Van-Tuşpa Aşağı Yerleşmesi / Van Kalesi Höyüğü Kazıları

Yıl 2011, Sayı: 10, 147 - 166, 01.06.2011

Erkan Konyar

Öz

Van Gölü’nün doğu kıyısında uzanan ovanın ortasında “Van Kayalığı” yükselir. Burası MÖ 9. – 7. yy’lar arasında Doğu Anadolu’da merkezi bir krallık kurmuş olan Urartu’ların krali kentidir. Doğu-batı doğrultusunda yaklaşık 1400 m uzunluğunda, kuzey-güney ekseninde ise 230 m ile 60 m arasında değişen genişliğe sahip bu konglomera kayalık, krallığın yıkılışına kadar kullanılmıştır. Urartulu mimarların “tabii topoğrafya”yı değiştirme, ana kayaya şekil vermekteki başarılarını, mimarideki ustalıklarını başkent Tuşpa’nın bütün alanlarında izlemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Van Kalesi Höyüğü, Demir Çağı, Urartu, aşağı yerleşme, stratigrafi

Excavations at the Mound of Van Fortress / Tuspa

Öz

The Van Fortress/Tuspa, the capital city of the Urartians, rises on a 100 meter high conglomerate rocky outcrop on the eastern shore of the Van Lake, measuring 1400 m in length and a varying width of 230-60 m in north-south axis Fig. 1 . Every corner of the outcrop, which is alone a monument itself, was utilized by the Urartian architects. Royal rock tombs, monumental open air sanctuaries and palaces are the most prominent architectural features of the capital. Many cuneiform inscriptions either on the rock surfaces or on the stelae, further cement its position as a capital. It is possible to trace the cultural remains and chronology of the 200 years of Urartian rule in the levels at the lower settlement.

Anahtar Kelimeler

The Mound of Van Fortress, Iron Age, Urartu, lower settlement, stratigraphy

Kaynakça

• Çilingiroğlu, A. 2004 “How was an Urartian Fortress Built ?”, A. Sagona (ed.), A View from the Highlands: Archaeological Studies in Honour of Charles Burney Leuven: Peeters: 205-231.
• Çilingiroğlu, A. – M. Salvini (eds.) 2001 Ayanis I: Ten Years’ Excavations at Rusahinili Eiduru-Kai 1989-1998, Roma: CNR, Istituto per gli Studi Micenei ed Egeo-Anatolici.
• Erzen, A. – E. Bilgiç – Y. Boysal – B. Öğün 1963 “Van Çevresi 1963 Çalışmaları”, Türk Arkeoloji Dergisi XII/2: 34-36.
• Kleiss, W. (ed.) 1979 Bastam I: Ausgrabungen in den urartaischen Anlagen 1972-1975, Berlin.
• 1980 “Bastam, an Urartian Citadel Complex of the Seventh Century, B.C.”, American Journal of Archaeology 84: 299-304.
• Korfmann, M. 1977 „Die Ausgrabungen von Kirsopp und Silva Lake in den Jahren 1938 und 1939 am Burgfelsen von Van (Tuspa) und in Kalecik“, Berytus 25: 173-200.
• Köroğlu, K. – E. Konyar 2008 “Comments on the Early/ Middle Iron Age Chronology of Lake Van Basin”, Ancient Near Eastern Studies. A Re-Assessment of Iron Ages Chronology in Anatolia and Neihbouring Regions. Proceedings of a Symposium held at Ege University, Izmir, Turkey, 25-27 May 2005 XLV: 123-146.
• Kroll, S. 1970 “Die Keramik aus der Ausgrabung Bastam 1969”, Archàologiscbe Mitteilungen aus Iran 3: 67-92.
• 1972 “Die Keramik aus der Ausgrabung Bastam 1970”, Archàologiscbe Mitteilungen aus Iran 5: 69-95.
• 1976 Keramik urartãiscber Festungen in Iran, Berlin.
• 1979 “Die urartãische Keramik aus Bastam”, W. Kleiss (ed.), Bastam I: Ausgrabungen in dm urartâischen Anlagen, 1972-1975, Berlin:203-220.
• 1988 “Die Keramik”, W. Kleiss (ed.), Bastam II: Ausgrabungen in den urartâischen Anlagen 1977-1978, Berlin: 165-173.
• Lake, K. 1940 “Vanda Yapılan Hafriyat, 1938”, Türk Tarih Arkeologya ve Etnografya Dergisi 4: 179-191.
• Martirosjan, A. A. 1964 Armenija v èpochy bronzy irannego zeleza Erevan: Izdaerstvo Akademii Nauk Armjanskoj SSR.