TÜRKİYE’DE DUMANSIZ NESLE İLİŞKİN SOSYAL MEDYA ALGISI

Yıl 2025, Cilt: 23 Sayı: 58, 1931 - 1952, 24.10.2025

Ejder Güven , Yavuz Selim Balcıoğlu

https://doi.org/10.35408/comuybd.1541236

Öz

Dünya geniş bir yelpazede kirlenme ve yıkımla karşı karşıyadır. Bu kirlilik ve yıkımdan insanoğlu da payını almaktadır. İnsanoğluna en yakın ve direkt etkisi olan kirlilik nedeni ise tütün ve tütün ürünleri olarak kabul edilebilir. Tütün ve tütün ürünleri dünya genelinde yaygın olarak kullanılan, toplum sağlığını tehdit eden ve bağımlılığa yol açan maddelerdir. Tütün ve tütün mamulleri kullanımının toplum sağlığı üzerindeki olumsuz etkisini azaltarak ortadan kaldırmanın en etkin yolu olarak dumansız bir nesil yetiştirmekten geçtiği söylenebilir. Bu çalışma, Facebook'ta kamuya açık paylaşım ve grupların yorumlarını inceleyerek Türkiye'deki dumansız nesil girişimine ilişkin sosyal medya algılarını analiz etmektedir. Yapılan analiz, Ocak 2022'den Aralık 2023'e kadar olan iki yıllık dönemi kapsamakta olup; toplumun dumansız nesil olgusuna ilişkin tutum, kaygı ve dumansız politikalara verdiği desteği anlamayı amaçlamaktadır. Konu modelleme için Gizli Dirichlet Tahsisi (LDA) kullanılmıştır. Modelleme sonucunda ‘‘düzenleyici önlemler ve girişimler, kamuoyu ve destek, çocuklar ve gençlerle ilgili endişeler, hükümet kontrolü ve kısıtlayıcı önlemler ve politika sorunları ve uygulama’’ beş ana tema açığa çıkarılmıştır. Bu temaların her biri, sigara ve dumansız ortam politikaları etrafında süregelen söylemlerin farklı yönlerini yansıtmaktadır. Öyle ki yapılan duyarlılık analizi, toplum odaklı çabalara yönelik genel olarak olumlu duygular ortaya koyarken, hükümet politikalarına karşı şüphecilik ortaya çıkmıştır. Geçici eğilimler ise bu konulara olan ilginin zaman içinde dalgalandığına dikkat çekmektedir. Dolayısıyla bulgular özellikle dumansız bir neslin desteklenmesinde toplumsal katılımın ve dengeli politikaların öneminin altını çizmektedir. Bu çalışma, kamuoyu duyarlılığına ilişkin iç görü sağlamasının yanı sıra; politika etkinliği ve halk sağlığı stratejilerini geliştirmek için gelecekteki araştırmalara ışık tutarak alanyazına katkıda bulunurken, Türkiye’de dumansız bir neslin yetiştirilmesine katkı sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler

Dumansız nesil , Sosyal medya algısı , Tütün kontrolü

SOCIAL MEDIA PERCEPTION REGARDING SMOKE FREE GENERATION IN TÜRKİYE

Öz

The world is faced with a wide range of pollution and destruction. Humanity also gets its share of this pollution and destruction. The pollution that has the closest and most direct effect on human beings can be considered as tobacco and tobacco products. Tobacco and tobacco products are substances that are widely used worldwide, threaten public health and cause addiction. It can be said that the most effective way to reduce and eliminate the negative impact of tobacco and tobacco product use on public health is to raise a smoke-free generation. This study analyzes social media perceptions regarding the smoke-free generation initiative in Turkiye by examining public posts and comments in groups on Facebook. The analysis covers the two-year period from January 2022 to December 2023 and aims to understand the society's attitudes, concerns and support for smoke-free policies regarding the smoke-free generation phenomenon. Latent Dirichlet Allocation (LDA) was used for topic modeling. The modelling revealed five main themes
‘‘regulatory measures and initiatives, public opinion and support, concerns for children and youth, government control and restrictive measures, and policy issues and implementation’’. Each of these themes reflects different aspects of the ongoing discourse around smoking and smoke-free policies, with sentiment analysis revealing generally positive feelings toward community-focused efforts and skepticism toward government policies. Temporal trends suggest that interest in these issues has varied over time. The findings therefore highlight the importance of community participation and balanced policies, particularly in promoting a smoke-free generation. In addition to providing insight into public awareness, this study contributes to the literature by shedding light on future research to improve policy effectiveness and public health strategies, and may contribute to raising a smoke-free generation in Türkiye.

Anahtar Kelimeler

Smoke-free generation , Social media perception , Tobacco control

Kaynakça

• Altan, P., Aras Kılınç, E., Aygül, F., İlter H. ve Öztürk, M. (2012). Türkiye'de tütün kontrolünün başarı öyküsü. Türkiye Klinikleri J Pulm Med-Special Topics, 5(2), 16-20.
• Andersen, M. R., Leroux, B. G., Bricker, J. B., Rajan, K. B. and Peterson, A. V. (2004). Antismoking parenting practices are associated with reduced rates of adolescent smoking. Archives of Pediatrics and Adolescent Medicine, 158(4), 348-352.
• Bartal, M. (2001). Health effects of tobacco use and exposure. Monaldi Archives for Chest Disease - Pulmonary Series, 56(6), 545-554.
• Bektaş, M., Öztürk C. (2012) Sigara kullanımı önleme programının geliştirilmesi ve programın etkinliğinin değerlendirilmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 1-21.
• Doğan, D.G. and Ulukol, B. (2010). Ergenlerin sigara içmesini etkileyen faktörler ve sigara karşıtı iki eğitim modelinin etkinliği. Turgut Özal Tıp Merkezi Dergisi, 17(3), 179-185.
• Dökmen, G., Pekkaya, M. and Saymaz, N. (2019). Sigara bağımlılığı ve devletin sigara tüketimi ile mücadele yöntemleri arasındaki ilişki. Maliye Dergisi, 176, 599-623.
• Feldman, I., Donchin, M. and Levine, H. (2016). A smoke-free medical campus in Jerusalem: Data for action. Israel Journal of Health Policy Research, 5(1), 1-8.
• Freeman, B., Gartner, C., Hall, W. and Chapman, S. (2010). Forecasting future tobacco control policy: Where to next? Australian and New Zealand Journal of Public Health, 34(5), 447-450.
• Garda, B. (2022). Pandemi sonrası sağlıklı yaşama odaklanma: Konaklama işletmeleri çalışanlarının sigara tüketimi üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 25, 335-349.
• Gültekin, G. and Yılmaz, F. (2015). Arz-yönlü tütün kontrolü politikaları ve Türkiye’ye ilişkin değerlendirmeler. STED, 24, 25-49.
• Health Organization Regional Office for Europe, W. (2017). Tobacco-Free generations: protecting children from tobacco in the WHO European region.
• Hoek, J., Lee, E., Teddy L, Fenton E, Ball J, Edwards R. (2022). How do New Zealand youth perceive the smoke-free generation policy? A qualitative analysis.. BMJ, 33,346–352.
• Karlıkaya, C., Öztuna, F., Aytemur, Z., Özkan, M. and Örsel, O. (2006). Tütün kontrolü. Toraks Dergisi, 7(1), 51-64.
• Kekliktepe, B. and Göğcegöz, I. (2020).Üniversite öğrencilerinin dumansız kampüs uygulamasına bakış açılarının değerlendirilmesi. Current Addiction Research, 4(1), 21-27.
• Koç, E. M., Başer, DA., Döner, P., Yılmaz, T. E., Yılmaz, T., Alsancak, A. D., Şencan, İ., Kasım, İ., Kahveci, R. ve Özkara, A. (2015). Hastane çalışanlarının sigara içme düzeylerinin belirlenmesi ve dumansız hava sahası uygulamasının değerlendirilmesi. Journal of Clinical and Experimental Investigations, 6(1), 33-39.
• Nazarov, A. (2021). Healthy generation- The basis of a healthy family. Galaxy International Interdisciplinary Research Journal, 9(11), 409–413.
• Pesen, S. F., Karadoğan, S. and Akbulut, A. (2021). Tobacco use of the World and in Turkey and tobacco control policy an overview. Turkey Health Literacy Journal, 2(3), 191-196.
• Samet, J.M. (2013). Tobacco smoke, active and passive smoking. Landrigan P.J. and Etzel R.A. (Ed.). Text book of chidren’s environmental health in (222-231 p.). Oxford: Oxford University Press.
• Sendall, M. C., Fox, L. and Wraith, D. (2021). University staff and students’ attitudes towards a completely smoke-free campus: Shifting social norms and organisational culture for health promotion. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(13), 71-78.
• Smith, D. and Leggat, P. (2007). An international review of tobacco smoking among medical students. In Journal of Postgraduate Medicine, 53(1), 55-62.
• Tengilimoğlu, E., Parıltı, N. ve Yar, C. E. (2015) Hastane ve hekim seçiminde sosyal medyanın kullanım düzeyi: Ankara ili örneği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 76-96.
• Van Kalmthout, D. (2023). For a healthy start in life, children need smoke-free environments: Progress of the Generation Smoke-Free campaign in Belgium since its launch in 2018. Tobacco Prevention and Cessation, 9, 1-7. Willemsen, M. C. And Been, J. V. (2022). Accelerating tobacco control at the national level with the Smoke-free Generation movement in the Netherlands. Npj Primary Care Respiratory Medicine, 32(1), 1-6.
• Zisko, N., Carlsen, T., Salvesen, O., Aspvik, N. P., Ingebrigtsen, J. E., Wisloff, U., Stensvold, D., Zhu, Y., Liu, C., Guo, B., Zhao, L., Lou, F., Zhou, X. W., Ward, D. K., Foster, M. E., Zhou, S., Xie, M., Kwan, M.-P., Zhang, Y., … Milosavljevic, M. (2015). Meso level influences on long term condi-tion self-management: stakeholder accounts of commonalities and diffe-rences across six European countries. Rogers et al. BMC Public Health, 15, 1-11.