Evaluating Construction Auditing Companies By Using AHP-SAW And AHP-ELECTRE Methods

Yıl 2016, Cilt: 14 Sayı: 27, 171 - 199, 01.06.2016

Nuri Ömürbek Meltem Karaatlı Hafize Gonca Cömert

Öz

In the past, several construction and reconstruction related laws released in our country. Law No. 4708 on Construction Auditing, which is still in force, aims to predicate the basic procedures for the control, 1. GİRİŞsupervision and auditing of building constructions to provide life and property safety and insure that the buildings are constructed as per development plans, standards, rules and regulations. A number of criteria affect the selection of a construction auditing company that controls the construction projects. Therefore, selecting a construction auditing company for a construction project requires multi-criteria decision-making (MCDM). The objective of this study is to use AHP (Analytic Hierarchy Process), ELECTRE (Elimination and Choice Translating Reality) and SAW (Simple Additive Weighting) MCDM methods on evaluating the construction auditing companies in Isparta. In the study, corporate image, quality, price, reliability, reputation, previous partnership and reference criteria have been used for the assessment of the companies. After determining the criteria weights by using AHP method, ELECTRE and SAW methods have been used to rank and select a construction auditing company

Anahtar Kelimeler

Multi-Criteria Decision-Making, AHP, SAW, ELECTRE

AHP-SAW ve AHP-ELECTRE Yöntemleri ile Yapı Denetim Firmalarının Değerlendirmesi

Öz

Ülkemizde imar ve yapılanma faaliyetlerinin denetimi ile ilgili geçmişten bugüne birçok kanun yürürlüğe girmiştir. 4708 Sayılı Yapı Denetimi Hakkındaki Kanun, can ve mal güvenliğini teminen, imar plânına, fen, sanat ve sağlık kurallarına, standartlara uygun kaliteli yapı yapılması için proje ve yapı denetimini sağlamak ve yapı denetimine ilişkin usul ve esasların düzenlenmesi amacı ile yürürlüğe giren ve halen yürürlükte olan kanundur. Binaların yapımında da gerekli usul ve esasların yerine getirilmesini sağlayan ve kontrol eden yapı denetim firmalarının seçiminde birden fazla kriter etkili olmaktadır. Bu nedenle yapı denetim firmalarının seçimi çok kriterli karar vermeyi gerektirmektedir. Bu çalışma da, çok kriterli karar verme tekniklerinden AHP (Analytic Hierarchy Process), ELECTRE (Elimination and Choice Translating Reality) ve SAW (Simple Additive Weighting) yöntemlerinin Isparta ilinde inşaat sektöründe yapı denetim firması seçiminde uygulanması amaçlanmaktadır. Çalışmada; firma imajı, kalite, fiyat, güvenilirlilik, tanınmışlık, daha önce çalışılmış olmak ve referans kriterleri doğrultusunda yapı denetim firmaları değerlendirilmektedir. Kriter ağırlıkları AHP yöntemi ile belirlenerek ELECTRE ve SAW yöntemleri ile de yapı denetim firmaları değerlendirilmiş ve en uygun firma seçimi yapılmıştır

Anahtar Kelimeler

Çok Kriterli Karar Verme, AHP, SAW, ELECTRE, Yapı Denetimi

Kaynakça

• Adım 1: Karar Matrisinin Normalize Edilmesi Tablo 5. Karar Matrisi KRİTERLER KRİTER AĞIRLIK TÜRÜ ALTERNATİFLER A1 A2 A3 A4 A5 Firma İmajı (K1) max ,144 ,7500 4,0833 3,6667 4,0000 3,7500 Kalite (K2) max ,253 ,6667 4,0833 3,5833 3,8333 3,8333 Fiyat (K3) max ,076 ,0000 3,7500 3,5833 3,5833 3,7500 Güvenilirlik (K4) Tanınmışlık (K5)
• Daha Önce Çalışılmış Olmak(K6) Referanslar (K7) max max max max ,082 ,5000 3,7500 3,5000 3,6667 3,9167
• Oluşturulan karar matrisindeki tüm kriterlerin türü maksimizasyon- dur. Maksimizasyonda en iyi değer en yüksek değerken, minimizasyon da en iyi değer en düşük değerdir. Tüm kriterler için fayda kriteri kullanılmış olup en iyi değerler için en yüksek değerler alınmıştır. Örneğin; K1 kriteri için değeri 4,0833’tür.
• Karar matrisinin normalize edilmesi için formül (3) kullanılmıştır. Tablo 6.’da normalize edilmiş karar matrisi verileri gösterilmiştir. Örneğin K1 kriteri için; Tablo 6. Normalize Edilmiş Karar Matrisi KRİTERLER ALTERNATİFLER A3 ,897974677 ,877550021 ,895825 ,93877501 ,895825 ,958325 Tanınmışlık
• Daha Önce Çalışılmış Olmak ,9375 ,959199667 ,854175 ,9375 ,977254752 ,863637603 ,95453678 ,977254752 ,893609416 ,95743866 ,893609416 ,93617076
• Göreli Sj değerleri normalize formülü tarafından belirlenebilir. Sj kriterinin normalleştirilmiş değerini, n sayısı alternatifleri () vermek- tedir. Bu nedenle, değeri kriterinin alternatif ortalama değeri 1/n (kabul durumunda, 1/4 = 0. 25) olabilir. Tablo 7.’de normalleştirilmiş değerleri alınan Sj kriterleri Tablo 10 için- de verilmiştir. Tablo 8. Kriterinin Normalleştirilmiş Değerleri A1 ,93434969 ,9841919 ,896448411 ,9418801 ,960179513 ,71704994 ,19807924 Sıra 3. ELECTRE Yönteminin Uygulanması
• ELECTRE yönteminin uygulaması yedi aşamada gerçekleşmektedir. Adım 1:Karar Matrisinin Normalize Edilmesi Tablo 9. Karar Matrisi K1 ,7500 ,0833 ,0833 ,5833 ,8333 ,8333 ,253 ,076 ,210 ,087 ,149 ,082 Ağırlık
• Adım 2 : Ağırlıklı Karar Matrisinin Oluşturulması Normalize karar matrisindeki her bir değer ilgili sütundaki kriterlere ait ağırlıklar ile çarpılmıştır. Tablo 11.’de görülen ağırlıklandırılmış norma- lize karar matrisi bulunmuştur. Örneğin birinci değer için; = 0,062670899
• Tablo 11. Ağırlıklandırılmış Normalize Karar Matrisi KRİTERLER K4 ,09586982 ,093873331 0,04181238 ,091874445 0,03745657 ,089877956 0,04006985 ,097866309 0,0391991 ,062670899 ,114020971 ,034111542 K5 ,03571509 ,068135823 ,06972166 ,060214247 ,066551888 ,068135823 ,039135662 A5
• Bu indekslerden C değeri için en büyük ve D değeri en küçük olan değerlere sahip aday birinci sıradan seçilmiştir. Bu sonuç Tablo 15.’de gös- terilmiştir. Tablo 15.’e göre 1. sırada A2 adayı, 2. Sırada A5 adayı en uygun firma olarak değerlendirilmelidir. Diğer firmaların seçilme sırası ise farklı yo- rumlar ile ele alınabilir. Tablo 15: Uyumluluk ve Uyumsuzluk Değerleri Sıralama Sıralama A1 A2 A3 A4 A5 ,961587708 ,606081606 ,069532502 ,06187028 ,26705002 ,407561681
• ÇAKIR, Süleyman ve Perçin, Selçuk, (2013). “Çok Kriterli Karar Verme Teknikle- riyle Lojistik Firmalarında Performans Ölçümü”, Ege Akademik Bakış, Cilt 13, Sayı 4, s. 449-459.
• ÇELİK, Pelin ve Ustasüleyman, Talha, (2014). “ELECTRE I Ve PROMETHEE Yön- temleri İle GSM Operatörlerinin Hizmet Kalitesinin Değerlendirilmesi”, Ulus- lararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, Cilt 6, Sayı 12, s. 137-160.
• DAĞDEVİREN, Metin ve Eraslan, Ergün, (2008). “PROMETHEE Sıralama Yön- temiyle Tedarikçi Seçimi”, Gazi Üniversitesi Mimarlık Mühendislik Fakültesi
• Dergisi, Cilt 23, No 1. s. 69-75. DİKMEN, S.Ümit, Akbıyıklı, Rıfat, Aytekin, Osman ve Baradan, Selim, (2011). “İş ve Yapı Denetim Yasalarının İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Bütünleşik İn- celenmesi”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakülte- si Dergisi, Cilt XXIV, Sayı 2, s. 117-131.
• ELEREN, Ali, (2007), “Markaların Tüketici Tercih Kriterlerine Göre Analitik Hiye- rarşi Süreci Yöntemi ile Değerlendirilmesi: Beyaz Eşya Sektöründe Bir Uygu- lama”, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt 14, Sayı 2, s. 47-64.
• ERSÖZ, Filiz ve Kabak, Mehmet (2010), “Savunma Sanayi Uygulamalarında Çok
• Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Literatür Araştırması”, Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Dergisi, Sayı 9, s. 97-125. ERTUĞ, Büşra, (2009). “Bir Akaryakıt İstasyonunun Fizibilite Etüdünde TOPSIS ve ELECTRE Yöntemlerinin Karşılaştırılması”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi,
• Kocaeli Üniversitesi, 2009).
• ERTUĞRUL, İrfan ve Karakaşoğlu, Nilsen (2010). “ELECTRE ve Bulanık AHP
• Yöntemleri ile Bir İşletme İçin Bilgisayar Seçimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 25, Sayı 2, s. 23-41. FIGUEIRA Jose Rui, Greco Salvatore, Roy Bernard, Słowıńskı Roman, (2010).
• ELECTRE Methods: Main Features and Recent Developments. Laboratoire d’Analyse et Modélisation de Systèmes pour l’Aide à la Décision CNRS FRE 1-29. FIGUEIRA, José ve Roy, Bernard (2002). “Determining The Weights Of Criteria in
• The ELECTRE Type Methods With A Revised Simos’ Procedure”, European Journal of Operational Research, Vol 139, s. 317–326. GÖKTOLGA, Ziya Gökalp ve Gökalp Burcu, (2012). “İş Seçimini Etkileyen Kriter- lerin ve Alternatiflerin AHP Metodu İle Belirlenmesi”, Cumhuriyet Üniversi- tesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 13, Sayı 2, s. 71-86.
• HUANG, Wen-Chih ve Chen, Chien-Hua, (2005). “Using The ELECTRE II Method
• To Apply And Analyze The Differentiation Theory”, Proceedings of the Eas- tern Asia Society for Transportation Studies, Vol 5, s. 2237-2249.
• JANIC Milan ve Reggıanı Aura, (2002). “An Application of the Multiple Criteria
• Decision Making (MCDM) Analysis to the Selection of a New Hub Airport”, European Journal of Transport and Infrastructure Research, Vol 2, No 2, 2002, s.113-141.
• KAHVECİ, A. (2009). “Grup Karar Verme Ortamında Bulanık AHP ve ELECTRE
• III Metotlarına Dayalı Bütünleştirilmiş Bir Tedarikçi Seçim Metodolojisi”. (Ba- sılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 2009).
• KARACASU, Murat, (2006). “Kentiçi Toplu Taşıma Yatırımlarının Değerlendiril- mesinde Karar Destek Modeli (ELECTRE Yöntemi) Kullanımı”, 7Ulaştırma
• Kongresi, İstanbul, 19-21 Eylül 2006, s. 155-164.
• KARAMAN, A.E. (2009). “İnşaat Firmaları İçin Bir Bilgi Yönetimi Modeli Önerisi:
• Türk İnşaat Firmaları Kapsamında Değerlendirilmesi”, (Basılmamış Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi, 2009).
• KARAMI, Amin, (2011). “Utilization And Comparison Of Multi Attribute Decisi- on Making Techniques To Rank Bayesian Network Options”, (Master Degree
• Project, University Of Skövde, 2011).
• KARAOĞLU, E. (2011). “4708 Sayılı Yapı Denetim Kanununun Denetimdeki Ve- rimliliği”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, 2011).
• KURU, Ayşegül ve Akın, Besim, (2012). “Entegre Yönetim Sistemlerinde Çok Kri- terli Karar Verme Tekniklerinin Kullanımına Yönelik Yaklaşımlar Ve Uygula- malar”, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 10, Sayı , s. 129-144.
• LEYVA-LOOPEZ Juan Carlos ve Fernaandez-Gonzaalez, Eduardo, (2003). “A New
• Method For Group Decision Support Based On ELECTRE III Methodology”, European Journal of Operational Research, Vol 148, No 1, s. 14–27. ORÇANLI, Kenan ve Özdemir, Abdülkadir, (2013). “Kredi Kartı Seçimine Yönelik
• Bir Karar Modeli ve Uygulama: Analitik Hiyerarşi Prosesi(AHP)-ELECTRE Yöntemi”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, s. 77-106. ÖZKAN, Gökhan, (2005). “Türkiye’de Yapı Denetim Sistemi İle İlgili Yaklaşımlar”,
• (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, 2005).
• ÖZKAN, Ö. (2007). “Personel Seçiminde Karar Verme Yöntemlerinin İncelenmesi:
• AHP, ELECTRE Ve TOPSIS Örneği” (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2007).
• PANG, Jihong, Zhang, Genbao ve Chen, Guohua, (2011). “ELECTRE I Decision
• Model of Reliability Design Scheme for Computer Numerical Control Machi- ne”, Journal Of Software, Vol ,6, No 5, s. 894-900. POHEKAR, S. D. and Ramachandran, M., (2004). “Application Of Multi-Criteria
• Decision Making To Sustainable Energy Planning- A Review”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, Vol 8, s. 365-381. PODVEZKO, Valentinas, (2011). “The Comparative Analysis of MCDA Methods
• SAW and COPRAS”, Vilnius Gediminas Technical University, Inzinerine Eko- nomika-Engineering Economics, Vol 22, No 2, s. 134-146. SAATY, L., Thomas, (2008). “Relative Measurement and Its Generalization in De- cision Making Why Pairwise Comparisons are Central in Mathematics for the Measurement of Intangible Factors The Analytic Hierarchy/Network Process”,
• Review of the Royal Spanish Academy of Sciences Series a Mathematics (RAC- SAM), Vol 102, No 2, s. 251-318. SAATY, L., Thomas, (1990). “How to Make a Decision: The Analytic Hierarchy Pro- cess”, European Journal Of Operational Research, Vol 48, s. 9-26.
• SAATY, L., Thomas, (1980). The Analytic Hierarchy Process, (New York: McGraw- Hill, 1980).
• SAKALLI, Ferhat, (2008). “Yapı Denetim Sisteminde Yaşanan Sorunlar, 4708 Sayılı
• Yapı Denetim Hakkında Kanun’daki Eksiklikler Ve Çözüm Önerileri”, (Basıl- mamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 2008).
• SAVITHA, K. ve Chandrasekar, C. (2011). “Trusted Network Selection using SAW and TOPSIS Algorithms for Heterogeneous Wireless Networks”, International
• Journal of Computer Applications, Vol 26, No 8, s. 22-29. SERİNKAYA, Oktay, (2001). “Çok Kriterli Karar Destek Sistemi ELECTRE Yöntem- leri Üzerine Bir Uygulama”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversi- tesi, 2001).
• SEZER, Hande ve Saatçioğlu, Ömür Y. (2008). “Düzenli Hat Deniz Taşımacılığında
• Nakliye Müteahhidinin Gemi Operatörü Seçimine Çok Kriterli Karar Destek Yaklaşımı”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt , Sayı 4, s. 19-46. SIMANAVICIENE R. ve Ustınovıcıus, L. (2012). “A New Approach to Assessing
• The Biases of Decisions Based on Multiple Attribute Decision Making Met- hods”, Electronics And Electrical Engineering System Engineering, Computer Technology, No 1(117), s. 29-32. SONER, Selin ve Önüt, Soner. (2006). “Çok Kriterli Tedarikçi Seçimi: Bir ELECTRE
• AHP Uygulaması”, Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, Sigma 4, s. 110-120. SUN, Xiaoqian ve Li, Yongchang (2010). “An Intelligent Multi-Criteria Decision
• Support System for Systems Design”, American Institute of Aeronautics and Astronautics, s.3718-3723.
• ŞİŞMAN, Bilal ve Eleren, Ali, (2013). “En Uygun Otomobilin Gri İlişkisel Analiz ve Electre Yöntemleri İle Seçimi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 18, Sayı 3, s. 411-429.
• USTAÖMER, Hakkı, (2000), Yapı Denetimi, Türkiye Mühendislik Haberleri, Sayı:410/6, s.12-14.
• YAPI DENETİMİ HAKKINDA KANUN, kanun numarası: 4708; kabul tarihi: 6.2001, resmi gazete tarih/sayı: 13.7.2001/24461.s.8044-8047.
• YAVUZ, Oğuzhan. (2013). “ELECTRE I Karar Modeli ile Tedarikçi Seçim Süreci ve Perakende Sektöründe Bir Uygulama”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari
• Bilimler Fakültesi, İşletme Araştırmaları Dergisi, Cilt 5, Sayı 4, s. 210-226. YEH, Chung-Hsing. (2003) “The Selection of Multi-Attribute Decision Making
• Methods for Scholarship Student Selection” International Journal of Selection and Assessment, Vol 11, No 4, s. 289-296. YILMAZ, Halil, (2006). “Türkiye’de 1980’den Sonra Kent Planlaması Hizmetleri- nin Özel Kesime Gördürülmesi Eğilimleri: Yapı Denetim Kuruluşları Örneği”,
• (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2006):
• YÜKSEL, İhsan ve Akın, Adnan. (2006), “Analitik Hiyerarşi Proses Yöntemiyle
• İşletmelerde Strateji Belirleme”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, s. 268. YÜREKLİ, Hüseyin, (2008). “Taarruz Helikopterleri Seçiminde Electre Yönteminin
• Kullanılması, (Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2008).
• ZAHEDI, Fatemeh, (1986). “The Analytic Hierarchy Process- A Survey of The Met- hod And Its Applacitions”, Interfaces, Vol 16, No 4, s. 96-108.