Transcription and Analysis of the Work Named “Terbiye-i Bedeniye: Terbiyevi Gymnastics and Gymnastic Games”

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 3, 44 - 71, 30.09.2025

Canan Sarıyar Sezan

Öz

Purpose: The purpose of this study is to translate and analyze the work named “Terbiye-i Bedeniye: Terbiyevi Gymnastics and Gymnastic Games” into contemporary Turkish. At the same time, it is aimed to provide a new source to the scientific world that researchers who study sports can also benefit from.
Method: In this study, document analysis within the qualitative research method was used as a method.
Findings: The work in question was written by Dyknts, a teacher of Terbiye-i Bedeniye at the Brussels Dârülmuallimîni. It was translated by Selim Sırrı and Mehmet Ziya Beyler in 1914. In the work published in Matbaa-i Amire; The history of physical education, the necessity and importance of physical education, physical education gymnastics, school gymnastics, classification of body movements and physical education games are included. Since Swedish gymnastics was used in Belgian schools, information is provided in this direction in the work. Similarly, Swedish gymnastics was implemented in the Ottoman Empire under the leadership of Selim Sırrı Tarcan. For this reason, the translation of the work into today's Turkish is important.
Conclusion: As a result, the translations of Selim Sırrı Tarcan, who played a leading role in the development of physical education in Turkey, made great contributions to the modernization of sports. It has been seen that the work has an important place in terms of reflecting the understanding of physical education of the period, especially the effects of Swedish gymnastics. In this context, the study is a valuable reference source for both researchers interested in the history of physical education and academics examining sports education policies in the Ottoman period.

Anahtar Kelimeler

Physical Education , Gymnastics , Selim Sırrı Tarcan , Mehmet Ziya Bey

“Terbiye-i Bedeniye: Terbiyevi Jimnastikler ve Jimnastik Oyunları” İsimli Eserin Transkripsiyon ve Tetkiki

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, “Terbiye-i Bedeniye: Terbiyevi Jimnastikler ve Jimnastik Oyunları” isimli eseri günümüz Türkçesine aktararak tetkik etmektir. Aynı zamanda, spor üzerine incelemelerde bulunan araştırmacıların da yararlanabileceği yeni bir kaynağın bilim dünyasına kazandırılması amaçlanmaktadır.
Yöntem: Yapılan bu çalışmada nitel araştırma yöntemi içerisinde yer alan doküman analizi yöntem olarak kullanılmıştır.
Bulgular: Söz konusu eser, Brüksel Dârülmuallimîni terbiye-i bedeniye öğretmeni Dyknts tarafından yazılmıştır. 1914 yılında ise Selim Sırrı ve Mehmet Ziya Beyler tarafından tercüme edilmiştir. Matbaa-i Amire’de basılan eserde; terbiye-i bedeniyenin tarihçesi, terbiye-i bedeniyenin gerekliliği ve önemi, terbiyevi jimnastikler, mektep jimnastikleri, beden hareketlerinin tasnifi ve terbiyevi oyunlar ile ilgili bilgiler yer almıştır. Belçika okullarında İsveç jimnastiği kullanıldığı için eserde de bu doğrultuda bilgiler verilmiştir. Aynı şekilde Osmanlı Devleti’nde Selim Sırrı Tarcan’ın öncülüğünde İsveç jimnastiği uygulanmıştır. Bu sebepten eserin günümüz Türkçesine aktarımı önem arz etmektedir.
Sonuç: Sonuç olarak Türkiye’de beden eğitiminin gelişmesinde öncü bir rol oynayan Selim Sırrı Tarcan’ın çevirileri sporun çağdaşlaşmasına büyük katkılar sağlamıştır. Eserin dönemin beden eğitimi anlayışını, özellikle İsveç jimnastiğinin etkilerini yansıtması bakımından önemli bir yere sahip olduğu görülmüştür. Bu bağlamda, çalışma hem beden eğitimi tarihine ilgi duyan araştırmacılar hem de Osmanlı döneminde spor eğitimi politikalarını inceleyen akademisyenler için değerli bir başvuru kaynağı olma niteliği taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Beden Terbiyesi , Jimnastik , Selim Sırrı Tarcan , Mehmet Ziya Bey

Etik Beyan

Bu çalışma etik kurul izni gerektirmeyen çalışmalar arasında yer almaktadır.

Kaynakça

• Acet, M., & Yıldıran, İ. (1999). İsveç cimnastiğinin dünyada ve Türkiye’deki gelişimi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 291–300.
• Arıkan, R. (1995). Araştırma teknikleri ve rapor yazma. Tübitay Ltd. Şti.
• Çapan, M. Ş. (1999). Türk sporunda Selim Sırrı Tarcan. Ünyay Yayıncılık.
• Dokumacı, Y. S. (2017). Mehmet Ziya ve Tarih-i Sanayi. Dört Öge, 11, 169–182.
• Eyice, S. (2000). İhtifalci Mehmed Ziyâ. In Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt 21, ss. 559–560). TDV Yayınları.
• Günay, N. (2017). Osmanlı Devleti’nde kurulan spor cemiyetleri ve jimnastik derslerinin milliyetçilik hareketlerindeki rolü. Belleten, 81(292), 917–946.
• Karadoğan, U. C. (2022). XX. yüzyıl başında Osmanlı tebaasının jimnastiğe bakışı ve jimnastik adı altında başlattıkları bağımsızlık hareketleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 40, 631–665. https://doi.org/10.14520/adyusbd.1130752
• Karavelioğlu, M. (2010). İhtifalci Mehmed Ziya Bey ve İstanbul ve Boğaziçi adlı eseri. In F. M. Emecen (Ed.), İmparatorluk başkentinden kültür başkentine İstanbul (ss. 335–349). İstanbul.
• Mutlu, M. (2019). II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e spor ve eğitimde öncü bir isim: Selim Sırrı Tarcan (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara.
• Mutlu, M. (2020). Beden terbiyesi ve spor hayatında Selim Sırrı Tarcan (1874–1957). Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 16(32), 583–615.
• Özçakır, S. (2013). II. Meşrutiyet dönemi beden eğitiminde çağdaş dönüşümler (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sarıyar Sezan, C. (2023). Selim Sırrı Tarcan’ın Sporcu neler bilmeli adlı eseri. In S. Geri (Ed.), Gece Kitaplığı.
• Şinoforoğlu, O. T. (2015). Selim Sırrı Tarcan ve İsveç jimnastiği: Beden eğitiminde İsveç modelinin II. Meşrutiyet dönemi Türk eğitim sistemine entegrasyonu (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şinoforoğlu, T. (2020). Türkiye’de beden eğitimi öğretmeni yetiştirme çabaları ve öncü kuruluşlar (1908–1930). SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 18(Spor Tarihi Özel Sayı), 73–105. https://doi.org/10.33689/spormetre.734378