Determination of Potential Avalanche Release Areas, Avalanche Mobile Application and Preparation of Avalanche Hazard Maps in Turkey; The Case of Palandöken Ski Centre

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: Özel, 169 - 193, 02.12.2024

Engin Yıldız , İsmail Bulut

Öz

In this study, the processes of determining potential and active avalanche release areas and preparing avalanche hazard maps in Turkey are discussed through the example of Palandöken Ski Resort. Firstly, active and potential avalanche release areas (PÇBB) were determined and then these data were transferred to the avalanche mobile application developed by the General Directorate of Combating Desertification and Erosion (ÇEMGM) in order to facilitate access and use by local people, security forces, climbers, skiers, etc. As a result of the study, a total of 1.779 hectares of potential and active avalanche starting zones were identified in the study area of 15,335 hectares. After the determination of these zones, avalanche velocity, pressure, height, flow and accumulation areas were calculated by using the two-dimensional Rapid Mass Movement Simulation (RAMMS) software in order to reveal the boundaries of avalanche flow and accumulation areas more clearly. As a result of these simulations, the avalanche flow and accumulation areas were determined as 6,605 hectares in total. The analysis shows that the gendarmerie station and hotels in the study area are under serious avalanche risk and this risk may cause greater damages in the future. Based on these simulation results, avalanche hazard maps have been prepared in accordance with the mapping standards developed by ÇEMGM and the existing avalanche hazards have been evaluated. These maps are used in the planning of structures such as ski resorts, cable car, chairlift lines, highway routes and settlements in the region to determine the current and future avalanche hazards/risks and to take necessary precautions. The study constitutes an important source for planning and monitoring studies to be carried out in avalanche hazard and avalanche risk areas through the example of Palandöken Ski Resort.

Anahtar Kelimeler

Avalanche, Avalanche hazard map, Avalanche release areas, RAMMS, Palandöken Ski Resort

Türkiye’de Potansiyel Çığ Başlama Bölgelerinin Tespiti, Çığ Mobil Uygulaması ve Çığ Tehlike Haritalarının Hazırlanması Süreçleri: Palandöken Kayak Merkezi Örneği

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’de potansiyel ve aktif çığ başlama bölgelerinin belirlenmesi ve çığ tehlike haritalarının hazırlanma süreçleri, Palandöken Kayak Merkezi örneği üzerinden ele alınmıştır. Öncelikle aktif ve potansiyel çığ başlama bölgeleri (PÇBB) belirlenmiş, sonrasında ise bu veriler, yerel halk, güvenlik güçleri, dağcılar, kayakçılar vb. kullanıcıların erişimini ve kullanımını kolaylaştırmak amacıyla Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü (ÇEMGM) tarafından geliştirilmiş çığ mobil uygulamasına aktarılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda, 15.335 hektarlık çalışma alanında toplam 1.779 hektarlık potansiyel ve aktif çığ başlama bölgeleri tespit edilmiştir. Bu bölgelerin belirlenmesinin ardından, çığ akma ve birikme alanlarının sınırlarını daha net bir şekilde ortaya koymak amacıyla iki boyutlu Hızlı Kitle Hareket Simülasyonu (RAMMS) yazılımı kullanılarak çığ hızı, basıncı, yüksekliği, akma ve birikme sınırları hesaplanmıştır. Gerçekleştirilen bu simülasyonlar sonucunda, çığ akma ve birikme alanları toplamda 6.605 hektar olarak belirlenmiştir. Yapılan analizler çalışma alanındaki jandarma karakolu ve otellerin ciddi çığ riski altında olduğu ve bu riskin gelecekte daha büyük zararlara yol açabileceğini göstermektedir. Bu simülasyon sonuçlarına dayanarak, ÇEMGM tarafından geliştirilmiş haritalama standartlarına uygun çığ tehlike haritaları oluşturulmuş ve mevcut çığ tehlikeleri değerlendirilmiştir. Hazırlanan bu haritalar bölgedeki kayak merkezleri, teleferik, telesiyej hatları, karayolları güzergâhları ve yerleşim yerleri gibi yapıların planlamasında kullanılarak bu haritalar ile mevcut ve gelecekteki çığ tehlikelerinin/risklerinin tespit edilmesi ve gerekli önlemlerin alınması sağlanmaktadır. Çalışma, Palandöken Kayak Merkezi örneği üzerinden, çığ tehlike ve çığ riski olan bölgelerde yapılacak planlamalar ve izleme çalışmaları için önemli bir kaynak oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çığ, Çığ tehlike haritası, Çığ başlama bölgeleri, RAMMS, Palandöken Kayak Merkezi

Kaynakça

• AFAD. (2018). Türkiye’de Afet Yönetimi. [https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad. gov.tr/35429/xfiles/Turkiye_de_Afetler.pdf] (Erişim Tarihi: 10.05.2024).
• Akgül, M., Yurtseven, H., Demir, M., Akay, A.E., Gülci, S. ve Öztürk, T. (2016). İnsansız hava araçları ile yüksek hassasiyette sayısal yükseklik modeli üretimi ve ormancılıkta kullanım olanakları. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University 66(1): 104-118.
• Ancey, C. (2001). Snow avalanches. N. Balmforth ve A. Provenzale (Ed.), Geomorphological Fluid Mechanics: Selected Topics in Geological and Geomorphological Fluid Mechanics içinde (ss. 319–338). Berlin: Springer.
• Avşin, N. ve Çakı, D. T. (2021). Çatak-Bahçesaray (Van) karayolu üzerindeki çığa duyarlı alanların belirlenmesi. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, 7: 30-47.
• Aydın, A. ve Eker, R. (2017). CBS tabanlı çığ tehlike haritalaması: Bayburt-Aşağı Dere havzası örneği. Journal of Environmental Biology, 38 (Özel Sayı), 937-943.
• Brugnot, G. (1999). SAME-Avalanche mapping, model validation and warning systems (Summary Report). Brüksel: European Commission, European Environment and Climate Programme.
• Bühler, Y. S., Kumar, S., Veitinger, J., Christen, M., Stoffel, A. ve Snehmani. (2013). Automated identification of potential snow avalanche release areas based on digital elevation models. Natural Hazards and Earth System Sciences, 13, 1321–1335.
• Bühler, Y., Bebi, P., Christen, M., Margreth, S., Stoffel, L., Stoffel, A., Marty, C., Schmucki, G., Caviezel, A., Kühne, R., Wohlwend, S. ve Bartelt, P. (2022). Automated avalanche hazard indication mapping on a statewide scale. Natural Hazards and Earth System Sciences, 22: 1825-1843.
• Bühler, Y., Hüni, A., Christen, M., Meister, R. ve Kellenberger, T. (2009). Automated detection and mapping of avalanche deposits using airborne optical remote sensing data. Cold Regions Science and Technology, 57, 99–106.
• Bühler, Y., Rickenbach, D., Stoffel, A., Margreth, S., Stoffel, L. ve Christen, M. (2018). Automated snow avalanche release area delineation—validation of existing algorithms and proposition of a new object-based approach for large scale hazard indication mapping. Natural Hazards and Earth System Sciences, 18(2), 365-387.
• Christen, M., Kowalski, J. ve Bartelt, P. (2010). RAMMS: Numerical simulation of dense snow avalanches in three-dimensional terrain. Cold Regions Science and Technology, 63, 1-14.
• Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü (ÇEMGM). (2022). Çığ Mobil Uygulaması Geliştirilmesi Projesi.
• Devlet Planlama Teşkilatı (DPT). (2000). Doğu Anadolu Projesi Ana Planı. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı. Erişim adresi: [http://www.dap.gov.tr/content/DAP/DAPANAPLAN/PDF/ana_plan.pdf](Erişim tarihi: 20 Eylül 2016).
• EJDER3200. (2024). Erzurum ili, Palandöken Kayak Merkezi Çığ Vakaları Raporu. Ersan, H., Aydın, A., ve Eker, R. (2017). Davraz Kayak Merkezi (Isparta-Türkiye) Çığ Tehlike Gösterim Haritasının Oluşturulması. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 13(1), 28-38.
• Gruber, U. (2001). Using GIS for avalanche hazard mapping in Switzerland. Proceedings of the 2001 ESRI International User Conference. Erişim adresi: [http:// gis.esri.com/library/userconf/proc01/professional/papers/pap964/p964.htm] (Erişim Tarihi: 10.07.2024).
• Gruber, U. ve Haefner, H. (1995). Avalanche hazard mapping with satellite data and a digital elevation model. Applied Geography, 15, 99-113.
• Günal, N. (2013). Türkiye’de iklimin doğal bitki örtüsü üzerindeki etkileri. Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 5(1).
• Hübl, J., Kienholz, H. ve Loipersberger, A. (2002). DOMODIS – Documentation of Mountain Disasters (State of Discussion in the European Mountain Areas). Klagenfurt: Internationale Forschungsgesellschaft INTERPRAEVENT.
• İrcan, M. R. ve Duman, N. (2024). Bitlis Çayı Havzası’nda çığ oluşumuna duyarlı alanların coğrafi bilgi sistemleri ile tespit edilmesi. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, 12: 37-53.
• Koşan, A. ve Türkmendağ, T. (2018). Sürdürülebilirlik kapsamında kayak turizmi: Palandöken örneği. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(2), 157-158.
• McClung, D. ve Schaerer, P. (1993). The Avalanche Handbook. Seattle, WA: The Mountaineers.
• Meral, A. ve Yüksel, A. (2024). Çığ kontrolü projelendirme çalışmalarında risk analizi değerlendirmesi. Ege 11th International Conference on Applied Sciences, 843-854.
• Rudolf-Miklau, F., Sauermoser, S. ve Mears, A. (2015). Technical Avalanche Protection Handbook. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.
• Sauermoser, S. (2006). Avalanche hazard mapping—30 years’ experience in Austria. Proceedings of the 2006 International Snow Science Workshop (ss. 314- 321). Telluride, Colorado.
• Schellander, H., (2004). Die Bestimmung von mittleren Anbruchhöhen für Lawinen in Tirol. Technische Report, Zentralanstalt für Meteorologie and Geodynamik ZAMG.
• Schweizer, J., Jamieson, J. B. ve Schneebeli, M. (2003). Snow avalanche formation. Reviews of Geophysics, 41(4), 1016.
• Schweizer, J., Kronholm, K., Jamieson, J. B. ve Birkeland, K. W. (2008). Review of spatial variability of snowpack properties and its importance for avalanche formation. Cold Regions Science and Technology, 51, 253-272.
• Uçar, İ. (2014). Modelleme Çalışmalarıyla Çığ Tehlike Haritalarının Oluşturulması ve Modelleme Girdilerinin Çığ Akımı Üzerindeki Etkileri: Çoruh Havzası Örneği. Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yıldız, E. (2018). Avalanche Mitigation Measures in Türkiye Case Study of Ayder. Yüksek Lisans Tezi, BOKU - Universität für Bodenkultur Wien, Viyana, Avusturya.
• Yıldız, E. ve Akkuş, H. (2022). Karayolu üzerindeki çığ tehlikesinin değerlendirilmesi: Van-Bahçesaray örneği 2020. Afet Sempozyumu Bildirileri (ss. 819-831), 20-22 Nisan 2022, Ankara.
• Zeydan, Ö. ve Sevim, B. (2008). İklim değişikliğinin kış turizmine etkileri. TMMOB İklim Değişimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara.