“Sağlık Biraz Da Kirlenmiş Bir Alan” Türkiye Sağlık Sektörü İçerisinde Mümessiller

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 32, 187 - 218, 01.01.2012

Mustafa Eren

Öz

6 mümessil, 2 doktor ve 1 eczacıyla yapılan derinlemesine mülakatlar ve belge-arşiv taraması üzerinden gerçekleştirilen bu araştırmada Türkiye’de ilk 20 firmanın pazarın yüzde 80’ini elinde tuttuğu ve bu firmaların toplam satışlarının yüzde 90’ını devlete yaptığı ilaç sektörü içerisinde mümessillerin işlevi anlaşılmaya ve ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Yapılan görüşmeler ve araştırmalar göstermiştir ki, ilaç sektörü içerisinde istihdamın önemli bir bölümünü oluşturan mümessiller, çifte bir zorlukla karşı karşıyadır. Mümessiller, bir yandan firmaların belirlediği kotalar nedeniyle sürekli tutturmak zorunda oldukları satış hedeflerinin baskısı altındayken diğer yandan da bu kotaların baskısıyla, etik olmayan tutumların oldukça yaygın olduğu bir işleyişin parçası ve uygulayıcısı durumundadır. Bu iki zorluk bir yandan “karakter aşınmasına” diğer yandan “maliyetin toplumsallaştırılmasına” yol açmaktadır. Çalışmada bu iki konu üzerinde de durulacak ve çözüm yöntemleri tartışılacaktır

Anahtar Kelimeler

İlaç sektörü, satış ve pazarlama, karakter aşınması, sirkülasyon “Health, a little bit defiled field” Representatives in Turkish

“Health; a little bit defiled field” Representatives in Turkish Health Sector

Öz

Basing on depth interviews with six pharmaceutical representatives, two doctors and one pharmacist; and archive/literature reviews, in this reserach it is aimed to understand and reveal the function of the pharmaceutical representatives in the Turkish pharmaceutical industry, where the first twenty companies keep hold of 80% of the total market and make 90% of their total sales to the state. The interviews and reaseraches show that the pharmaceutical representatives, being an important part of employment within the pharmaceutical industry, are face to face with a double burden. They are, on the one hand, under the pressure of sales objectives to reach due to the quotas set by the companies. On the other hand, because of these quota pressures, they become the very part and also implementer of a process where unethical attıtudes are quite common. These double burden they face, lead to both “the corrosion of character” and “the socialization of cost”. In this study, the focus will be on these two issues and the sollution methods will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Pharmaceutical industry, sales and marketing, the corrosion of character, the socialization of cost, promotion, quota, circulation

Kaynakça

• Patent Haklarının Korunması Hakkında. adlı Kanun Hükmünde Kararname, 27 Haziran 1995 tarihli, http://www.farmapatent.com.tr/index.php?option=com_content&task=view&id= 15&Itemid=29 (1 Nisan 2011)
• Aile hekimliğinde ‘ceza puanına’ eleştiri. (11 Ocak 2011), http://www.ilacnet.com/?p=175 (1 Nisan 2011)
• Novartis Türkiye krize rağmen çalışan sayısını arttıracak (24 Kasım 2008), http://www.yenibiris.com/KariyerKilavuzu/Oku.aspx?ArticleID=4916(1 Nisan 2011)
• Tıbbi Satış Mümessili’nin Yaptığı Görev ve İşlemler, (5 Eylül 2007), http://www.tibbimumessil.com/swarticle.aspx?IcerikID=1005 (1 Nisan 2010) Abdi İbrahim, http://www.abdiibrahim.com.tr/content.asp?bolum=3&altBolum=3 (1 Nisan 2011)
• Akdağ, B. (2003) Conjoint Analizi ve Hekimlerin İlaç Yazmalarında Etkili Olan Faktör ya da Faktörlerin Belirlenmesi, Hacettepe Üniversitesi Doktora Tezi. Ankara.
• Akdoğan, G. (2005) EDAK Yeni Genel Müdürü Sayın Gökhan Akdoğan Meslek ve İlaç Endüstrisi İle İlgili Sorularımıza Çarpıcı Yanıtlar Verdi http://www.tibbimumessil.com/SWArticle.aspx?IcerikId=2039 (1 Nisan 2011)
• Akyüz, N. (11 Aralık 2006), Tıbbi Mümessiller Neden İşten Atılıyor, http://www.tibbimumessil.com/SWArticle.aspx?IcerikId=2128 (1 Nisan 2011)
• Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği (AİFD), http://www.aifd.org.tr/Sektorel-Bilgiler/VeriMerkezi.aspx (1 Nisan 2011)
• Başbakanlık Kamu Görevlileri Etik Kurulu ( 2009) Sağlık Hizmetleri ve Etik, http://www.etik.gov.tr/duyurular/digerleri/proje2006_etik/akademik_arast%C4 %B1rma_konf.ekim2009/Saglik_Hizmetleri_ve_Etik.pdf
• Bilim İlaç, http://www.bilimilac.com.tr/hakkimizda/ (1 Nisan 2011)
• Buharalı, C. ( 2009) Türkiye’de ve Dünyada İlaç Sanayi http://www.deloitte.com/view/tr_TR/tr/sektorler/saglikveilacendustrisi/index.ht m (1 Nisan 2011)
• Çalıkoğlu, O. (2006) Erzurum İl Merkezinde Çalışan Pratisyen Hekimler ile 20 Yaş ve Üzeri Kişilerin Akılcı İlaç Kullanım Boyutları ve Etkileyen Faktörler,. Atatürk Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi. Erzurum
• Çolak, M.; Kısa, A.; Biberoğlu, B.ve Karakan, E. (2000) “Doktorların İlaç Seçiminde Dikkat ettikleri Kriterler: Bir Üniversite Hastanesinde Uygulama”, 3. Ulusal Sağlık ve Hastane Yönetimi Sempozyumu. Ankara Üniversitesi. Ankara. s.147-156
• Demirkıran, M. ve Şahin, B. (2010) Pratisyen Hekimlerin İlaç Seçimlerini Etkileyen Faktörlere İlişkin Değerlendirmeleri, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, (2010) 13. Cilt 1. Sayı, http://www.sid.hacettepe.edu.tr/Makale/131/1makale.pdf (1 Nisan 2011)
• Doğru, N. (2005) Doğrular yenilir fakat yıkılmaz!, Vatan, 24 Aralık 2005 http://haber.gazetevatan.com/Haber/67201/1/Gundem (1 Nisan 2011)
• “Etik Olmayan İlaç Promosyonunun Engellenmesiyle Tüketici Mağduriyetinin Giderilmesi” Projesi, 2008, http://www.tudef.org.tr/ilac/index.php?projehakkinda (1 Nisan 2011)
• GlaxoSmith, http://www.gsk.com.tr/hakkimizda/turkiyede_gsk/tanitim.aspx
• Gül, A. ( 2011), Aile hekimliğinde ‘ceza puanına’ eleştiri, http://www.ailehekimleri.net/index.php?option=com_content&view=article&id =3165:aile-hekimliinde-ceza-puanna-eletiri&catid=82:ulusal (1 Nisan 2011) http://www.esdegerilac.com/asp_sayfalar/index.asp?menuk=16&sayfa=705 (1 Nisan 2011)
• İlaç Endüstrisi İşverenleri Sendikası (İEİS), http://www.ieis.org.tr/asp_sayfalar/index.asp?sayfa=220&menuk=12 (1 Nisan 2011)
• Kayar, H.B. (2010) Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinde Etik, http://www.turkhukuksitesi.com/showthread.php?t=45793 (1 Nisan 2011)
• Kızılkaya, Ş. (?), Novartis İnsan Kaynakları Direktörü Şenay Kızılkaya İle Röportaj, (http://isveren.monster.com.tr/hr/insan-kaynaklari/sektor-bilgisi/ls-gucu-istatistikve-trendleri/novartis-insan-kaynaklari-direktoru-senay-kizilkaya-ile-roportaj.aspx) (1 Nisan 2011)
• Küçükusta, A.R. (2010) Doktorlarla İlaç Firmaları Arasındaki Seviyeli İlişki Bozuluyor, http://www.ahmetrasimkucukusta.com/2010/11/10/yazilar/elestirel-yazilar/ilacendustrisi/doktorlarla-ilac-firmalari-arasindaki-seviyeli-iliski-bozuluyor/ (1 Nisan 2011)
• Küçükusta, A.R. ( 2011) Promosyon Kalem Bile Yasak, http://www.ahmetrasimkucukusta.com/2011/01/16/yazilar/elestirel-yazilar/ilacendustrisi/promosyon-kalem-bile-yasak/ (1 Nisan 2011)
• Küçükusta, A.R. (2011) İlaç Endüstrisinin Kar Hırsına Kim Dur Diyecek, http://www.ahmetrasimkucukusta.com/2011/01/02/yazilar/elestirel-yazilar/ilacendustrisi/ilac-endustrsinin-kar-hirsina-kim-dur-diyecek/ (1 Nisan 2011)
• Küçükusta, A.R. ( 2009) Tıbbi mümessil mi promosyon taşıyıcısı mı?, http://www.iyibilgi.com/artikel.php?artikel_id=25566 (1 Nisan 2011)
• Moynihan, R. ve Cassels, A. (2006) Satılık Hastalıklar, (Çev. G. Tamer-E. Yıldırım), İstanbul, Hayykitap, http://lokman-hekim.net/sglk-ysm/satilikhastalik.asp
• Özler, N. (2003), ASSOS Pharmaceuticals Bölge Müdürü Sn Nuri Özler ile mesleğin geçmişi ve bugünü üzerine, http://www.tibbimumessil.com/SWArticle.aspx?IcerikId=56 (1 Nisan 2011)
• Öztürk, H. (2006) “Roche’un Kirli Çamaşırları”, Vatan, 7 Ekim 2006 http://haber.gazetevatan.com/0/89510/1/Haber (1 Nisan 2011)
• Salıkcı, F. (2004), İlsan Hexal'ın 15 Yıllık Tıbbi Satış Mümessili Sayın Fahrettin Salıkcı İle Meslek Üzerine” http://www.tibbimumessil.com/SWArticle.aspx?IcerikID=57&Page=2 (1 Nisan 2011)
• Sanovel, http://www.sanovel.com.tr/index.php?mid=211&parent=1 (1 Nisan 2011) Sucu, T. ( 2011) Yeni Yönetmelik Üzerine, http://www.ailehekimleri.net/index.php?option=com_content&view=article&id=3 138:yeni-yoenetmelik-uezerine&catid=15:drtolga-sucu, (1 Nisan 2011)
• Tamer, M. ( 2005) “Tatlıses’in kasedi eşittir Roche’un ilac”, Milliyet 10 Şubat 2005
• Tamer, M. (2005) “Tıbbi Mümessillere Yol Göründü”, Milliyet13 Nisan 2005, http://www.milliyet.com.tr/tibbi-mumessillere-yol-gorundu-/meraltamer/ekonomi/yazardetayarsiv/13.04.2005/112435/default.htm (1 Nisan 2011)
• Tamer, M. (2004) “Roche’un ve Meral’in fikri mülkiyet hakkı”, Milliyet, 19 Ağustos 2004
• Tamer, M. (2004) “Roche yalnız kaldı”, Milliyet, 22 Ağustos 2004 http://www.milliyet.com.tr/2004/08/22/yazar/tamer.html (1 Nisan 2011)
• Temel, Y. (2008) Bölge müdürünü kaderiyle baş başa bırakırsanız tabi hatalar yapar, ağaçları devirir. O ağaçlar da insan. Bu hataları en aza indirmenin yolu eğitimi sürekli kılmaktır, http://www.tibbimumessil.com/SWArticle.aspx?IcerikId=2270 (1 Nisan 2011)
• Türkiye İlaç Sanayi Derneği (TİSD(t.y) İlaç Sanayinin Türkiye Ekonomisindeki Yeri http://www.tisd.org.tr/ekonomi.asp (1 Nisan 2011)
• Tulunay, F.C. (?), Ar Dünyası Değil Kar Dünyası… Anlayana Sivrisinek Saz Anlamayana Davul Zurna Az…, http://www.kfd.org.tr/?q=node/152 (1 Nisan 2011)
• Türkiye’de İlaç Endüstrisinin Gelişimi (2011), http://www.ieis.org.tr/asp_sayfalar/index.asp?menuk=12&sayfa=205 (1 Nisan 2011)
• Türk Eczacıları Birliği, (2007) “Dünya İlaç Sanayi ve Pazarının Genel Durumu ile Türkiye İlaç Sektörünün Durumu”. (2007) Türk Eczacıları Birliği, içinde Düşük Cirolu Serbest Eczaneler Araştırması 2007,http://www.ekutuphane.teb.org.tr/arsiv.php?anabelge_no=403 (1 Nisan 2011)
• Yücebıyık, Ş.(2004) Tüm yöneticilere okutulacak bir ders: Veysi vakası, Milliyet, http://www.milliyet.com.tr/2004/10/13/business/abus.html (1 Nisan 2011)