Kuantum Kuramından Tarih Öğretimine: Tarihsel Zaman Algısı

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 79 - 104, 31.03.2022

Ömer Faruk Yelkenci

Öz

Son yüzyılda, bilim anlayışı ile ilgili yaşanan değişimlerin ortaya çıkardığı bazı sonuçların sosyal bilimlere, yanı sıra tarih alanına etkileri olmuştur. Bu etki sonucunda tarih düşüncesinin muhtemel kazanımlarını değerlendirmek ve bu kazanımlardan tarih öğretiminde yararlanma imkânlarını ortaya koymak, bir sosyal bilim alanı olarak tarih biliminin, tarihsel zaman ve tarihsel gerçeklik kavramlarının ilişkileri üzerinden tarih öğretimini ele almak önemli görülmektedir. Bu amaçla yapılan bu çalışmada; tarih-zaman ilişkisi incelenerek tarih öğretiminde tarihsel zaman algısı sorunu ele alınmaya çalışılmıştır. Ayrıca tarihsel zaman, tarihsel-gerçek, tarihsel gözlem meseleleri ele alınarak, tarihsel gerçekliğin sınırları ve tarihsel gözlemin imkânı meselelerinin yeniden ele alınabileceği hususu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda bütüncül bir yaklaşımın ve bakış açısının tarih bilimi ve öğretimi açısından ne anlam ifade ettiği incelenmiştir. Nihayetinde oluşmakta olan yeni tarih düşüncesinin sunduğu imkân alanının tarih öğretimine yansıtılması hususu üzerinde durulmuştur. Değişen tarih düşüncesiyle eşzamanlı olarak tarih öğretiminin ele alınması tavrının, bu doğrultuda gerçekleşecek bir tarih öğretimi tasarımına ulaştırması gerekliliği noktası vurgulanmıştır. Çalışmanın yöntemi tarama yöntemidir. Veri toplama tekniği olarak belgesel tarama tekniği kullanılmıştır. Araştırma yürütülürken kitap, dergi, makale, rapor ve çevrimiçi ortamda ulaşılan diğer yayın ve dokümanlardan istifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kuantum kuramı, tarihsel zaman, tarihsel zaman algısı, tarihsel gerçeklik, tarih öğretimi

Kaynakça

• Aksoy, M. (2000). Sosyal bilimler ve sosyoloji. ALFA Yayınları.
• Benton, T. ve Craib, I. (2008). Sosyal bilim felsefesi. (Ü. Tatlıcan ve B. Binay, Çev.). Sentez Yayınları.
• Berkmen, H. (2009). Kuantum bilgeliği ve tasavvuf. Sistem Yayınları.
• Bilgili, M. ve Toprak, M. A. (2020). Kuantum mekaniği. Sosyal Bilimler Felsefesi ve Coğrafya. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (1), 369-381.
• Bruner, J. (2009). Eğitim süreci. (T. Öztürk, Çev.). Pegem Akademi.
• Cam, F. (2017). Kuantum fiziği bulgularıyla sanat-din ilişkisi üzerine düşünceler. Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi, 55-69.
• Capra, F. (1992). Yeni bir düşünce. (M. Armağan, Çev.). İz Yayıncılık.
• Carr, E. H. (2008). Tarih nedir. (M. G. Gürtürk, Çev.). İletişim Yayınları.
• Carr, E. H. ve Fontana J. (1992). Tarih yazımında nesnellik ve yanlılık. (Ö. Ozankaya, Çev.). İmge Yayınevi.
• Chalmers, A. F. (2008). Bilim dedikleri. (H. Arslan, Çev.). Paradigma Yayınları.
• Collingwood, R. G. (2005). Tarihin ilkeleri. (A. H. Aydoğan, Çev.). YKY.
• Collingwood, R. G. (2007). Tarih tasarımı. (K. Dinçer, Çev.). Doğubatı.
• Cooper, H. ve Dilek, D. (2007). Türkiye ve ingiltere’de ilköğretim öğrencilerinin tarihsel sorgulama süreçleri üzerine karşılaştırmalı bir çalışma: empatik, eleştirel ve yaratıcı düşünme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi. 7(2), 681-725.
• Demir, Ö. ve Acar, M. (2005). Sosyal bilimler sözlüğü. Adres Yayınları.
• Demir, N. (2007). 20. yüzyıl bilim felsefesinde görülen paradigmal (açıklamsal) esnemeler. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi. 7(2), 681-725.
• Dilek, D. (2007). Tarih derslerinde öğrenme ve düşünce gelişimi. Nobel Yayınları.
• Douma, M. (2018). Creative historical thinking. London: Routledge.
• Fay, B. (2005). Çağdaş sosyal bilimler felsefesi. (İ. Türkmen, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Hançerlioğlu, O. (2004). Felsefe sözlüğü. Remzi Kitabevi.
• Hollinger, R. (2005). Postmodernizm ve sosyal bilimler. (A. Cevizci, Çev.). Paradigma Yayınları.
• Hoodbhoy, P. (1997). İslâm ve bilim. (E. Birey, Çev.). Cep Yayınları.
• Jenkins, K. (1997). Tarihi yeniden düşünmek. Dost Kitabevi.
• Kaptan, K. (2017). Kuantum teorisinin yorumu ve doğanın rolü. MAKÜ Uygulamalı Bilimler Dergisi, 1(1), 19-28.
• Kızılçelik, S. (2004). Sosyal bilimleri yeniden yapılandırmak. Anı Yayınları.
• Köksal, H. (2010). Tarih öğretiminde tarihsel algının üç boyutu ve düşünsel kaynakları. CIU Cyprus International University,16(64), 89-96.
• Kuhn, T. S. (1994). Asal Gerilim. (Y. Şahan, Çev.). Kabalcı Yayınları.
• Kuhn, T. S. (2008). Bilimsel devrimlerin yapısı. (N. Kuyaş, Çev.). Kırmızı Yayınevi.
• Mengüşoğlu, T. (2006). Felsefeye giriş. Remzi Kitabevi.
• Mills, C. W. (2007). Toplumbilimsel düşün. Der Yayınları.
• Safran, M. ve Şimşek A. (2009). Tarih yazımında bir sorun: Tarih ve zaman ilişkisi. Tarihin peşinde uluslararası tarih ve sosyal araştırmalar dergisi. 1(1), 9-26.
• Schwartz, P. ve Ogilvy, J. (1979). The emergentpparadigm: changing patterns of thought and blief. (Analytical Report 7: Values and Lifestyles Program). Menlo Par, CA: SRI International.
• Seisax, P., ve Morton, T. (2013). The big six: historical thinking concepts. Toronto: Nelson.
• Snow, C. P. (2001). İki kültür. (T. Birkan, Çev.). Tübitak Yayınları.
• Şahin, M. ve Kılıç, B. (2019). Kuantum biyolojisi. Takvim-i Vekayi. 7(2), 40-50.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
• Yelkenci, Ö. F. (2020). Yaratıcı tarihsel düşünme becerisi. MOTTO Yayınları.
• Wolf, F. A. (2008). Büyük fikirlerin küçük kitabı. (H. Canlı, Çev.). Crea Yayıncılık.