ANALYSİS OF DEVELOPMENT AGENCİES WİTHİN THE CONTEXT OF CENTRALİSATİON İN LOCAL: THE CASE OF WEST MEDİTERRANEAN, EAST ANATOLİA, FIRAT AND SOUTH MARMARA DEVELOPMENT AGENCİES

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 32, 67 - 90, 29.11.2018

Salih Ziya Kutlu Mustafa Görün

Öz

Development agencies, as being the new institutions responsible from the regional development internalise a bottom-up approach. Therefore, they assist indigenisation instead of centralisation. The purpose of the study is to identify the action tendencies of development agencies which are representatives of new governmental conception in Turkey which has a traditional centralized-government. Qualitative data collection methods were employed in the study. Case study was used as a research design and development agencies of West Mediterranean, East Anatolia, Fırat and South Marmara were chosen as the samples of the study. Document rewiew method were used for activity reports abtaing. For this purpose, the activity reports of these agencies were examined. The activity reports of these agencies are coded with the categories and sub categories that are formed by detailed analysis of legal regulations about development agencies and then the obtained data were analysed. The results of the analysis were compared with the proposition of “The effect of the centralised actors is more than the local actors in developmental agencies established in Turkey”. As the result of this comparison it is seen that centralised actors has a higher level of determination for the decisions of the agencies. It is a fact that the determination level of the centralised actors must be lowered and the local actors must be activated for actively working agencies.

Anahtar Kelimeler

Centralisation, Decentralization, Region, Development Agency, West Mediterranean Development Agency, East Anatolia Development Agency, Fırat Development Agency, South Marmara Development Agency

ALKINMA AJANSLARININ YERELDE MERKEZİLEŞME BAĞLAMINDA İNCELENMESİ: BATI AKDENİZ, DOĞU ANADOLU, FIRAT VE GÜNEY MARMARA KALKINMA AJANSLARI ÖRNEĞİ

Öz

Kalkınma ajansları bölgesel kalkınmadan sorumlu yeni kurumlar olarak aşağıdan-yukarıya bir anlayışı benimsemektedir. Dolayısıyla merkezileşme yerine yerelleşmeyi desteklemektedir. Çalışmanın amacı, merkeziyetçi geleneğe sahip olan Türkiye’de, yeni bir yönetim anlayışın temsilcisi olan kalkınma ajanslarının, merkez-yerel ikileminde hangi yönde hareket ettiğini belirlemektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Araştırma deseni olarak örnek olay incelemesi seçilmiş ve örneklem olarak Batı Akdeniz, Doğu Anadolu, Fırat ve Güney Marmara Kalkınma Ajansları belirlenmiştir. Araştırma verilerinin elde edilmesinde ise doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Bu amaçla, örneklem olarak belirlenen kalkınma ajanslarının faaliyet raporları incelenmiştir. Ajansların faaliyet raporları, 5449 sayılı kanunun incelenmesiyle oluşturulan tema-alt tema sistemiyle kodlanmış ve kodlama neticesinde elde veriler analiz edilmiştir. Analiz sonuçları, “Türkiye’de kurulan Kalkınma Ajanslarında merkezi aktörlerin belirleyiciliği, yerel aktörlere göre daha fazladır” önermesi ile karşılaştırılmıştır. Yapılan karşılaştırma sonucunda, ajans kararlarında merkezin belirleyiciliğinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Ajansların daha etkin çalışabilmesi için merkezin belirleyiciliğinin azaltılıp yerel aktörlerin aktif hale getirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Merkezileşme, Yerelleşme, Bölge, Kalkınma Ajansı, Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı, Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı, Fırat Kalkınma Ajansı, Güney Marmara Kalkınma Ajansı

Kaynakça

• Akgül, Birol ve Efe, Mercan, “Dünyada ve Türkiye’de Bölge Planlama Çalışmaları ve Bunların Karşılaştırılması”, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt: 19 Sayı: 4, 2010, s.19-45.
• Bacanlı, Hakan, “Cumhuriyet Dönemi Olağanüstü Bölge Yönetimi Uygulamaları (Umumi Müfettişliklerden Olağanüstü Hal Bölge Valiliğine)”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2012).
• Bal, Hüseyin, Nitel Araştırma Yöntem ve Teknikleri, (İstanbul: Sentez Yayıncılık, 2016).
• Bilgin, Nuri, Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi Teknikler ve Örnek Çalışmalar, (Ankara: Siyasal Kitabevi, 2006).
• Bulut, Yakup, “Türkiye’de Bölge Yönetimi Arayışları”, Amme İdaresi Dergisi, Sayı: 35/4, 2002, s.17-41.
• Cilavdaroğlu, Ahmet Alptekin, “Bölgesel Kalkınma Ajansları, Türkiye’de Kuruluş ve İşleyiş Sorunları”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, 2008).
• Creswell, John W., Nitel Araştırma Yöntemleri, (çev. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir), (Ankara: Siyasal Kitabevi, 2013).
• Çoker Ziya, Yönetimde Yeniden Yapılanma, (Ankara: 20 Mayıs Eğitim, Kültür ve Sosyal Dayanışma Vakfı, 1995).
• Demiröz, A. Nazif, “Bölge Valiliği Üzerine”, Amme İdaresi Dergisi, Sayı: 23/4, 1990, s. 55-70.
• Eraydın, Ayda, “Bölgesel Kalkınmanın Yönetişim Çerçevesinde Kurumsallaşması: Kalkınma Ajansları”, içinde Birol Akgül, Nıfset Uzay, (der.) Türkiye’de Bölgesel Kalkınmanın Yeni Örgütleri Kalkınma Ajansları, (Bursa: Ekin Kitabevi, 2010).
• Ergun, Turgay, “Bölgelerarası Dengesizliklerin Giderilmesinde Bölgesel Örgütlenmelerin Önemi: “Tennessee Valley Authority”, Amme İdaresi Dergisi, 1993, Sayı: 26/1, s. 71-82.
• Eroğlu, Hamza, İdare Hukuku Dersleri, (Ankara: Sevinç Matbaası, 1974).
• Eryılmaz, Bilal, Kamu Yönetimi: Düşünceler, Yapılar, Fonksiyonlar, (İstanbul: Erkam Matbaası, 2007).
• Gözler, Kemal, Gürsel Kaplan, Kısa İdare Hukuku, (Bursa: Ekin Basım, 2011).
• Gözübüyük, Şeref, Türkiye’nin Yönetim Yapısı, (Ankara: Turan Kitabevi, 2006).
• Güler, Ahmet, Halıcıoğlu, Mustafa Bülent ve Taşğın, Serkan, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma, (Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2015).
• Halkier, Henrik, “Bölgesel Kalkınma Ajansları ve Çok Düzlemli Yönetişim: Avrupa Perspektifi”, TEPAV Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 7-8 Eylül 2006, Ankara 2006.
• Heper, Metin, Türkiye’de Devlet Geleneği, (Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2006).
• Kalkınma Bakanlığı, Kalkınma Ajansları 2012 Yılı Genel Faaliyet Raporu, 2013.
• Kalkınma Bakanlığı, Kalkınma Ajansları 2013 Yılı Genel Faaliyet Raporu, 2014.
• Kalkınma Bakanlığı, Kalkınma Ajansları 2014 Yılı Genel Faaliyet Raporu, 2015.
• Kalkınma Bakanlığı, Kalkınma Ajansları 2015 Yılı Genel Faaliyet Raporu, 2016.
• Karakılçık, Yusuf, Yeni Bölgeselleşme Politikaları ve Türkiye’de Bölge Yönetimi, (Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2014).
• Kavruk, Hikmet, “Türk Kamu Yönetiminde Bağımsız İdari Otoriteler ve Ajanslar”, VII. Kamu Yönetimi Forumu; Küreselleşme Karşısında Kamu Yönetimi Bildiriler Kitabı, 2009, Kahramanmaraş.
• Kendir Özdinç, Hülya, “Neoliberal Politikalar Ve Bölge Yönetimi Sorunu: Türkiye Deneyimi”, (Yayımlanmamış Doktara Tezi, Ankara Üniversitesi, 2007).
• Koçak, Cemil, Umumi Müfettişlikler 1927-1952, (İstanbul: İletişim Yayınları, 2010).
• Koçberber, Seyit, “Kalkınma Ajansları ve Sayıştay Denetimi”, Sayıştay Dergisi, Sayı: 61, 2006, s.37-55.
• Nadaroğlu, Halil, Mahalli İdareler, (İstanbul: Beta Basım, 2001).
• Onar, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumi Esasları II. Cilt, (İstanbul: Hak Kitabevi).
• Öz, Abdil Celil, “Kalkınma Ajanslarının Türk Kamu Yönetimi İçindeki Yeri”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi 2009).
• Özer, Yunus Emre, “Küresel Rekabet-Bölgesel Kalkınma Ajansları ve Türkiye”, Review of Social, Economic & Business Studies, Vol. 9/10, s.389-408.
• Polatoğlu, Aykut, Kamu Yönetimi, (Ankara: ODTÜ Yayıncılık, 2003).
• Punch, Keith F., Sosyal Araştırmalara Giriş Nicel ve Nitel Yaklaşımlar, (çev. Dursun Bayrak, H. Bader Arslan, Zeynep Akyüz), (Ankara: Siyasal Kitabevi, 2011).
• Sert, Osman, “Bölge, Türkiye’de Bölge Kavramı ve Kalkınma Ajanslarının Yapısı”, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 4, 2012, s.99-128.
• Sözen, Süleyman (ed.), Kamu Yönetimi, (Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2979, 2013).
• Tamer, Mustafa, Kalkınma ve Bölge Valiliği, (Ankara: DPT Yayın No: 2572, 2001).
• Tanzi, Vito. “Fiscal Federalism and Decentralization: A Review of Some Efficiency and Macroeconomic Aspects”, The World Bank Research Observer, ABI/Inform Global, 1995, s. 295-315.
• Tekeli, İlhan, Bölge Planlama Üzerine, (İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Matbaası, 1972).
• Toprak, Zerrin, Yerel Yönetimler, (İzmir: Birleşik Matbaacılık, 2010).
• Tortop, Nuri, Mahalli İdareler, (Ankara: Yargı Yayınları, 1994).
• Turan, Erol (ed.), Kamu Yönetimi – Temel Kavramlar, (Konya: Palet Yayınları, 2016).
• Türe, İlknur, “Türkiye’de Bölge Yönetiminin Niteliği, Sorunları ve Çözüm Arayışları”, Amme İdaresi Dergisi, Sayı: 31/2, 1998, s. 63-79.
• Versan, Vakur, Kamu Yönetimi, (İstanbul: Nihad Sayar Yayın ve Yardım Vakfı Yayını, 1990).
• Yıldırım, Ali ve Şimşek, Hasan, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, (Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2017).
• Yılmaz, Ali, “Kalkınma Ajansları Ve Yerel Yönetişim”, Türk İdare Dergisi, Sayı: 466, s.175-195.
• Yılmaz, Bayram, “Mükemmel Halkla İlişkiler Yaklaşımı Açısından Türkiye’deki Kalkınma Ajanslarının Halkla İlişkiler Faaliyetleri: Baka Örneği”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, 2011).
• Yüksel, Harun, “Türkiye’de Mali Yerelleşmenin Boyutları ve Ölçümü Üzerine Bir Değerlendirme”, Yönetim ve Ekonomi, Cilt:20, Sayı:2, 2013, s.191-208.
• Konya Ovası Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Tarihi Süreç,
• http://www.kop.gov.tr/sayfalar/tarihi-surec/61, (Erişim Tarihi: 19.04.2016)
• Resmi Gazete, 29.11.1952,Sayı. 8270
• http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/8270.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/8270.pdf , (Erişim Tarihi: 23.02.2016)
• Resmi Gazete, Sayı: 18181, Tarih:4.10.1984, s.10
• http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18181.pdf, (Erişim Tarihi: 23.02.2016)
• Resmi Gazete, Sayı: 19517, Tarih: 14.07.1987,
• http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/4.5.285.pdf, (Erişim Tarihi: 23.02.2016)
• Resmi Gazete, 31.05.2013,Sayı. 28663
• http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/05/20130531.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/05/20130531.htm, (Erişim Tarihi: 23.02.2017)
• Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (1921 Anayasası), http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/mevzuat/anayasalar/1921.html, (Erişim Tarihi: 19.02.2016)
• 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun, Kabul Tarihi: 25/1/2006, Yayımlandığı Resmi Gazete: Tarih: 8/2/2006, Sayı: 26074, md. 1,
• http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5449.pdf, (Erişim Tarihi: 18.03.2017)