Nutrition literacy in adolescence

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 74 - 81, 30.09.2022

Tuğçe Can , Aysel Şahin Kaya

Öz

Adolescence is a period in which growth and development occur rapidly, and nutritional habits and awareness are formed. Especially in this period, the acquisition of adequate, balanced and conscious eating habits will be ensured by increasing the nutritional literacy of individuals. Nutritional literacy is important for conscious food consumption not only in adolescence but also in every period of life. Giving nutritional literacy systematically and efficiently will also be effective in preventing health problems that individuals will encounter in the future. At the same time, nutrition literacy education can be given not only in schools but also in relevant community centers or health institutions. When the relevant literature is examined, it is seen that studies related to nutritional literacy have increased and progressed in recent years. However, it is striking that the studies conducted abroad are aimed at defining, measuring and determining the components of nutritional literacy. When we look at the studies conducted in the country, it is known that such studies are quite limited, and the existing studies are related to food preferences, nutritional behaviors and label interpretation. On the other hand, it is noteworthy that studies to measure nutritional literacy are not sufficient. In this review, the literature on nutrition and nutrition literacy in adolescence was reviewed and their possible health effects were evaluated.

Anahtar Kelimeler

nutrition, adolescence, nutrition literacy

Adölesanlarda beslenme okuryazarlığı

Öz

Adölesan dönem, büyümenin ve gelişmenin hızlı bir şekilde gerçekleştiği, beslenme alışkanlıklarının ve farkındalıklarının oluştuğu bir dönemdir. Özellikle bu dönemde yeterli, dengeli ve bilinçli beslenme alışkanlığının kazandırılması bireylerin beslenme okuryazarlığının artırılması ile sağlanacaktır. Beslenme okuryazarlığı sadece adölesan dönemde değil hayatın her döneminde bilinçli besin tüketimi için önem arz etmektedir. Beslenme okuryazarlığının sistematik ve verimli şekilde verilmesi bireylerin ileri dönemde karşılaşacakları sağlık sorunlarını önlemede de etkili olacaktır. Aynı zamanda beslenme okuryazarlığı eğitimi yalnızca okullarda değil ilgili toplum merkezlerinde ya da sağlık kurumlarında da verilebilmektedir. Literatür incelendiğinde, son yıllarda beslenme okuryazarlığıyla alakalı çalışmaların artış göstererek ilerlediği görülmektedir. Bununla beraber, yurt dışında ortaya konan çalışmaların beslenme okuryazarlığını tanımlama, ölçümleme, hangi bileşenlerden oluştuğunu belirlemeye yönelik olduğu göze çarpmaktadır. Ülkemizde ortaya konan çalışmalara göz atıldığında ise bu tarz çalışmaların oldukça sınırlı olduğu, mevcut çalışmaların ise besin tercihlerine, beslenme davranışlarına ve etiket yorumlamaya ilişkin olduğu bilinmektedir. Öte yandan beslenme okuryazarlığını ölçmeye dönük çalışmaların yeterli olmadığı dikkat çeken başka bir husustur. Bu derlemede adölesan dönemde beslenme ve beslenme okuryazarlığı ile ilgili literatür incelenmiş ve bunların olası sağlık etkileri değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

beslenme, adölesan dönem, beslenme okuryazarlığı

Kaynakça

• 1. Contento I. Nutrition education: Linking research, theory and practice. Burlington: Jones & Bartlett Learning; 2015.
• 2. Banna J, Rıchards R, Jones B, Anderson A, Reıcks M, Cluskey M, ve ark. Describing ındependent eating occasions among low-ıncome adolescents. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020; 17(3): 981.
• 3. Aktaş N, Özdoğan Y. Gıda ve beslenme okuryazarlığı. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi. 2016; 20(2): 146-153.
• 4. Şanlıer N, Akdevelioğlu Y. Beslenme eğitimi. Bölüm 2: Beslenme eğitimi neden gereklidir? Ankara: Hedef CS Basın Yayın; 2009.
• 5. Özdenk S. Genç sporcuların beslenme okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi (Sinop ili örneği). Uluslararası Spor Bilimleri Öğrenci Çalışmaları. 2020; 2(2): 121-129.
• 6. Aydın M. Genç yetişkinlerde mutluluğa genel bir bakış. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2019; 7: 47-64.
• 7. Brown J. Adolescent nutrition. Nutrition through the life cycle. Belmont: Cengage Learning. 2016.
• 8. Yürekli İ.B. Adölesanlara yönelik sağlıklı beslenme eğitimi. (Lisans Bitirme Projesi). İstanbul Arel Üniversitesi, 2015.
• 9. Salam R, Bhutta Z. Adolescent nutrition. Pediatric nutrition in practice. Karger Publishers, 2015; 122-126.
• 10. Özgü E, Yakut H.İ. Adolesan kontrasepsiyon. Jinekoloji-Obstetrik ve Neonatoloji Tıp Dergisi. 2015; 12(5): 191-193.
• 11. Ergül Ş, Kalkım A. Önemli bir kronik hastalık: Çocukluk ve ergenlik döneminde obezite. TAF Preventive Medicine Bulletin, 2011; 10(2): 223-230.
• 12. Tsartsalı P, Thompson J, Jago R. Increased knowledge predicts greater adherence to the Mediterranean diet in Greek adolescents. Public Health Nutrition. 2009; 12(2): 208-213.
• 13. Erkan T. Ergenlerde beslenme. Türk Pediatri Arşivi. 2011; 46(11): 49-53.
• 14. Kastorını C, Lykou A, Yannakoulıa M, Petralıas A, Rıza E, Lınos A. The influence of a school-based intervention programme regarding adherence to a healthy diet in children and adolescents from disadvantaged areas in Greece: the DIATROFI study. Journal of Epidemiology and Community Health, 2016; 70(7): 671-677. 15. Eser E. Sağlıkla ilgili yaşam kalitesinin kavramsal temelleri ve ölçümü. Türk Nöroloji Dergisi, 2014; 20(1): 1-4.
• 16. (https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/cocukergen-bp-liste.html?view=category&id=879). Erişim Tarihi: 09.09.2022.
• 17. Hayes D, Contento I, Weekly C. Position of the academy of nutrition and dietetics, society for nutrition education and behavior, and school nutrition association: Comprehensive nutrition programs and services in schools. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics. 2018; 118(5): 913-919.
• 18. (https://vies.wiki/wiki/tr/Academy_of_Nutrition_and_Dietetics). Erişim Tarihi: 09.09.2022.
• 19. (https://van.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_05/05100652_uygulama_kilavuzu.pdf). Erişim Tarihi: 09.09.2022.
• 20. Yardımcı H, Özçelik A. Üniversite öğrencilerinin öğün düzenleri ve beslenme eğitiminin beslenme bilgisine etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 2015; 43(1): 19-26.
• 21. Yahıa N, Brown C, Rapley M, Chung M. Level of nutrition knowledge and its association with fat consumption among college students. BMC Public Health, 2016; 16(1): 1047.
• 22. Tanamas S, Reddy S, Chambers M, Clark E, Dunnıgan D, Hanson R, ve ark. Effect of severe obesity in childhood and adolescence on risk of type 2 diabetes in youth and early adulthood in an American Indian population. Pediatric Diabetes, 2018; 19(4): 622-629.
• 23. Esteban-Gonzalo L, Turner A, Torres S, Esteban-Cornejo I, Castro-Pıñero J, Delgado-Alfonso Á, ve ark. Diet quality and well-being in children and adolescents: the UP&DOWN longitudinal study. British Journal of Nutrition, 2019; 121(2): 221-231.
• 24. Vanhelst J, Béghın L, Drumez E, Duhamel A, De Henauw S, Ruız J, ve ark. Adolescents’ diet quality in relation to their relatives’ and peers’ diet engagement and encouragement: The healthy lifestyle in europe by nutrition in adolescence (HELENA) study. Public Health Nutrition, 2018; 21(17): 3192-3201.
• 25. Dalky H, Al Momanı M, Al-Drabaah T, Jarrah S. Eating habits and associated factors among adolescent students in Jordan. Clinical Nursing Research, 2017; 26(4): 538-552.
• 26. Carrara A, Schulz P. The role of health literacy in predicting adherence to nutritional recommendations: A systematic review. Patient Education and Counseling, 2018; 101: 16–24.
• 27. Kadıoğlu B.U. Gıda ve beslenme okuryazarlığı ölçeklerin incelenmesi. Sağlık Bilimlerinde Eğitim Dergisi, 2019; 2(1): 13-20.
• 28. Thomas HM, Irwin JD. Cook It Up! A community-based cooking program for at-risk youth: overview of a food literacy intervention. BMC Research Notes, 2011; 4(1): 495-501.
• 29. Cimbaro MA. Nutrition literacy: Towards a new conception for home economics education, master of arts. Vancouver: The University of British Columbia; 2008.
• 30. Ayer Ç. Çivril yöresindeki adölesanlarda beslenme okuryazarlığının mevcut durumu ve etkileyen faktörler (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2018.
• 31. Glanz K, Bader MD. ve Iyer S. Retail grocery store marketing strategies and obesity: an integrative review. American Journal of Preventive Medicine, 2012, 42(5): 503-512.
• 32. Leıs R, De Lamas C, De Castro M-J, Pıcáns R, Gıl-Campos M, Couce M. Effects of nutritional education interventions on metabolic risk in children and adolescents: A systematic review of controlled trials. Nutrients, 2020; 12(1): 31.
• 33. Hawkes C, Smıth T, Jewell J, Wardle J, Hammond R, Frıel S, ve ark. Smart food policies for obesity prevention. The Lancet, 2015; 385(9985): 2410-2421.
• 34. Harley A, Lemke M, Brazauskas R, Carnegıe N, Bokowy L, Kıngery L. Youth chef academy: Pilot results from a plant‐based culinary and nutrition literacy program for sixth and seventh graders. Journal of School Health, 2018; 88(12): 893-902.
• 35. Mearns G, Chepulıs L, Brıtnell S, Skınner K. Health and nutritional literacy of New Zealand nursing students. Journal of Nursing Education, 2017; 56(1): 43-48.
• 36. Gibbs HD, Ellerbeck EF, Gajewski B, Zhang C, Sullivan DK. The nutrition literacy assessment instrument is a valid and reliable measure of nutrition literacy in adults with chronic disease. JNEB, 2018; 50(3): 247-257.
• 37. Kayaalp H. Kahramanmaraş ilinin Elbistan ilçesindeki lise öğrencilerinde beslenme okuryazarlığının ölçülmesi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, 2020.
• 38. Aydemir Ö. Sağlıkta yaşam kalitesinin klinikte kullanımı. Türk Nöroloji Dergisi, 2014; 20(1): 5-9.
• 39. Meşe C, Koca B. Adölesan dönem okul çocuklarında beslenme alışkanlıkları ve beslenme durumunun değerlendirilmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2019; 7(1): 225-243.
• 40. Kırşan M, Özcan B.A. Adölesanlarda sağlık okuryazarlığı ve beslenme okuryazarlığının diyet kalitesine etkisi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2021; (27): 532-538.
• 41. Şanlıer N, Güler A. İlköğretimin ikinci kademesinde eğitim gören öğrencilere verilen beslenme eğitiminin öğrencilerin beslenme bilgi düzeyi ve alışkanlıklarına etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 2005; 33(2): 31-38