Bedensel Engellilerde Sporun İletişim Becerilerine Göre İncelenmesi*

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 15, 31.03.2025

Meltem Kavak , Ayşe Önal

Öz

Amaç: Çalışmanın amacı, sporun, spor yapan ve yapmayan bedensel engelli bireylerin iletişim becerileri üzerindeki etkisini, bazı demografik özelliklere göre karşılaştırarak ortaya koymaktır.
Yöntem: Çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden genel tarama modeli kullanılmıştır. Veriler, kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemiyle seçilen 429 katılımcıdan elde edilmiştir. Çalışmada veri toplama aracı olarak kişisel bilgi formu ve "İletişim Becerilerini Değerlendirme Ölçeği" (İBDÖ) kullanılmıştır.
Veri analizi sürecinde, frekans ve yüzde analizi, bağımsız gruplar-t testi, tek yönlü varyans analizi ve Pearson korelasyon analizi kullanılmıştır.
Bulgular: Çalışma bulguları bedensel engelli bireylerde spor yapmanın iletişim becerileri ve sosyal etkileşimleri üzerinde olumlu katkılarda bulunduğunu göstermektedir. Çalışma bulgularına göre; katılımcıların iletişim becerileri skorları ile demografik değişkenlerden eğitim düzeyi, spor yapma durumu, spor yapılan gün sayısı değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar olduğu (p<0,05), cinsiyet, engellilik nedeni ve uzuv kaybı değişkenlerinde ise anlamlı bir farklılığın olmadığı tespit edilmiştir (p>0,05).
Sonuç: Eğitim düzeyi ve spor yapılan gün sayısının artmasıyla engelli bireylerin iletişim becerilerinin arttığı tespit edilmiştir. Bu doğrultuda, engelli bireyler için ulaşılabilir, çeşitlilik içeren, iletişim becerilerini ve sosyal etkileşimleri destekleyecek spor ve fiziksel aktivite programları artırılabilir.

Anahtar Kelimeler

İletişim becerisi, Spor, Bedensel engelli bireyler

Examining the Effect of Sports on Communication Skills in Individuals with Physical Disabilities

Öz

Objective:
The study aims to examine the effects of sports on the communication skills of physically disabled individuals who engage in sports compared to those who do not, considering certain demographic characteristics.
Method:
The research utilized the general survey model, one of the quantitative research methods. Data were collected from 429 participants selected through a convenience sampling method. A personal information form and the "Communication Skills Evaluation Scale" (CSES) developed by Korkut (1996) were used as data collection tools.
During the data analysis process, frequency and percentage analysis, independent samples t-test, one-way variance analysis, and Pearson correlation analysis were employed.
Findings:
The findings indicate that engaging in sports contributes positively to the communication skills and social interactions of individuals with physical disabilities. Significant differences were observed in relation to education level and whether or not individuals participated in sports. A meaningful and positive correlation was identified between the number of days individuals participated in sports and their communication skills. However, factors such as gender, cause of disability, and limb loss were found to have no significant effect on communication skills.
Conclusion:
It was determined that as education level and the number of days spent participating in sports increased, the communication skills of disabled individuals also improved. Based on these findings, accessible and diverse sports and physical activity programs that enhance communication skills and support social interaction can be expanded for individuals with disabilities.

Anahtar Kelimeler

Communication skills, Sports, Individuals with physical disabilities

Kaynakça

• Açak, M. Z. (2022). Engelli bireyler ile iletişim. İstanbul: Efe Akademi Yayınları.
• Alexopoulou, A., Batsou, A. ve Drigas, A. (2021). The contribution of Information and Communication Technologies to the improvement of the adaptive skills and the social inclusion of students with intellectual disability. Research, Society and Development, 10(4), e47010413046. doi:10.33448/rsd-v10i4.13046
• Baixauli, I., Mira, A., Berenguer, C., Roselló, B. ve Miranda, A. (2019). Family Factors and Communicative Skills in Children with Autism Without Intellectual Disability. Journal of Autism and Developmental Disorders, 49(12), 5023-5035. doi:10.1007/s10803-019-04216-5
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231-274.
• Chen, M. Z. ve Tolchin, D. W. (2023). A stakeholder‐engaged approach to disability in medical education. Medical Education, 57(11), 1139-1139. doi:10.1111/medu.15227
• Creswell, J. W. (2016). Araştırma deseni nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. Ankara: Eğiten Kitap.
• Dailey, S.L., Alabere, R.O, Michalski, J.E. ve Brown, C.I. (2020). Sports experiences as anticipatory socialization: How doescommunication in sports help individuals with intellectual disabilities learn about and adapt to work? Communication Quarterly, 68(5), 499–519. https://doi.org/10.1080/01463373.2020.1821737
• Dalbudak, İ. (2019). 18- 20 yaş arası spor yapan ve yapmayan B2 ve B3 görme engelli bireylerin duygusal zekâ ve saldırganlık düzeyleri bakımından incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora tezi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Debeljak, M., Vidmar, G., Matjačić, Z. ve Burger, H. (2020). Information and communication technology used by people with lower limb loss in Slovenia. International Journal of Rehabilitation Research, 43(2), 188-191. doi:10.1097/MRR.0000000000000405
• Demirdağ, M. (2010). Sporun Öğretilebilir Zihinsel Engelli Çocukların Sosyalleşmeleri Üzerine Etkisinin Araştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Dumlupınar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Dilekman, M., Başçı, Z., ve Bektaş, F. (2008). İletişim fakültesi öğrencilerinin iletişim becerileri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 223-231.
• Eather, N., Wade, L., Pankowiak, A. ve Eime, R. (2023). The impact of sports participation on mental health and social outcomes in adults: A systematic review and the ‘Mental Health through Sport’ conceptual model. Systematic Reviews, 12(1), 102. doi:10.1186/s13643-023-02264-8
• Elkasabi, M. (2021). Differences in Proxy-Reported and Self-Reported Disability in the Demographic and Health Surveys. Journal of Survey Statistics and Methodology, 9(2), 335-351. doi:10.1093/jssam/smaa041
• Eren, S. (2012). İlköğretim düzeyindeki işitme engelli öğrencilerin sosyal beceri düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Erdyneeva, K. G., Schetinina, S. Y., Makarov, A. L., Sokolova, N. L., Rozhnova, T. M. ve Krokhina, J. A. (2021). Sports in life of students with disabilities: Individual trajectories of physical abilities development. Supplementary Issue: Spring Conferences of Sports Science. Costa Blanca Sports Science Events. Alicante, Spain.
• Esfandiari, E., Miller, W., King, S., Payne, M., Mortenson, W. B., Underwood, H., … Ashe, M. C. (2023). Protocol for a randomized controlled trial to assess the effect of Self-Management for Amputee Rehabilitation using Technology (SMART): An online self-management program for individuals with lower limb loss. PLOS ONE, 18(3), e0278418. doi:10.1371/journal.pone.0278418
• Ingebretsen, S. M. H., Kirmess, M., Småstuen, M. C., Hawley, L., Newman, J. ve Stubberud, J. (2023). Rehabilitation of Social Communication Skills in Patients with Acquired Brain Injury with Intensive and Standard Group Interactive Structured Treatment: A Randomized Controlled Trial. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 104(7), 1016-1025.
• Korkut, F. (1996). İletişim becerilerini değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi ve geçerlilik çalışmaları. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(7), 18-23.
• Mehtap, B. (2024). Zihinsel engelli bireylerde spor ve yaşam kalitesi. Beden Eğitimi Spor Sağlık ve Efor Dergisi (BESSED), 3(3), 39-54.
• Mishchenko, E.D. (2014), Herkes İçin / İle Tasarım: Evrensel Tasarıma Katılımcı bir Yaklaşım Deneyimi. Mimarist, 50, 105-111.
• Mutlu, O., Şentürk, E. ve Zorba, E. (2014). Üniversite öğrencisi tenisçilerde empatik eğilim ve iletişim becerisi. International Journal of Sport Culture and Science, 2(1), 129-137.
• Namlı, S. (2012). Spor yapan ve yapmayan otistik engelli bireylerin davranış ve motor performanslarının karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Neyroud, M. C. ve Newman, C. J. (2021). Parents’ Perspectives on Adaptive Sports in Children with Profound Intellectual and Multiple Disabilities. Children, 8(9), 815. doi:10.3390/children8090815
• Tepeköylü-Öztürk, Ö., Soytürk, M., Daşdan-Ada, E. N. ve Çamlıyer, H. (2011). Üniversite takımlarında sporcu olan öğrencilerle spor yapmayan öğrencilerin iletişim becerisi düzeylerinin karşılaştırılması. Spor Bilimleri Dergisi, 22(2), 43-53.
• Retamal-Walter, F., Waite, M. ve Scarinci, N. (2023). Families’ and professionals’ perspectives of building and maintaining engagement in telepractice early intervention for young children with communication disability. Disability and Rehabilitation, 45(7), 1165-1177. doi:10.1080/09638288.2022.2055161
• Sturrock, A., Chilton, H., Foy, K., Freed, J. ve Adams, C. (2022). In their own words: The impact of subtle language and communication difficulties as described by autistic girls and boys without intellectual disability. Autism, 26(2), 332-345.
• Şahin, E. (2020). Eğitilebilir zihinsel engelli çocuklarda futbol antrenmanının motor yeterlik, iletişim becerileri ve ruhsal uyum düzeyleri üzerine etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Düzce Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Düzce.
• Tatar, S.T. (2017). Spor yapan engelliler ile spor yapmayan engellilerin yaşam doyum düzeyinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Tepeköylü-Öztürk, Ö., Soytürk, M., Daşdan-Ada, E. N. ve Çamlıyer, H. (2011). Üniversite takımlarında sporcu olan öğrencilerle spor yapmayan öğrencilerin iletişim becerisi düzeylerinin karşılaştırılması. Hacettepe Spor Bilimleri Dergisi, 22(2), 43-53.
• Tohamy, B. (2018). Towards effective communication between sports recreation specialists and intellectually disabled athletes: An exploratory study. The International Scientific Journal of Physical Education and Sport Sciences, 6(1), 33-43.
• Ünal, E. ve İlhan E. L. (2020). Yaşam kalitesi ve spor: görme engelli bir sporcunun görüşleri doğrultusunda nitel bir araştırma. 18. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresinde sunulan bildiri, Antalya, Türkiye, 8-11.
• Wang, J., Pu, Y., Gong, Y., Li, Z. ve Zhu, X. (2020). A statistical analysis of the correlations among various types of clinical indexes for patients with chronic hepatitis B: A hospital-based study. Medicine, 99(8), e19201. doi:10.1097/MD.0000000000019201
• Wylie, K., McAllister, L., Davidson, B., Marshall, J. ve Law, J. (2014). Adopting Public Health Approaches to Communication Disability: Challenges for the Education of Speech-Language Pathologists. Folia Phoniatrica et Logopaedica, 66(4-5), 164-175. doi:10.1159/000365752
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2014). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayınları.
• Yıldıran, İ. ve Yetim, A.A. (1996). Orta öğretimde beden eğitimi dersinin öncelikli amaçları üzerine bir araştırma. Beden Eğitimi Spor Bilimleri Dergisi I, 3, 36-43.
• Yıldırım Yiğit, L., ve Kılınç, Z. (2024). Görme engelli kadınlarda sportif rekreasyon etkinliklere katılımın yaşam kalitelerine yansımalarının incelenmesi. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 8(1), 1-15.
• Yıldırım, Z. (2022). The Effects of Adapted Physical Education and Sports Activities on Mental Adjustment Levels and Determination of Communication Skills of Trainable Mentally Handicapped Individuals. Journal of Educational Issues, 8(3), 135. doi:10.5296/jei.v8i3.20175
• Yumuşak, M. (2014). Engelli Bireylerin ve Ailelerinin Toplumsal Hayatta Yaşadıkları Zorluklar Araştırma Raporu, ISBN: 978-605-125-909-3978-605-125-90