Kef Mağarası Duvar Resimleri

Yıl 2025, Sayı: 24, 117 - 133, 30.12.2025

İsmail Coşkun , Cevdet Merih Erek , Mine Balkan

https://doi.org/10.58488/collan.1727348

Öz

Kef Mağarası, Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Bitlis ilinin Adilcevaz ilçesi sınırları içerisindedir. Mağara, 2021 yılından bu yana kazı çalışmalarının sürdürüldüğü Kef Kalesi’nin hemen eteklerinde konumlanmaktadır. Yaklaşık 2.300 metre rakıma sahip olan mağara, Adilcevaz Ovası ile Van Gölü’ne hâkim bir noktada yer almakta ve zengin su kaynaklarıyla çevrelenmektedir. Giriş duvarında, boyayla (?) işlenmiş stilize figürler yer almaktadır. Bu figürlerden üçü belirgin şekilde ayırt edilebilmektedir. Bunlardan biri, alt bölümü ters üçgen biçiminde tasvir edilmiş bir kadın figürüdür. Üst bölümü ise ince yapılı ve şematik özellikler taşımaktadır. Bir diğer figür, boynuzlu bir hayvan üzerinde yer alan bir insanı tasvir etmektedir. Ancak yüzeydeki tahribat nedeniyle bu figürün cinsiyeti tespit edilememektedir. Yanında yer alan diğer figür ise kolları aşağı doğru sarkmış şekilde betimlenmiş olup, yapısal özellikleri dolayısıyla erkek bir birey olarak değerlendirilmiştir. Doğu Anadolu Bölgesi mağara ve kaya resimleri açısından zengin olmasına karşın, bölgenin zorlu coğrafi koşulları bu tür alanların tespiti ve belgelenmesini önemli ölçüde kısıtlamaktadır. Bu bağlamda Kef Mağarası, taşıdığı özellikler itibarıyla özel bir öneme sahiptir. Bölgedeki araştırmaların artması hem Kef Mağarası’nın hem de benzer özellikler taşıyan diğer alanların daha kapsamlı biçimde incelenmesine olanak sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Adilcevaz , Kef Mağarası , Mağara Resimleri , Duvar Resimleri , İnsan Figürü.

The Wall Paintings In Kef Cave

Öz

Kef Cave is located in the Adilcevaz district of Bitlis province in the Eastern Anatolia Region. The cave lies directly beneath Kef Fortress, where a new phase of excavations has been ongoing since 2021. Situated at an altitude of approximately 2,300 meters, the cave overlooks the Adilcevaz Plain and Lake Van. Rich water sources surround the cave. On the wall at the entrance, there are stylized figures painted (?). Three of these figures are distinguishable. One of these is a female figure, which has a lower section in the shape of an inverted triangle. The upper section, in contrast, is slender and schematic in nature. Another figure depicts a human riding a horned animal, though due to erosion, the gender of this figure cannot be determined. Adjacent to it, there is an individual with arms hanging downward, whose structural form suggests that it is a male. Although Eastern Anatolia is a region rich in cave paintings, challenging geographical conditions have limited the scope of identification and documentation efforts. In this context, Kef Cave emerges as a site of particular significance. Increasing research in the region will allow for a more detailed examination of Kef Cave and similar sites.

Anahtar Kelimeler

Adilcevaz , Kef Cave , Cave Paintings , Wall Paintings , Human Figure.

Kaynakça

• Balkan, M. 2023 Hakkâri Kaya Resimleri: Yeni Buluntuların Belgelenmesi ve Yorumlanması. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Van. Belli, O. 1975 Doğu Anadolu’da Yeni Arkeoloji Keşifler: Yedisalkım (Put) Köyü Boyalı Mağara Resimleri. Tarih Dergisi 28-29: 1-40. -2019 Her Yönü ile Ani. Turing Yayınları. - 2000 Van Bölgesi’nde Boyalı Mağara Resimlerinin Keşfi. Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi, O. Belli (Ed.), İstanbul Üniversitesi Yayınları: 295-300. Bittel, K. 1953 Bazı Anadolu ve Mezopotamya Kaya Tasvirleri Üzerine Düşünceler. Belleten 17/67: 307–320.
• Ceylan, A. 2015 Çıldır Başköy Kaya Resimleri. Belgü 2: 7–28.
• Erzen, A. 1986 Doğu Anadolu ve Urartular. Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Freh, W., Uyanık, M. 1957 Hakkari-Sat Dağlarında, Gevaruk Vadisi içinde bulunan kaya resimleri hakkında tebliğ. Belleten 21/84: 619–625.
• Grant, C. 1978 Canyon de Chelly: Its People and Rock Art. University of Arizona Press, Tucson.
• Kılıç, S. 2006 Van’da Tarihöncesi Çağlar (Prehistorya). Van 2006 Kültür ve Turizm Envanteri I Tarihsel Değerler, S. Kılıç (Ed.), Van Valiliği Yayını: 45-65.
• -2022 Van Gölü Havzası’nda Neolitik ve Tunç Çağları: Yeni Arkeolojik Bulgular Işığında Bir Değerlendirme. Anadolu Araştırmaları 25: 55-80.
• Le Quellec, J.L., Duquesnoy, F., Defrasne, C. 2015 Digital image enhancement with DStretch: is complexity always necessary for efficiency?. Digital Applications in Archaeology and Cultural Heritage 2/2-3: 55-67.