TÜRKİYE’DE BÜTÜNLEŞİK KIYI ALANLARI YÖNETİM VE PLANLAMASI İLE DENİZ MEKÂNSAL PLANLAMA İLİŞKİSİ

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 6, 10 - 29, 31.12.2024

Yavuz Erdal Kayapinar

Öz

Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetim ve Planlaması (BKAYP) ile Deniz Mekânsal Planlama (DMP) ilişkisi Türkiye’nin jeopolitik konumu ve stratejik avantajları ile birlikte ele alındığında Akdeniz, Ege ve Karadeniz'e erişimiyle kritik bir deniz ticareti ve stratejik geçiş noktası olan Ülkemiz açısından öncelikli konular arasında yer almaktadır. Denizler, ekonomik faaliyetler için temel alanlar sağlamakla kalmayıp, biyolojik çeşitlilik ve doğal kaynaklar açısından zengin ekosistemlere de ev sahipliği yapmaktadır. DMP, deniz alanlarının ve denizel kaynakların yönetimi için çok boyutlu bir yaklaşım sunarak deniz yüzeyi, su kolonu ve deniz tabanı gibi çok farklı boyutları kapsayan, deniz kaynaklarının kullanımı, korunması ve sürdürülebilir gelişimi için stratejik bir çerçeve oluşturmaktadır. DMP'nin hazırlanması ve uygulanması, Türkiye'nin deniz kaynaklarını daha etkin yönetmesini ve uluslararası deniz hukuku ve politikalarıyla uyumlu bir şekilde hareket etmesini sağlaması açısından önem arz etmektedir. Bu çalışma, Türkiye’nin yüksek düzeyde deneyime sahip olduğu Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetim ve Planlaması perspektifinden deniz mekânsal planlara yönelik önemli konuların mevzuatla ilişkilendirilerek analiz edilmesini ve Deniz Mekânsal Planlamaya yönelik farkındalığın daha geniş bir kitleye ulaştırılmasını hedeflemektedir. Ülkemizin BKAYP ve DMP’i entegre edebilme başarısı, çevresel sürdürülebilirlik, deniz kaynaklarının korunması ve denizle ilgili ekonomik faaliyetlerin yönetimi konularında uluslararası düzeyde daha görünür ve etkin bir rol oynamasına katkı sağlayacaktır. BKAYP ve DMP’nin entegrasyonuna yönelik bu stratejik yaklaşım, Türkiye'nin denizcilik ve deniz çevresi yönetimi alanlarında lider bir konuma gelmesine yardımcı olacak ve deniz kaynaklarını etkin bir şekilde yönetmek, ekonomik ve çevresel sürdürülebilirliği sağlamak ile birlikte stratejik çıkarlarını koruyacaktır.

Anahtar Kelimeler

Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetim ve Planlaması, Deniz Mekânsal Planlama, Mavi Vatan, Mavi Ekonomi

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• Alexandra, S. (2012). Innovative coastal zone management. https://doi.org/10.1680/ ICZM.57494
• Burcu, D., & Erdem, E. A. (2021). Bütünleşik kıyı alanları planları ve mekânsal planlama İzmit Körfezi ve Bursa örneği üzerinden bir değerlendirme. https://doi. org/10.26809/JOA.6.1.01
• Charles, E., Jacek, Z., & Kira, G. (2019). Maritime/marine spatial planning at the interface of research and practice. https://doi.org/10.1007/978-3-319-98696-8_1
• Cormac, W., & Andreas, K. (2019). Planning at sea: Shifting planning practices at the German North Sea coast. https://doi.org/10.2478/RARA-2019-0020
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2023). Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü Kocaeli-Sakarya-Düzce İlleri Karadeniz Kıyıları Bütünleşik Kıyı Alanları Planı Kapsam Belirleme Raporu. https://webdosya.csb.gov.tr/db/mpgm/icerikler/ kapsam-belirleme-raporu-taslak_ksd-20220328142442.pdf
• Franziska, S. (2018). European spatial governance towards a sectoralisation of spatial planning. https://doi.org/10.1108/JPPEL-03-2018-0011
• Granqvist, K., Mattila, H., Mäntysalo, R., Hirvensalo, A., Teerikangas, S., & Kalliomäki, H. (2021). Multiple Dimensions of Strategic Spatial Planning: Local Authorities Navigating between Rationalities in Competitive and Collaborative Settings. Planning Theory & Practice, 22(2), 173–190. https://doi.org/10.1080/14649357.2021.1904148
• Howells, M., & Ramírez-Monsalve, P. (2021). Maritime Spatial Planning on Land? Planning for Land-Sea Interaction Conflicts in the Danish Context. Planning Practice & Research, 37(2), 152–172. https://doi.org/10.1080/02697459.2021.1991656 Murat, B. M. (2023). Doğu Akdeniz’de son gelişmeler, Mavi Vatan doktrini ve Türkiye. https://doi.org/10.17121/RESSJOURNAL.3309
• Protocol on Integrated Coastal Zone Management in the Mediterranean (ICZM Protocol). (2009). https://doi.org/10.5040/9781509955572.0034
• Resmî Gazete. (1990, Nisan 17). 3621 sayılı Kıyı Kanunu. T.C. Resmî Gazete (Sayı: 20495). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=3621&MevzuatTur=1&- MevzuatTertip=5
• Resmî Gazete. (2014, 14 Haziran). Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği (Sayı: 29030). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=19788&MevzuatTur=7&MevzuatTertip= 5
• Rob, R., Pavel, K., & van den, D. A. (2012). Towards a spatial planning framework for climate adaptation. https://doi.org/10.1108/20466091211227043
• Söylemez, E., Çakır, Ö., Gökalp, T., & Nal, S. (2018). Türkiye’de Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetimi ve Planlaması yaklaşımında yaşanan değişim süreci ve sonuçları açısından bir değerlendirme. 9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu (1-3 Kasım 2018). Ufuk Ofset.
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2011). 644 Sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. https://webdosya. csb.gov.tr/db/donersermaye/editordosya/644-sayili-khk.pdf