Fabrika Kapanmaları Sonucu Karşılaşılan İşsizlik Riskine İşçi Sınıfının Bir Yanıtı Olarak “Geri Kazanılmış İşletmeler”

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 73, 979 - 1016, 15.03.2022

Deniz Gürler

https://doi.org/10.54752/ct.1097153

Cited By: 3

Öz

Seksenli yıllardan günümüze uzanan dönem, neoliberal politikaların egemen olduğu ve geleneksel işçi sınıfı örgütlerinin krizde olduğu bir dönemdir. Bu koşullar, işçi sınıfının yeni/alternatif örgütlenme ve mücadele arayışını tetiklemektedir. Geri kazanılmış fabrikalar ve geri kazanılmış fabrikalar hareketi, kriz ve rekabet sarmalında ayakta kalamayan fabrikalarda/işletmelerde, işsizlik riskiyle karşı karşıya kalan işçilerin işlerini savunmak amacıyla harekete geçmelerinden doğmuştur. Bu taban hareketi, işçilerin doğrudan eylemine dayalıdır ve otonom karakterdedir. 2001 Arjantin krizinde yüzlerce fabrikanın işçilerce işgal edilmesi ve bu fabrikalarda tekrar üretime geçilmesi sonucu ortaya çıkan geri kazanılmış fabrikalar hareketi, bugün başta Güney Amerika ülkeleri olmak üzere, dünyanın farklı ülkelerine de yayılmış durumdadır.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalizm, küreselleşme, kriz, geri kazanılmış fabrikalar, işçi denetimi.

Kaynakça

• Acar, E. (2019). Çalışma Hayatında Özyönetim Deneyimleri: Kazova Örneği, İstanbul: SAV Yayınları.
• Adaman, F. & Akbulut, B. & Kocagöz, U. (2017). Herkesin Herkes İçin, Müşterekler Üzerine Bir Antoloji, İstanbul: Metis Yayınları.
• Akbulut, B. (2020). “Dayanışma Ekonomileri: Deneyimlerden İmkânlara Bir Çerçeve”, Işıl, Ö. S. ve Değirmenci, S. (der), Yaşamı Örgütleyen Deneyimler, Kadınlar Dayanışma Ekonomilerini ve Kooperatifleri Tartışıyor, İstanbul: 2020, ss. 37-60.
• Akçay, Ü. & Güngen, A. R. (2014). Finansallaşma, Borç Krizi ve Çöküş, Ankara: Notabene Yayınları.
• Arvon, H. (1991). Özyönetim (çev. Fikret Başkaya), İstanbul: İletişim Yayınları Cep Üniversitesi.
• Autogestion, L’encyclopédie Internationale (2015), Paris: Éditions Syllepse.
• Atzeni, M. & Ghigliani, P. (2007). “Labour process and decision-making in factories under workers' self-management: empirical evidence from Argentina”, Work, Employment and Society, 21(4), ss. 653-671.
• Aykaç, A. (2018). Dayanışma Ekonomileri, Üretime ve Bölüşüme Yeni Yaklaşımlar, İstanbul: Metis Yayınları.
• Azevedo, F. F. & Alió, M. À. & Silva, R. P. (2016). “Espacialidade da economia solidária no Brasil”, Biblio 3W, Universidad de Barcelona, XXI(1148), ss. 1-21.
• Azzellini, D. (2010). “Economía Solidaria y Ecosociodesarrollo: La Construcción de Una Nueva Percepción de La Sustentabilidad”, Otra Economía, 4(6), ss. 134-151.
• Azzellini, D. (2016). “Güncel Tarih: İşçi Konseyleri, Kooperatifler, İşgaller, O Yeşil Ağacın Söyledikleri” (çev. Ulus Atayurt), Express Dergi, 21(144), ss. 42-48.
• Azzellini, D. (2017a). Communes and Workers’ Control in Venezuela: Building 21st Century Socialism from Below, Leiden: Brill.
• Azzellini, D. (2017b). “Control obrero en el proceso bolivariano: Con, en contra y más allá del Estado.” Immanuel Ness ve Dairo Azzellini (der), Poder Obrero Control y Autogestión Obrera, desde La Comuna Hasta el Presente, ss. 519-547.
• Azzellini, D. (2017c). Emeğin Alternatif Tarihi İşçi Denetimi ve İşçi Demokrasisi (çev. Yahya Deniz), İstanbul: Amara Yayıncılık.
• Azzellini, D. (2019). “Emek Gücünü Müşterekler Olarak Organize Etmek” (çev. Sezer Karagöz), Praksis Dergisi, 49(1), ss. 83-101.
• Barker, C. (2017). Devrim Provaları: Fransa 1968, Şili 1972, Portekiz 1974, İran 1979, Polonya 1980-81 (çev. Umut Haskan ve İrem Yılmaz). İstanbul: Yordam, ss. 228-296.
• Başkaya, F. (1997). “Sermayenin Küreselleşmesi veya Neo-liberalizmin Vahşeti”, Özgür Üniversite Forumu, 1, ss. 24-26.
• Başkaya, F. (2016). Başka Bir Uygarlık İçin Manifesto, İstanbul: Yordam Kitap.
• Başköy, H. & Kılıçaslan, Y. (2017). “Esnek İşgücü Piyasası Politikalarının Ücret ve Kâr Üzerine Etkisi: Bir Karşılaştırmalı Ülke Analizi”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 54, ss. 1507-1543.
• Belek, İ. (1999). Postkapitalist Paradigmalar, 2. Baskı, İstanbul: Sorun Yayınları.
• Bell, P. & Cleaver, H. (2006). “Sınıf Mücadelesi Teorisi Olarak Marx’ın Kriz Teorisi” (çev. Münevver Çelik), Conatus Dergi, 5, ss. 7-62.
• Bonefeld, W. & Gunn, R. & Holloway, J. & Psychopedis, K. (2017). Açık Marksizm: Geleneklere Karşı (çev. Şükrü Alpagut), İstanbul: Otonom Yayıncılık.
• Brenner, R. (2006). “Rekabet ve Sınıf Foster ve McNally’ye Bir Yanıt” (çev. Sinem Özer), Conatus Dergi, 5, ss. 135-146.
• Cangızbay, K. (2003). Sosyalizm ve Özyönetim, Reel Sosyalizmden Sosyalist Realiteye, Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Caşkurlu, S. (2010). “Küreselleşen Dünyada Rekabete İlişkin Sorunlar: Çokuluslu Şirketlerin Artan Gücü ve Gelişmekte Olan Ülkeler.” Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), ss. 197-218.
• Cançado, A. C. (2007). Autogestão em cooperativas populares: os desafios da prática. Salvador-Bahia: Instituto De Economía Solidaria.
• Castorina, E. (2009). “Arjantin’de ‘Demokratik’ Neoliberalizmin Çelişkileri: ‘Aşağıdan’ Yeni Bir Siyaset Olanağı.” Leo Panitch ve Colin Leys (der), Küresel Parlama Noktaları, Emperyalizme ve Neoliberalizme Karşı Tepkiler (çev. Tuncel Öncel), İstanbul: Yordam Kitap, ss. 269-287.
• CECOP (2013). Business Transfers to Employees under the Form of a Cooperative in Europe Opportunities and Challenges.
• Cleaver, H. (2008). Kapital’i Politik Olarak Okumak (çev. Münevver Çelik), İstanbul: Otonom Yayıncılık.
• Cleaver, H. (2017), “Marksist Kuramda Sınıf Perspektifinin Terse Çevrilmesi: Değerlenmeden Kendini Değerli Kılmaya.” Bonefeld, W. & Gunn, R. & Holloway, J. & Psychopedis, K. Açık Marksizm: Geleneklere Karşı (çev. Şükrü Alpagut), İstanbul: Otonom Yayıncılık, ss. 167-208.
• Curl, J. (2010). “The Cooperative Movement in Century 21. Affinities”, A Journal of Radical Theory, Culture, and Action, 4(1), ss. 12-29.
• Çoban, A. (2002). “Küreselleşmeye Karşı Olmak: Olanaklar ve Sınırlılıklar”, Praksis Dergi, 7, Ankara: Dipnot Yayınları, ss. 117-164.
• Dardot, P. & Laval, C. (2018). Müşterek: 21.Yüzyılda Devrim Üzerine Deneme, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları. De Angelis, M. (2006). “Zapatismo ve Toplumsal İlişki Olarak Küreselleşme” (çev. Ali Sümer), Conatus Dergi, 5, ss. 77-89.
• De Faria, M. S. (2011). Autogestão, Cooperativa, Economia Solidária: Avatares do Trabalho e do Capital, Florianópolis: Editoria Em Debate.
• De Faria, M. S. & Henrique N. T. (2011). “Brazilian Recovered Factories: The Constraints of Workers’ Control.” Immanuel Ness ve Dairo Azzellini (der), Ours to Master and to Own, Workers’ Council From the Commune to the Present, Chicago: Haymarket Books, ss. 400-417. Türkçesi: Yönetim Bizde Mülkiyet Bizde, Paris Komünü’nden Günümüze İşçi Denetimi (çev. ed. Çağatay Edgücan Şahin; çev. Çağatay Edgücan Şahin, Deniz Gürler, Başak Özcan, Selen Yamak), İstanbul: Notabene Yayınları.
• De Faria, J. H. (2017). “Autogestão, Economia Solidária e Organização Coletivista de Produção Associada: em Direção ao Rigor Conceitual”, Cadernos EBAPE.BR, 15(3), ss. 629-650.
• Değirmenci, S. (2020). “Alternatif Ekonomiler Tartışmasına Bir Katkı: Dayanışma Ekonomileri.” Işıl, Ö. S. ve Değirmenci, S. (der), Yaşamı Örgütleyen Deneyimler, Kadınlar Dayanışma Ekonomilerini ve Kooperatifleri Tartışıyor, İstanbul: 2020, ss. 61-88.
• Demir, G. (2014). Postmarksizm ve Radikal Demokrasi, İstanbul: Patika Kitap.
• Dieterich, H. (2007). 21. Yüzyıl Sosyalizmi, Küresel Kapitalizmden Sonra Ekonomi, Toplum ve Demokrasi (çev. Beray Tamar ve Canan Şahin), İstanbul: Pencere Yayınları.
• Dinerstein, A. C. (2015). The Politics of Autonomy in Latin America, The Art of Organising Hope, London: Palgrave Macmillan.
• Dinler, D. Ş. (2018). “New Workers’ Struggles in Turkey since the 2000s: Posibilities and Limits.” Dario Azzellini ve Michael G. Kraft (der), The Class Strikes Back, Self-Organised Workers’ Struggles in the Twenty-First Century, Leiden: Brill, ss. 217-237.
• Doğruel, A. S. & Doğruel, F. (2019). “Küreselleşme, Unutulan Sanayi Politikaları ve Sanayisizleşme”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 60, ss. 209-230.
• Duman, A. (2004). “Yeni Bir Kolektif İsyan”, Gelecek Dergisi, 16(Eki), ss. 26-27.
• Duménil, G. & Dominique, L. (2009). Kapitalizmin Marksist İktisadı (çev. Selin Pelek), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Durmaz, O. S. (2016). “Arjantin’den Bir Sınıf Mücadelesi Deneyimi: Piqueteros Hareketi.” Emek Araştırma Dergisi, 7(10), ss. 69-87.
• Ekmekçi, Z. (2011). “Arjantin’de Fabrika İşgalleri ve Kurtarılmış Fabrikalar.” Birikim Aylık Sosyalist Kültür Dergisi, 272, ss. 62-67.
• Erdağı B. & Dinçer E. M. (2005). “Emperyalizm Tartışmaları.” Felsefelogos Dergisi, Sayı: 27/28, ss. 27-44.
• Erdut, Z. (2003). Küreselleşme Bağlamında Uluslararası Sosyal Politika ve Türkiye, ikinci basım, İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
• Erdut, Z. (2004). “Liberal Ekonomi Politikaları ve Sosyal Politika.” Çalışma ve Toplum Dergisi, 2, ss. 11-37.
• FBES (2016). “Boas Práticas em Economia Solidária no Brasil”, Fórum Brasileiro de Economia Solidária.
• Ferrarini, A. & Gaiger, L. I. & Veronese, M. (2013). “Solidarity Economy Enterprises In Brazil: An overview from the second national mapping Adriane”, ICSEM Working Papers, No. 10, ss. 1-39.
• Foster, J. B. (2006). “Sorun Aşırı Rekabet Mi?” (çev. Eylem Canaslan), Conatus Dergi, 5, ss. 125-132.
• Foster, J. B. (2016). “Chavez ve Komünal Devlet: Venezuela’da Sosyalizme Geçiş.” Monthly Review, 40, ss. 5-24.
• Foster, J. B. (2018). “Mészáros ve Sermaye Sisteminin Eleştirisi, The Necessity of Social Control’e Önsöz”, Monthly Review, 5, ss. 13-28.
• Freire, P. (2003). Ezilenlerin Pedagojisi (çev. Dilek Hattatoğlu ve Erol Özbek), 4. Basım, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gaiger, L. I. & Kuyven, P. (2019). “Dimensões e tendências da economia solidária no Brasil”, Revista Sociedade e Estado, 34(3), ss. 811-834.
• Garcia, I.-G. F. & Muñecas, J. & José, J. S. (2016). Employee Financial Participation: Spain’s Sociedades Laborales, European Parliament’s Committee on Employment and Social Affairs.
• Gindin, J. (2006). “Made in Venezuela: The Struggle to Reinvent Venezuelan Labor.” Monthly Review, 57(2). https://monthlyreview.org/2005/06/01/made-in-venezuela-the-struggle-to-reinvent-venezuelan-labor/. Erişim tarihi: 15.04.2012.
• GPERT, Grupo de Pesquisa em Empresas Recuperadas por Trabalhadores, https://gprecuperadas.milharal.org/. Erişim tarihi: 30.04.2021.
• Guerra, P. (2014). Promoción del Empleo Autogestionado en Empresas Recuperadas: El Caso de Desarrollo (FONDES) en Uruguay, Quebec: Cumbre Internacional de Cooperativas 2014, ss. 539-554.
• Güven, S. (1993). Endüstriyel İşçi Kooperatifleri, Kuramı ve Sosyal Politikası. Bursa: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayını.
• Hardt, M. & Negri, A. (2001). İmparatorluk (çev. Abdullah Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Hardt, M. & Negri, A. (2004). Çokluk, İmparatorluk Çağında Savaş ve Demokrasi (çev. Barış Yıldırım), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Hardt, M. & Negri, A. (2011). Ortak Zenginlik (çev. Eflâ-Barış Yıldırım), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Harvey, D. (2015). Neoliberalizmin Kısa Tarihi (çev. Aylin Onacak), 2. Baskı. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Henriques vd. (2019) “Construindo pautas coletivas de luta e pesquisas com as empresas recuperadas por trabalhadores no Brasil: o percurso do GPERT.” Araújo, Fernanda Santos, Dialética da autogestão em empresas recuperadas por trabalhadores no Brasil içinde, Marília: Biblioteca Básica de Tecnologia Social. ss. 25-46.
• Holloway, J. (2006). “Soyut Emeğin Krizi Biziz” (çev. Selen Göbelez), Conatus Dergi, 5, ss. 163-168.
• Holloway, J. (2015). İktidar Olmadan Dünyayı Değiştirmek (çev. Pelin Siral), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Holloway, J. (2017). Kapitalizmin İçinde, Kapitalizme Karşı ve Kapitalizmin Ötesinde, San Francisco Dersleri (çev. Ümit Özmakas), İstanbul: İletişim Yayınları.
• IMPA: http://www.recuperadasdoc.com.ar/descripciones/impa.htm. Erişim tarihi: 15.03.2021.
• Işıklı, A. (1980). Kuramlar Boyunca Özyönetim ve Yugoslavya Deneyi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Juvenal, T. L. (2006). “Empresas Recuperadas por Trabalhadores em Regime de Autogestão: Reflexões à Luz do Caso Brasileiro”, Revista do BNDES, 13(26), ss. 115-138.
• Kabat, M. (2011). “Argentinean Worker-taken Factories: Trajectories of Workers’ Control Under the Economic Crisis.” Immanuel Ness ve Dairo Azzellini (der), Ours to Master and to Own, Workers’ Council From the Commune to the Present, Chicago: Haymarket Books, ss. 365-381. Türkçesi: Yönetim Bizde Mülkiyet Bizde, Paris Komünü’nden Günümüze İşçi Denetimi (çev. ed. Çağatay Edgücan Şahin; çev. Çağatay Edgücan Şahin, Deniz Gürler, Başak Özcan, Selen Yamak), İstanbul: Notabene Yayınları.
• Kara, O. E. (2019). Yapabileceğimizi Yapmak, Minör Siyaset ve Türkiye Örneği, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kazgan, G. (2016). Liberalizmden Neoliberalizme, Neoliberealizmin Getirisi ve Götürüsü, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Keskin, D. (2012). Bitmeyen Sınavlar Yaşanmayan Hayatlar, Ankara: Dipnot Yayınları.
• Kioupkiolis, A. & Katsambekis, G. (2016). Radikal Demokrasi, Kitlenin Biyopolitikası, Halkın Hegemonyası, İstanbul: KÜY Yayınları.
• Klein, N. & Lewis, A. (2007). Sin Patrón: Stories from Argentina’s Worker-Run Factories, Chicago: Haymarket Books.
• Kutlu, D. (2011). “Küresel Meta Zincirleri ve Esneklik Gölgesinde Türkiye’de Çalışma ve Hak: Kopmakta Olan Bir İlişki Üzerine Notlar.” Yalçın Bürkev, Metin Özuğurlu, Yasemin Özdek, Ersin Vedat Elgür (der), Kuramsal ve Tarihsel Boyutlarıyla Hak Mücadeleleri II, 2. Baskı, ss. 259-284.
• Laclau, E. & Mouffe, C. (2017). Hegemonya ve Sosyalist Strateji, Radikal Demokratik Bir Politikaya Doğru (çev. Ahmet Kardam), 4. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Larrabure, M. (2010). “Praxis, Learning, and New Cooperativism in Venezuela: An Initial Look at Venezuela’s Socialist Production Units.” A Journal of Radical Theory, Culture, and Action, 4(1), ss. 288-309.
• Laville, J.-L. (2010). “The Solidarity Economy: An International Movement.” RCSS Annual Review, 2. https://journals.openedition.org/rccsar/202 (Erişim tarihi: 06.03.2021).
• Lima, J. C. (2009). “Paradoxos do Trabalho Associado.” Tempo Social, 21(1), ss. 113-132.
• Luxemburg, R. (1993). Sosyal Reform mu Devrim mi? İstanbul: Belge Yayınları.
• Marcuse, P. (2016). “Kooperatifler Sosyalizme Giden Yol Mu?” Monthly Review Bağımsız Sosyalist Dergi, Mart/40, ss. 189-197.
• Marx, K. (1997). Kapital III (çev. Alaattin Bilgi), Üçüncü Baskı, Ankara: Sol Yayınları.
• Mandel, E. (1975). “Self-Management: Dangers and Possibilities.” International, 2/4, https://www.marxists.org/archive/mandel/1975/xx/selfman.htm. Erişim tarihi: 15.03.2021.
• Martí, J. P. & Thul, F. & Cancela, V. (2014). “Las Empresas Recuperadas como Cooperativas de Trabajo en Uruguay: Entre la Crisis y la Oportunidad.” CIRIEC-España, Revista de Economía Pública, Social y Cooperativa, 82, ss. 5-28.
• Mete, B. (2017). Türkiye'de İşçilerin Özyönetim Deneyimi: Diren Kazova Kooperatifi ve Özgür Kazova Tekstil Kolektifi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi.
• Mete, B. (2018). “Kazova İşçilerinin Özyönetim Deneyimi: Diren Kazova Kooperatifi ve Özgür Kazova Tekstil Kolektifi”, Tarih ve Uygarlık İstanbul Dergisi, 18, ss. 185-203.
• Mészáros, I. (2010). Beyond Capital: Toward a Theory of Transition, New York: Monthly Review Press.
• Mészáros, I. (2018). “Sermayenin Tarihsel Döngüsü Sona Eriyor.” Monthly Review, 5, ss. 29-50.
• Mussa, M. (2003). Arjantin ve IMF, Zaferden Trajediye (çev. İ. Halit Elçi), İstanbul: Yeni Hayat Kütüphanesi.
• Narin, Ö. (2014). "Türkiye İşçi Sınıfı Tarihinde İşçi Özyönetim Deneyimleri ve Kriz Dönemlerinde Özyönetimin Olanakları." DİSK-AR Dergisi, 3, ss. 48-61.
• Ness, I. & Azzellini D. (2021). Yönetim Bizde Mülkiyet Bizde: Paris Komünü'nden Günümüze İşçi Denetimi (çev. editörü: Çağatay Edgücan Şahin), İstanbul: Notabene.
• Ozarow, D. & Croucher, R. (2014). “Workers’ Self-management, Recovered Companies and the Sociology of Work”, Sociology, Vol. 48(5), ss. 989–1006.
• Öz, S. (2018). “Dünyada ve Türkiye’de Sanayisizleşme.” Ekonomik Araştırma Forumu, https://eaf.ku.edu.tr/wp-content/uploads/2019/06/eaf_an1803.pdf. Erişim Tarihi: 15.05.2021.
• Özdek, Y. (2013). “Haziran Direnişi ve Doğrudan Demokrasi.” Özay Göztepe (der), Gezi Direnişi Üzerine Düşünceler, Ankara: Notabene Yayınları, ss. 111-126.
• Öztürk, Ö. (2006). “Emperyalizm Kuramları ve Sermayenin Uluslararsılaşması.” Demet Yılmaz, Ferhat Akyüz, Fuat Ercan, Koray R. Yılmaz, Ümit Akçay, Tolga Tören (der), Kapitalizmi Anlamak, Ankara: Dipnot Yayınları, ss. 213-276.
• Özuğurlu, M. (2005). Anadolu’da Küresel Fabrikanın Doğuşu, Yeni İşçilik Örüntülerinin Sosyolojisi, İstanbul: Halkevleri Emek Çalışmaları Merkezi Bilimsel Yayınları.
• Paulucci, M. A. (2007). O Internacionalismo e As Fábricas Recuperadas. Florianópolis: Universidade Federal de Santa Catarina, Centro de Filosofia e Ciências Humanas, Programa de Pós-Graduação em Sociologia Política.
• Petras, J. (2002). “The Unemployed Workers Movement in Argentina.” Monthly Review, 53(8), https://monthlyreview.org/2002/01/01/the-unemployed-workers-movement-in-argentina/. Erişim tarihi: 15.01.2021.
• Petras J. & Veltmeyer, H. (2007). Latin Amerika’da Devlet İktidarı ve Toplumsal Hareketler (çev. Ali Ergin Demirhan), İstanbul: Kalkedon.
• Programa Facultad Abierta, https://www.recuperadasdoc.com.ar/index.html. Erişim tarihi: 10.02.2021.
• Raby, D. L. (2006). Demokrasi ve Devrim, Günümüzde Latin Amerika ve Sosyalizm (çev. Ertan Günçiner), İstanbul: Yordam Kitap.
• Ranis, P. (2010). “Argentine Worker Cooperatives in Civil Society: A Challenge to Capital-Labor Relations”, WorkingUSA Journal of Labor and Society, 13(1), ss. 77-105.
• Ranis, P. (2016). “Factories without Bosses: Argentina’s Experience with Worker-Run Enterprises”, Labor: Studies in Working-Class History of the Americas, 3(1), ss. 11-23.
• Ratner, C. (2016). “Kooperatiflerde Neoliberal Yönetim ve Sosyalist Bir Muhalefet Olarak Kooperatifler.” Monthly Review Bağımsız Sosyalist Dergi, Mart/40, ss. 173-187.
• Rebón, J. & Castiñeira, A. R. (2020). Consolidación cooperativa de empresas recuperadas por sus trabajadores en Argentina y Uruguay, Psicoperspectivas, 19(2).
• Rieiro, A. (2019). “Recuperación Colectiva del Trabajo y Nuevas Tramas de Sociabilidad: El Caso de las Empresas Recuperadas por Sus Trabajadores en el Cono Sur”, Investigación en Ciencias Sociales, 11(15), ss. 155-183.
• Rodrik, D. (2015). “Premature Deindustrialization.” https://www.nber.org/papers/w20935. Erişim tarihi: 15.05.2021.
• Rossi, F. M. (2013). “Piqueteros (workers/unemployment movement in Argentina).” David A. Snow vd. (der), The Wiley-Blackwell Encyclopedia of Social and Political Movements, Malden: Wiley, ss. 1126-1128.
• Rossi, F. M. (2016). “Patronsuz Fabrikalar İnşa Etmek: Arjantin’de İşçi Yönetiminde Fabrikalar Hareketi.” (çev. Aydın Sandıkçıoğlu), Deniz Gürler, Ayşegül Sandıkçıoğlu Gürler (der), Karşı-İşgal: İşgal Hareketleri ve Özyönetimler Üzerine Bir Derleme, İstanbul: Siyah Beyaz Yayınları, ss. 163-176.
• Ruggeri, A. (2016). “İşgal Et, Geri Kazan, Çoğalt, Paylaş”, Express Dergi, 21(143), ss. 49-53.
• Ruggeri, A. (2017). “Las Empresas Recuperadas en Argentina, Ocupar, Resistir, Producir.” Immanuel Ness ve Dairo Azzellini (der), Poder Obrero Control y Autogestión Obrera, desde La Comuna Hasta el Presente, ss. 495-518.
• Ruggeri, A. & Vieta, M. (2015). “Argentina’s Worker-Recuperated Enterprises, 2010-2013: A Synthesis of Recent Empirical Findings”, The Journal of Entrepreneurial and Organizational Diversity, 4(1), ss. 75-103.
• Ruggeri, A. & Martínez, F. (2020). Cooperativas de Trabajo y Empresas Recuperadas Durante la Pandemia: Impacto Sanitario y Productivo y Alcances de las Medidas de Asistencia del Estado, Informe de Encuesta Nacional.
• Saad-Filho, A. (2009). “Neoliberalizm Krizde Mi? Yoksa Neoliberalizmin Krizi Mi?” Leo Panitch, Greg Albo, Vivek Chibber. Socialist Register (çev. Umut Haskan), İstanbul: Yordam Kitap.
• Sancaktar, C. (2015). Özyönetim Düşüncesi, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sapancalı, F. (2005). Sosyal Dışlanma, İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
• Savran, S. (2002). “Alternatif Küreselleşme mi, Proleter Enternasyonalizmi mi?: İmparatorluk’a Reddiye”, Praksis Dergi, 7, Ankara: Dipnot Yayınları.
• Savran, S. (2013). Üçüncü Büyük Depresyon, Kapitalizmin Alacakaranlığı, İstanbul: Yordam Kitap.
• Silva, S. P. (2017). Análise das Dimensões Socioestruturais dos Empreendimentos de Economia Solidária no Brasil, Instituto de Pesquisa Econômica Aplicada (IPEA), 2271.
• Singer, P. (2002). Introdução à Economia Solidária, São Paulo: Perseu Abramo.
• Sönmez, S. (2013). “Liberal Paradigma ve Küresel Kriz.” Balseven, H. & Ercan, F. (der). Kriz ve Türkiye, Aşınan Teoriler, Ankara: Phoenix Yayınevi, ss. 53-70.
• Srnicek, N. & Williams, Alex (2019). Geleceği İcat Etmek: Postkapitalizm ve Çalışmanın Olmadığı Bir Dünya, İzmir: DeliDolu Yayınları.
• Standing, G. (2014). Yeni Tehlikeli Sınıf: Prekarya (çev. Ergün Bulut), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Stavrides, S. (2018). Müşterek Mekân, Müşterekler Olarak Şehir (çev. Cenk Saraçoğlu), İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Şahin, Ç. E. & Gökten, K. (2018). “’21. Yüzyıl Sosyalizmi’ ve Neoliberal Restorasyon Tehlikesi.” Monthly Review, 2018/5, ss. 103-115.
• Şahin, Ç. E. (2021). “Piyasa İlişkileri ile Toplumcu Bir Alternatif Arasında İşçi Kooperatifleri: Potansiyel ve Handikaplar Üzerine Bir Tartışma.” Uygar D. Yıldırım ve F. Serkan Öngel (der), Şirketlerden Kooperatiflere, Rekabetten Dayanışmaya, Tartışmalar, Deneyimler, İstanbul: Notabene, ss. 89-114.
• Şaylan, G. (2002). Postmodernizm, 2. Baskı. Ankara: İmge Kitabevi.
• Şenses, F. (2013). “Neoliberal Küreselleşme Kalkınma İçin Bir Fırsat Mı, Engel Mi?” Fikret Şenses (der), Neoliberal Küreselleşme ve Kalkınma, 2. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tauss, A. (2012). Argentina’s Recuperated and Worker-controlled Enterprises: A Neo-Gramscian Analysis of Transnational Hegemony, World Order and Historical Change Within The Global Political Economy, Viyana Üniversitesi.
• Tauss, A. (2014). “Revisiting Argentina’s Recuperated Factories-Reflections on Over a Decade of Workers’ Control”, Desafíos, 27(1), ss. 185-205.
• Tréhondat, P. L. (2015). “Kazova: 100% coton, 100% laine, 100% produit sans patron.” Autogestion, L’encyclopédie Internationale içinde, ss. 935-936.
• Tokol, A. (2001). “Çokuluslu Şirketler Ve Endüstri İlişkilerine Etkileri.” İş, Güç Dergi, http://www.isguc.org/?p=article&id=63&cilt=3&sayi=2&yil=2001. Erişim tarihi: 15.05.2021.
• Utting, P. & Dijk, N. & Matheï, M. A. (2014). “Social and solidarity economy: Is there a new economy in the making?” UNRISD Occasional Papers, United Nations Research Institute for Social Development (UNRISD), Occasional Paper 10, Potential and Limits of Social and Solidarity Economy.
• Venturi, F. (2019). “Las Políticas Públicas Para las Empresas Recuperadas: Entre las Marginaciones Sociales y las Nuevas Formas de Trabajo.” Friedrich Ebert Stiftung: Análisis 48.
• Vieta, M. (2012). “From Managed Employees to Self-Managed Workers: The Transformations of Labour at Argentina’s Worker-Recuperated Enterprises.” Maurizio Atzeni (der), Alternative Work Organizations, Londra: Palgrave Macmillan, ss. 129-156.
• Vieta, M. (2014). “Saving More than Jobs: Transforming Workers, Businesses and Communities through Argentina’s Worker-Recuperated Enterprise.” Campinas 2014 Social and Solidarity Economy: Towards Inclusive and Sustainable Development. International Training Centre of the International Labour Organization, ss. 5-33.
• Vieta, M. (2015). “The Italian Road to Creating Worker Cooperatives from Worker Buyouts: Italy’s Worker-Recuperated Enterprises and the Legge Marcora Framework. Euricse Working Papers, 78/15.
• Vieta, M. (2019). Workers’ Self-Management in Argentina Contesting Neo-liberalism by Occupying Companies, Creating Cooperatives, and Recuperating Autogestión, Leiden: Brill.
• Vieta, M. & Duguid F. (2021). “Business Conversion to Co-operatives: Background Information and References.” Co-operatives and Mutuals Canada&Canadian Worker Co-op Federation.
• Yıldırım, Y. (2013). Sosyal Forum’dan Öfkelilere, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yücesan-Özdemir, G. (2010). “Despotik Emek Rejimi Olarak Taşeron Çalışma.” Çalışma ve Toplum Dergisi, 27, ss. 35-50.