Uluslararası Asbest Ticareti, İş Sağlığı ve Türkiye

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 55, 1989 - 2026, 01.01.2017

Aslı Taşbaşı Y. Pınar Sarıca Selen Sabah

Öz

Asbest, geride bıraktığımız yüzyılda, düşük maliyetli, dayanıklı ve kolay işlenebilir bir mineral olması nedeniyle endüstride en yaygın kullanılan ara madde olmuştur. Bu özellikleri itibariyle iktisadi rasyonalite ile tutarlı gibi gözüken asbest kullanımının, insan sağlığı üzerinde orta ve uzun vadede yol açtığı onarılamaz hasara dayalı negatif dışsallık, aslında toplumların katlanmayı göze alamayacağı kadar büyüktür. Bu çalışma, dünya üzerinde birçok ülke tarafından yasaklanan veya en azından sınırlandırılan asbest kullanımı meselesine temel olarak iki perspektiften yaklaşmaktadır. Öncelikle, uluslararası iktisat perspektifinden, krizotil asbestin uluslararası ticaretinde tehlikeli kimyasal sınıflandırmasına dahil edilmemiş olması, mevcut düzenlemelerin gerçekte yetersiz ve biçimsel kaldığını göstermektedir. Diğer taraftan, iş sağlığı perspektifinden bakıldığında, asbeste maruziyetin insan sağlığı üzerindeki sonuçlarının gecikmeli ortaya çıkıyor olması yasak ve sınırlamalara rağmen meselenin daha uzun yıllar işçiler açısından gündemde kalacağını göstermektedir. Bu çıkarımlar ışığında Türkiye, hem tehlikeli kimyasalların sınır ötesi ticaretini düzenleyen Rotterdam Sözleşmesi’ne taraf olması; hem de asbest saçılışının en yoğun gerçekleştiği gemi söküm ve kentsel dönüşüme bağlı bina yıkım işlemlerinin yapıldığı bir ülke olması itibariyle ele alınması gereken bir araştırma nesnesi özelliği taşımaktadır

Anahtar Kelimeler

Uluslararası asbest ticareti, Rotterdam Sözleşmesi, iş sağlığı

International Asbestos Trade, Occupational Health and Turkey

Öz

human health in the medium and long term, is actually too large for the societies to underestimate. This study approaches the issue of asbestos use, which is prohibited or at least restricted by many countries around the world, fundamentally from two perspectives . Firstly, from the perspective of international economics, the fact that chrysotile asbestos has not been included in the dangerous chemicals classification in international trade suggests that the current regimes are inadequate and nonfunctional. On the other hand, when viewed from the perspective of occupational health, exposure of asbestos to human health results in delayed outbreaks; therefore, despite limitations and prohibitions, it seems that the issue will remain on the workers' agenda for the coming years. In light of these implications, Turkey is particularly an object of research as it is a party to the Rotterdam Convention which regulates cross-border trade of dangerous chemicals; and also is a country where asbestos scattering may intensively occur due to shipbreaking and gentrification activities performed

Anahtar Kelimeler

International asbestos trade, Rotterdam Convention, occupational health

Kaynakça

• Adıyaman Belediyesi, (2017) Atatürk Bulvarındaki asbest borular PVC borularla değiştirildi, http://www.adiyaman.bel.tr/icerik/146/1091/ataturkbulvarindaki-asbest-borular-pvc-borularla-degistirildi.aspx
• Alper,Yusuf, (2003) Türkiye’de Sosyal Güvenlik ve Sosyal Sigortalar, 4. Baskı, İstanbul: Ekin Kitabevi.
• Antalya Büyükşehir Belediyesi, (2015) Manavgat’ın Altyapısında Köklü Değişim, https://www.antalya.bel.tr/haberler/manavgatin-altyapisinda-koklu-degisim
• Arhavi Belediyesi, Haber Arşiv Portalı, (2013) Asbestli borular tarih oldu, Arhavi pınar suyuna kavusuyor, http://arhavi.bel.tr/arsiv-site/arhavi-haberler/2035-sehir-sebekesi-icmesuyu-anahatti-asbest-borulardan-kurtuluyor.html
• Bilir Ertuğrul, (2010) Asbestli Çalışmalarda Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar, İş Güvenliği Avrasya, http://www.isgeurasia.com/files/sunumlar2015/ASBESTLI_CALISMALA R_Sunum_Hazirligi_Ertugrul_Bilir.pdf (2 .03.2017)
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2009), Meslek Hastalıkları Rehberi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (ÇASGEM).
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2011), Meslek Hastalıkları Rehberi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (ÇASGEM),
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2013), Meslek Hastalıkları Rehberi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (ÇASGEM).
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, (2006) 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, https://www.csgb.gov.tr/media/2052/6331.pdf
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, (2013) Asbest Sökümü ile İlgili Eğitim Programlarına İlişkin Tebliğ, Sayı:28692, 29.03.2016 http://isinizesaglik.com.tr/mevzuat/tebligler/Asbest_S%C3%B6k%C3%B Cm%C3%BC_ile_%C4%B0lgili_E%C4%9Fitim_Programlar%C4%B1na_ %C4%B0li%C5%9Fkin_Tebli%C4%9F.PDF
• Demirbilek, Tunç ,(2005) İş Güvenliği Kültürü, İzmir:Legal Yayınları
• Demirural, Müfize,(2008) Bazı Tehlikeli Maddelerin, Müstahzarlarının, Eşyaların Üretimine, Piyasaya Arzına ve Kullanımına İlişkin Kısıtlamalar Hakkında Yönetmelik, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü,(26 Aralık 2008) 27092 sayılı RG, 5.mükerrer, S:7, http://www.cygm.gov.tr/CYGM/Files/duyurular/antep/K%C4%B1s%C4 %B1tlamalar%20Y%C3%B6netmeli%C4%9Fi.pdf , (Erişim tarihi: 3 Mart 2017)
• Düzen,E., (2008) Hazır Giyim Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarının Kalite ile İlişkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi Erdoğdu,Seyhan,(2017) Asbest Yasağı ve Türkiye, İş Güvenliği, http://www.isguvenligi.net/asbest-yasagi-ve-turkiye/
• Kazan-Allen,Laurie (2017) Asbestos Showdown in Geneva, International Ban Asbestos Secretariat, http://www.ibasecretariat.org/lka-asbestos-showdown-ingeneva.php
• Kazan-Allen, Laurie (2017) Ukraine Bans Asbestos!, International Ban Asbestos Secretariat, http://www.ibasecretariat.org/lka-ukraine-bans-asbestos.php
• Kazan-Allen, Laurie (2017) Mobilization of Italian Asbestos Victims, International Ban Asbestos Secretariat, http://www.ibasecretariat.org/lka-mobilization-ofitalian-asbestos-victims.php
• Lapseki Belediye Başkanlığı, (2016) İçme Suyu Hattı Çalışmalarımız Başladı, http://www.lapseki.bel.tr/Detay/icme-suyu-hatti-calismalarimizbasladi.html
• Malaya Haberleri, (2015) Zaviye Mahallesi’nde Ana Hat Değişiyor, http://www.hurriyet.com.tr/zaviye-mahallesi-nde-ana-hat-degisiyor-37183094
• Milliyet Gazetesi, (2016) Dicle Mahallesi’ne polietilen boru döşeniyor, http://www.milliyet.com.tr/dicle-mahallesi-ne-polietilen-boru-doseniyordiyarbakir-yerelhaber-1509536/
• Mesothelioma Center, (2016) Asbestos Product, Asbestos, Kabul Tarihi: 21 Aralık 2016, https://www.asbestos.com/products/ (1.03.2017). Rotterdam
• Convention,http://www.pic.int/Countries/CountryProfiles/tabid/1087/la nguage/en US/Default.aspx (22.09. 2017)
• Sivas İç Anadolu Haberleri, (2016) Belediye Asbestli Boruları Değiştiriyor, https://www.buyuksivas.com/belediye-asbestli-borulari-degistiriyor/
• Sosyal Sigortalar Kanunu, Kanun numarası:506, Kabul tarihi:17/7/1964, Madde 14 Şebin Medya, (2017), Asbestli Boru Yerine İnsan Sağlığına Uygun, İnternet Haber Gazetesi http://www.sebinmedya.com/haberler/14372-asbestli-boruyerine-insan-sagligina-uygun.html
• Şat-Sezgin, Aslı G. ve Aşarkaya, Ahmet (2015), İnşaat Sektörü Raporu, Türkiye İş Bankası Ekonomik Araştırmalar Bölümü, https://ekonomi.isbank.com.tr/UserFiles/pdf/insaatsektoru.pdf (2.10. 2017)
• Şık, Bülent (2015)) Sökülen Gemiler, Dökülen Hayatlar, BİANET, http://bianet.org/bianet/toplum/162187-sokulen-gemiler-dokulen-hayatlar (17.04.2017)
• Takala, Jukka (2015) Eliminating Occupational Cancer in Europe and Globally s. 12. https://www.researchgate.net/publication/314458266_Eliminating_Occup ational_Cancer_in_Europe_and_Globally (30.09. 2017)
• Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi, (2015) Tekirdağ’da Asbestli Su Boruları Yenileniyor, http://www.tekirdag.bel.tr/haber/5563
• Tokat Güneş Medya, (2017) Turhal’da asbestli borular değişiyor, http://tokatgunesmedya.com/turhalda-asbestli-borular-degisiyor/
• Tuncay, A. Can, (2003) Yeni İş Kanununda İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğ, İşveren Dergisi, cilt: 41, sayı: 10
• Türkiye Millet Meclisi,(2010) Kanser Hastalığı Konusunun Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu, S.Sayısı:521, Yasama Yılı:5, Dönem23, https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/denetim/kanser/genel_kurul_tutanak lari.htm
• Türkiye Millet Meclisi,(2010) Kanser Hastalığı Konusunun Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu, S.Sayısı:648, Yasama Yılı:5, Dönem23, https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/denetim/kanser/genel_kurul_tutanak lari.htm
• TMMOB, (2017) Havagazı Fabrikası Çevresinden Alınan Numunelerin Ölçümünde Asbest Türünün En Tehlikelisi Tespit Edildi (Nisan 2017), Kimya Mühendisleri Odası. http://www.kmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=3296 , 01.06.2017
• UNEP, Rotterdam Convention, (2013) On the Prıor Informed Consent Procedure for Certaın Hazardous Chemıcals and Pestıcıdes ın Internatıonal Trade http://www.csb.gov.tr/db/chemicals/editordosya/Rotterdam%20Sozlesme si%20Metni_En.pdf
• United States Geological Survey (USGS), (2006) Minerals Yearbook https://pubs.usgs.gov/circ/2006/1298/c1298.pdf
• United States Geological Survey (USGS), (2016) Minerals Yearbook https://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/asbestos/
• Varto Belediyesi, Belediye Başkanımız Çetin asbest boruları değişimi projesinin tamamlandığı müjdesini verdi, http://www.varto.bel.tr/Detay/belediye-baskanimiz-cetin-asbest-borularinindegisimi-projesinin-tamamlandigi-mujdesini-verdi.html
• Virta,L.Robert, (2016) Worldwide Asbestos Supply and Consumption Trends from 1900 to 2003, United States Geological Survey (USGS), https://pubs.usgs.gov/circ/2006/1298/c1298.pdf, (30 .03.2017)
• Virta, L.Robert (2016) Minerals Information-Asbestos, Asbestos Statistics and Information, Minerals Yearbook, United States Geological Survey USGS, https://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/asbestos/ (30 .03. 2017)
• Weber, Christian,(2015), Amianto, Bonifiche da Amianto, HESA Magazine, Sayı 27, http://www.yumpu.com/it/document/view/21065123/bonifica-daamianto-fach-suvapro-forum-asbest-schweiz (2.03.2017)
• World Health Organization, (2016) Asbestos: Elimination of Asbestos-Related Disease, Haziran 2016, http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs343/en/ (1.03.2017).
• Yardım, N., Çipil, Z., Vardar, C., Mollahaliloğlu S.,(2007) Türkiye İş Kazaları Ve Meslek Hastalıkları: 2000-2005 Yılları Ölüm Hızları, Dicle Tıp Dergisi,2007, 34, 4.
• Yeşil Çivril Gazetesi, (2017) Asbestli Borular Değişiyor, http://www.yesilcivrilgazetesi.com/haber-asbestli-borular-degisiyor-5814.html
• Yeşilyurt, Dilan, (2016) Binalarda Yapılacak Asbest Söküm Çalışmalarının İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden Değerlendirilmesi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi, https://www.csgb.gov.tr/media/5028/dilanyesilyurt.pdf