ARKEOLOJİK MİRASIN KORUNMASINDA KÜLTÜREL PEYZAJ KAVRAMININ POTANSİYELİ

Yıl 2021, Sayı: 20, 221 - 244, 23.12.2021

Nevin Esin Tekin Bellibaş Gülsün Tanyeli

Öz

Çağdaş koruma kuramının geliştirdiği yeni kavramlar arasında yer alan kültürel peyzaj, kavramı bir yerin anlamlarını kültürel, tarihsel ve coğrafi bağlamı ile çözümlemeyi amaçlamaktadır. Üzerinde yaşantının devam ettiği coğrafyalara dağılmış olan arkeolojik malzemenin değerleri ise kaçınılmaz olarak, coğrafyayı ilgilendiren kalkınma ve arazi kullanımı planlarından etkilenmektedir. Çalışma, kültürel peyzaj kavramı araştırmalarının sunduğu araçlardan ve Likya Bölgesi’nde iki yüz yıldır sürüdürülen arkeolojik araştırmalardan yola çıkarak, Teke Yarımadası’nı ilgilendiren bölgesel kalkıma süreçlerini ve coğrafyadaki değişimi yönlendirecek bir analiz ve ifade yöntemi geliştirmenin olanaklarını araştırmıştır.

Anahtar Kelimeler

Likya, Arkeolojik Miras, Kültürel Peyzaj, Planlama, Koruma

Kaynakça

• Avrupa Konseyi, 1992, Arkeolojik Mirasın Korunmasına Yönelik Avrupa Sözleşmesi
• Avrupa Konseyi, 2000, Avrupa Peyzaj Sözleşmesi
• Araoz, G., 2011, “Preserving Heritage Places Under a New Paradigm” Journal of Cultural Heritage Management and Sustainable Development 1(1): 55-60
• Asano, K., 1993, “Survey of the Byzantine sites on Lycian coast near Fethiye by Osaka University, Japan”. Araştırma Sonuçları Toplantısı 10. Ankara: 7-18
• Atik-Korkmaz, S., 2016, “Ana Tanrıçanın Kutsal Alanı: Letoon “ İşkan, H – Dündar, E. (eds.) Lukka’dan Likya’ya: Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un ülkesi. İstanbul.
• Avrami, E. – S. Macdonald – R. Mason – D. Myers, 2019, “Introduction”, E. Avrami – S. Macdonald – R. Mason – D. Myers. (eds.) Values in Heritage Management: Emerging Approaches and Research Directions. Los Angeles: 1-8
• Bayburtluoğlu, C., 1975, Lykia. Ankara (Turizmi, eski eserleri ve müzeleri sevenler derneği yayını)
• Bean, G.E., 1998, Eskiçağda Likya Bölgesi (2. baskı) İstanbul
• Beaufort, F., 1818, Karamania, or a brief description of the South Coast of Asia Minor and the Remains of Antiquity With Plans, Views, &c. Collected During a Survey of that Coast, Under the Orders of the Lords Commissioners of the Admiralty, in the Years 1811 & 1812. Londra
• Buschmann, K., 1993, “Hızırlık bei Fethiye: Das Altlykische Telebehi” Araştırma Sonuçları Toplantısı 10. Ankara: 429-437
• Carver, M., 1996, “On Archaeologicial Value” Antiquity 70: 45-56
• Cleere, H., 1989, “Introduction: The rationale of archaeological heritage management” H. Cleere (ed.) Archaeological Heritage Management in the Modern World, Londra: 1-19
• Cooney, G.,1999, “Irish Prehistory” R. Layton – J. Ucko (eds.) Archaeology and Anthropology of Landscape. Londra: 46-67
• Crow, J. – S. Turner, 2009, “Silivri and the Thracian Hinterland of Istanbul: an Historic Landscape”, Anatolian Studies 59: 167-181
• Çevik, N., 2015, K. Dörtlük – R. Boyraz Seyhan (eds.) Lykia Kitabı, Antalya.
• Darvill, T. – C. Gerrard – B. Startin, 1993, “Identifying and Protecting Historic Landscapes” Antiquity 67: 563-574
• Darvill, T., 1999, “The Historic Environment, Historic Landscapes, and Space-Time-Action Models in Landscape Archaeology. R. Layton – J. Ucko (eds.) Archaeology and Anthropology of Landscape. Londra: 106-120
• Demas, M., 2002, “Planning for Conservation and Management of Archaeological Sites: A Values- Based Approach” J. M. Teutonico – G. Palumbo (eds.) Management Planning for Archaeological Sites: An International Workshop Organized by the Getty Conservation Institute and Loyola Marymount University, 19-22 May 2002, Corinth, Greece, Los Angeles: 27-56
• Dinç, S., 2010, Likya’da kent birlikleri. İstanbul.
• Eslick, C., 1992, Elmalı-Karataş I the Neolithic and Chalcolithic Periods: Bağbaşı and Other Sites. Bryn Mawr
• Fairclough, G. 1999, “Protecting Time and Space: Understanding Historic Landscape for Conservation in England” R. Layton – J. Ucko (eds.) Archaeology and Anthropology of Landscape. Londra: 121-136
• Fairclough, G., 2006, “Large Scale, Long Duration and Broad Perceptions: Scale Issues in Historic Landscape Characterisation”, G. Lock – B. L. Molyneux (eds.) Confronting Scale in Archaeology: Issues of Theory and Practice, New York: 203-2015
• Foss, C., 1994, “The Lycian Coast in the Byzantine Age” Dumbarton Oaks Papers, 48: 1-52
• Göktaş, G., 2012, Aziz Nikolaos Yolları [Harita ve Broşür]. Antalya
• Harrison, R., 2013, Heritage: Critical Approaches, Londra.
• Hellenkemper, H. – F. Hild, 2004, Tabula Imperii Byzantini 8: Lykien und Pamphylien. Viyana.
• Hodder, I., 1995, Theory and practice in archaeology. Londra.
• ICOMOS, 1990, Arkeolojik Mirasın Korunması ve Yönetimi Tüzüğü
• ICOMOS, 2014, The Florence Declaration on Heritage and Landscape as Human Values
• Ingold, T., 1993, “The Temporality of Landscape.” World Archaeology, 25(2): 152-174
• İşkan, H – Dündar, E. (eds.), 2016, Lukka’dan Likya’ya: Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un ülkesi. İstanbul.
• İşler, B., 2009, Likya Bölgesi’nde Karabel Asarcık’taki Erken Bizans dönemi yerleşimi. Hacettepe Üniversitesi, SBÜ, Sanat Bilimi A.B.D., (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara
• İşler, B., 2017, “Likya Bölgesi Alacadağ Çevresindeki Bizans Yerleşimleri Yüzey Araştırması 2016 Yılı Çalışmaları.” ANMED 15: 179-188
• İşler, B., – N. Aydoğan İşler, 2019, “Likya Bölgesi Alacadağ Çevresindeki Bizans Yerleşimleri 2017 Yılı Yüzey Araştırması”. 36. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Cilt 1. Ankara: 367-378
• Kolb, F., 1995, “Kyaneai ve Çevresi Yüzey Araştrımaları 1993 yılı sonuçları.” 12. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara: 83-98.
• Kolb, F. 1998, “1996 Kyaneai yüzey araştırmaları.” 15. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Cilt 2. Ankara: 345-363.
• Korkut, T. (ed.), 2015, Arkeoloji, Epigrafi, Jeoloji, Doğal ve Kültürel Peyzaj Yapısıyla Tlos Antik Kenti. Ankara
• Kortanoğlu, M. S., 2013, “Arkeolojik Sitler ve Derecelendirme Sorunu”. Colloquium Anatolicum XII: 271-290
• Mason, R., – E. Avrami, 2002, “Heritage Values and Challenges of Conservation Planing.” J. M. Teutonico – G. Palumbo (eds.) Management Planning for Archaeological Sites: An International Workshop Organized by the Getty Conservation Institute and Loyola Marymount University, 19-22 May 2002, Corinth, Greece, Los Angeles: 13-26
• Lipe, W.D., 2009, “Archaeological values and resource management” L. Sebastian – W. D. Lipe (eds.) Archaeology and Cultural Resource Management: Visions of the future Santa Fe: 41-63
• McManamon, F. P. – J. Doershuk – W. D. Lipe – T. McCulloch – C. Polglase – S. Schlanger – L. Sebastian – L. Sullivan, 2016, “Value-Based Management of Archaeological Resources at a Landscape Scale”. Advances in Archaeological Practice, 4(2): 132-148
• Orbaşlı, A., 2017, "Conservation Theory in the Twenty First Century: Low Evolution or Paradigm Shift” Journal of architectural conservation 23(3): 157-170.
• Reigl, A., 1982, “The Modern Cult of Monuments.” (Özgün Yayın: 1903, Çev: K.W. Foster, D. Ghirardo) Oppositions 25: 21-51
• Sauer, C.O., 1996, “The morphology of landscape (Özgün Yayın: 1925)” J. Agnew – D. N. Livingstone – A. Rogers (eds) Human Geography Oxford: 296-315
• Schaafsma, C. F., 1989, “Significant Until Proven Otherwise: Problems versus Representative Samples”, H. Cleere (ed.) Archaeological Heritage Management in the Modern World, Londra: 38–51
• Sengur, S. – E. Nurlu, 2021, “Historic Landscape Characterization in Protected Areas; A Case Study: Kazdağı National Park” Journal of Agricultural Sciences, 27: 106-113
• Smith, Laurajane., 2006, Uses of Heritage, Oxon.
• Şahin, S., 2014, Stadiasmus Patarensis Itinera Romana Provinciae Lyciae, Likya Eyaleti Roma Yolları. İstanbul.
• Takmer, B., 2002, “Lykia Orografyası.” N. Başgelen (ed.) Lykia İncelemeleri I. İstanbul: 33-52
• T.C. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı, 2014, TR61 Düzey 2 Bölgesi Antalya-Burdur-Isparta Bölge Planı 2014-2023
• T.C. Kalkınma Bakanlığı, 2013, Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018
• T.C. Kalkınma Bakanlığı, 2014, Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018 Turizm Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1983, 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (Resmi Gazete Yayın taihi: 23/7/1983, Sayı: 18113)
• T. C. Kültür Bakanlığı, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu, 1999, 05.11.1999 tarih ve 658 sayılı ilke kararı: Arkeolojik Sitler, Koruma ve Kullanma Koşulları
• T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2007, Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Eylem Planı 2007-2013, Ankara.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, 2019, On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023)
• Tilley, C., 1997, A Phenomenology of Landscape: Places, Paths and Monuments. Oxford.
• TMMOB Mimarlar Odası, 2009, E. Madran – A. H. Alptekin (eds.) Korumada Yeni Tanımlar Yeni Kavramlar: “Kültürel Peyzaj”, Ankara.
• Trotzig, G., 1989, “The Cultural Dimension of Development – An Archaeological Approach” H. Cleere (ed.) Archaeological Heritage Management in the Modern World, Londra: 59-63
• UNESCO, 2017, Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention.
• URL 1: https://www.icomos.org/en/resources/charters-and-texts
• URL 2: https://www.coe.int/en/web/culture-and-heritage/standards
• URL 3: https://historicengland.org.uk/research/methods/characterisation/
• URL 4: https://app.trdizin.gov.tr/proje/TWpBNU5qTXo/peyzajda-kulturel-miras-turkiye-de-planlama-gelisimi
• URL 5: https://irma.nps.gov/DataStore/DownloadFile/466037
• URL 6: https://www.nationaltrust.org.au/advocacy-programs-vic/landscape-protection/
• URL 7: https://heritagecouncil.vic.gov.au/research-projects/past-projects/landscapes-of-cultural-heritage-significance-assessment-guidelines/