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi–Şimdi ve Yaşam Boyu Şekli–DSM– 4 tanı görüşmesi yoluyla değerlendirilmiştir. Tüm olgular için sosyodemografik veri formu doldurulmuştur. Olguların bilişsel gelişim düzeyini değerlendirmek amacıyla 2-6 yaş arası için Ankara Gelişim Tarama Envanteri (AGTE), 6-18 yaş arası için Wechsler Çocuklar/ Yetişkinler İçin Zekâ Ölçeği (WISC-R veya WAIS) kullanılmıştır. Toplam 47 olgu çalışmaya dâhil edilmiştir. Olguların yaş ortalaması 7.11 ± 2.97 yıldır. 10 olgu kız (%21.3), 37 olgu (%78.7) erkektir. Olguların %88.9’u (n=40) çekirdek ailesiyle yaşamaktadır. Örneklemin dörtte birinden fazlasında (n= 12, % 26.7) tedavi ve/veya rehabilitasyon gerektiren süreğen bedensel bir hastalık bulunmaktadır. Sekiz olgunun (%17.4) ailesinde psikiyatrik hastalık öyküsü bulunmaktadır. On sekiz olguda (%38.3) kelime çıkışı olmadığı, 41 olguya (%87.2) gelişimsel gecikme/zihinsel yetersizliğin eşlik ettiği görülmüştür. Gelişimsel gecikme/zihinsel yetersizlik dışında 38 olguda (%80.9) ek bir nörogelişimsel veya psikiyatrik bozukluk saptanmıştır. Olguların %42.6’sı (n = 20) psikotrop ilaç kullanmaktadır. Psikotrop ilaç kullanımı cinsiyetler arasında anlamlı farklılık göstermemektedir (p=0.286). En sık reçete edilen ilaç grubu atipik antipsikotikler iken, en sık tercih edilen antipsikotik ajanın ise risperidon olduğu görülmüştür. Dokuz olguda (%19.1) çoklu ilaç kullanımı mevcuttur. Örneklemimizdeki OSB tanılı çocuk ve ergenlerde psikiyatrik ve nörogelişimsel eş tanı sıklığı yüksektir. OSB tanılı çocukların yarısına yakını ilaç kullanmaktadır ve bu grubun hemen hemen yarısında çoklu ilaç kullanımı bildirilmektedir. Çoklu ilaç kullanımı bildirilen olguların tedavi etkinliği ve yan etkiler bakımından daha yakından takip edilmesi gerekebilir. Bu alana yönelik daha geniş kapsamlı çalışmalara gereksinim duyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Otizm spektrum bozukluğu, psikotrop ilaç, çoklu ilaç kullanımı

Kaynakça

• Amerikan Psikiyatri Birliği, (2013). Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, beşinci baskı (DSM-5). Çev. Ed. E. Köroğlu. Hekimler Yayın Birliği: Ankara.Bougeard, C., Picarel-Blanchot, F., Schmid, R., Campbell, R., Buitelaar, J. (2021). Prevalence of Autism Spectrum Disorder and Co-morbidities in Children and Adolescents: A Systematic Literature Review. Frontiers in psychiatry, 12, 744709. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2021.744709 Center for Disease Control, Preventation-CDC. Facts about ASDs. www.cdc.gov. Centers for Disease Control and Prevention (2014). Prevalence of autism spectrum disorder among children aged 8 years - Autism and Developmental Disabilities Monitoring Network, 11 Sites, United States, 2010. MMWR Surveillance Summary, 63:1-21. (Erişim tarihi: 21 Kasım 2016)Erol, N., Sezgin, N. ve Savaşır, I. (1994). Gelişim Tarama Envanteri ile ilgili geçerlik çalışmaları. Turk Psikoloji Dergisi, 8 (29), 16-22.Food and Drug Administration (FDA). FDA Approves the First Drug to Treat Irritability Associated with Autism, Risperdal, 2006. http://www.fda.gov/NewsEvents/ Newsroom/PressAnnouncements/2006/ucm108759.htm (Accessed 26 February 2016). 15. Bristol-Myers Squibb. U.S. Food and Drug Administration Approves ABILIFY (aripiprazole) for the Treatment of Irritability Associated with Autistic Disorder in Pediatric Patients (Ages 6 to 17 Years). http://news.bms. com/press-release/rd-news/us-food-and-drug-administrati on-approves-abilify-aripiprazole-treatment-irrita (Accessed 19 April 2016).Genovese, A., Butler, M. G. (2020). Clinical Assessment, Genetics, and Treatment Approaches in Autism Spectrum Disorder (ASD). International journal of molecular sciences, 21(13), 4726. https://doi.org/10.3390/ijms21134726Gökler, B., Ünal, F., Pehlivantürk, B. (2004). Reliability and Validity of Schedule for Affective Disorders and Schizophrenia for School Age Children-Present and Lifetime Version-Turkish Version (K-SADS-PL-T). Turkish Journal of Chıld and Adolescent Mental Health, 11(3), 109-116. http://psycnet.apa.org/psycinfo/2005-11929-001.Holtmann, M., Bolte, S., Poustka, F. (2007). Attention deficit hyperactivity disorder symptoms in pervasive developmental disorders: association with autistic behavior domains and coexisting psychopathology. Psychopathology, 40(3), 172–177. https://doi.org/10.1159/000100007