Turuncu Bisiklet Projesi ve Türkiye’de Ölçeklenebilir Finansman Modeli

Yıl 2025, Sayı: Akıllı Şehirler, 71 - 87, 01.12.2025

Akın Kısa , Dursun Yıldırım Bayar , Harun Badem , Veysel Çıplak

Öz

Kentlerde artan trafik yoğunluğu, hava kirliliği ve karbon salımı, sürdürülebilir ulaşım çözümlerine olan ilgiyi artırmıştır. Bu çerçevede, paylaşımlı bisiklet sistemleri kısa
mesafeli ulaşımda çevreci, ekonomik ve sağlıklı bir alternatif olarak öne çıkmaktadır. Avrupa’daki uygulamalar, bisiklet paylaşımının toplu taşımayı tamamlayıcı bir unsur
haline geldiğini göstermektedir. Türkiye’de ise belediye merkezli sistemler genellikle kısa süreli kiralama modeline dayanmaktadır. Bu durum, kullanıcı davranışlarında kalıcı değişim yaratma açısından sınırlı kalmaktadır. Bu noktada Turuncu Bisiklet (TUBİS) Projesi, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından Sakarya’da hayata geçirilen ve Türkiye’de ilk kez kamu destekli uzun dönemli kiralama modeli uygulayan bir mikromobilite projesi
olarak öne çıkmaktadır. Proje kapsamında 1.000 bisikletin (750 şehir tipi, 250 katlanır) Sakarya Büyükşehir Belediyesine hibe edilmesiyle, vatandaşlara uygun maliyetli ve bakım desteği içeren bir ulaşım seçeneği sunulmuştur. Çalışmada TUBİS modeli Avrupa örnekleriyle karşılaştırılmış ve finansman yapısı incelenmiştir. Bulgular, Türkiye’deki sistemlerin büyük ölçüde belediye bütçelerine dayandığını göstermektedir. Bu nedenle çalışma, kamu, özel sektör ve uluslararası fonların birlikte değerlendirildiği karma bir finansman modeli önermektedir. Bu model hem belediyelerin mali yükünü hafifletmeyi hem de sürdürülebilir bisikletli ulaşım sistemlerinin uzun vadede kendi gelirlerini üretebilir hale gelmesini hedeflemektedir. Ayrıca sponsorluk, reklam geliri ve uluslararası hibe desteklerinin dahil edilmesiyle finansal sürdürülebilirliğin güçlenmesi öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Paylaşımlı Bisiklet Sistemleri , Mikromobilite , Uzun Dönemli Kiralama , Sürdürülebilir Finansman , Akıllı Ulaşım

New Generation Public Transport: The Orange Bike Project and a Scalable Financing Model in Türkiye

Öz

The Orange Bicycle (TUBİS) Project was launched in Sakarya by the Ministry of Environment, Urbanization and Climate Change as part of the "Smart City Pilot Applications Competition to Solve Traffic Problems in Cities." As part of the project, a total of 1,000 bicycles, including 750 city bikes and 250 fold-up bikes, were granted to the Sakarya Metropolitan Municipality by the Ministry of Environment, Urbanization and Climate Change. (Sakarya Büyükşehir Belediyesi, 2025c).
What sets TUBİS apart is that, unlike other short-term bicycle sharing systems in Türkiye, it also offers a long-term rental model. Users can rent bikes with 1, 3, 6, or 12-month subscription options. Maintenance and repair services are provided free of charge by the municipality. This model not only considers bicycles as a means of transportation but also aims to make them an integral part of daily life.
In this study, TUBİS, which is considered an important component of sustainable urban transportation, is examined in detail. Within the scope of the research, the project is addressed not only in the context of its own dynamics but also in comparison with other bicycle-sharing systems implemented in Europe and Türkiye. In addition, the financing models used in existing systems are analyzed comprehensively and a hybrid financial model is proposed based on this analysis.

Anahtar Kelimeler

Smart cities , Long-Term Bike Rental System , Sustainability

Kaynakça

• Cycling Electric. (2025). “Santander e-bike hire.” https://www.cyclingelectric.com EU Urban Mobility Observatory. (2025). “SUMP Guidelines.” https://urban-mobilityobservatory. transport.ec.europa.eu
• European Commission. (2023). “European Declaration on Cycling.” Brussels: Directorate-General for Mobility and Transport. https://transport.ec.europa.eu
• European Commission. (2024). Urban Mobility Observatory Annual Report. Brussels.
• European Cyclists’ Federation (ECF). (2024). “Annual Report 2024.” https://ecf.com
• Gössling, S., & Choi, A. S. (2022). “Transport transitions in urban sustainability: Cycling as a transformative practice.” Journal of Transport Geography, 100 (3), 102940. https:// doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2022.102940
• Île-de-France Mobilités. (2024). “Véligo Location: Long-term bike rental service.” https://www.iledefrance-mobilites.fr
• OECD/International Transport Forum. (2023). Policy Strategies for Sustainable Urban Mobility. Paris: OECD Publishing.
• RATP. (2025). “Vélib’ Métropole Operational Data Report.” https://www.velibmetropole. fr
• Sakarya Büyükşehir Belediyesi. (2025). Turuncu Bisiklet (TUBİS) Projesi Tanıtım Raporu. Sakarya: Sakarya Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Dairesi Başkanlığı.
• T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2020–2023). Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı. Ankara.
• Transport for London. (2024). Santander Cycles: Annual Usage and Funding Report. London.
• Transport for London. (2025). “Santander Cycles Annual Report.” https://tfl.gov.uk/ modes/cycling/santander-cycles
• United Nations. (2022). “Sustainable Development Goals Report 2022.” https:// sdgs.un.org
• Urban Mobility Observatory. (2024). Smart City and Mobility Integration Report. Brussels.
• Vélib’ Métropole. (2025). “Paris Shared Bike System Data Summary.” https://www. velib-metropole.fr
• Véligo Location. (2025). “Véligo Long-Term Rental Program Overview.” https://www. veligolocation.fr
• World Bank. (2024). Financing Sustainable Urban Transport Systems in Emerging Economies. Washington, DC.
• World Health Organization (WHO). (2024). “HEAT Tool for Walking and Cycling.” https://www.who.int
• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı (UAB). (2023). Ulaştırma Ana Planı: Sürdürülebilir Ulaşım Stratejisi. Ankara.