Merkezi Yönetimle İlişkiler, Kısıtlar ve Harcamalar Çerçevesinde Sosyal Belediyecilik ve Dört Büyükşehir Belediyesi Açısından Uygulamalar

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 42, 11 - 60, 01.01.2014

Meryem Koray Hasan Ejder Temiz

Öz

Bu makalenin temel amacı, son yıllarda sosyal politika yazınına giren sosyal belediyecilik kavramı ve uygulamasına daha bütünlükçü bir yaklaşımla bakmak ve hem kavramı hem Türkiye’deki uygulamaları teorik ve pratik yönleriyle tartışmaya açmaktır. Makalenin ilk tezi, sosyal devlet ve sosyal belediyecilik kavramlarının jenerik karakterleri nedeniyle, uygulamayla bağ kurmak istendiğinde bu kavramların kullanılmasında niteliksel değerlendirmeler yapılmasına ihtiyaç olduğuyla ilgilidir. İkinci olarak, bu yaklaşım içinde Türkiye’de sosyal devlet ve sosyal belediyecilik gerçeğiyle ilgili tanıma ve açıklama yapılmaya çalışılmaktadır. Üçüncü olarak, bir yandan yerel yönetimlerin idari ve mali yönden merkeze bağımlılıkları, öte yandan yasal düzenlemeler ile mali olanakları incelendiğinde, merkezi ve yerel yönetimler arasındaki ilişkilerin Türkiye’de yerel yönetimlerin merkeze bağımlılığı biçimine dönüştüğüne dikkat çekilmektedir. Bu nedenle, sosyal belediyeciliğin niteliği üzerine bir irdeleme yapılırken yerel düzeydeki politika ve uygulamaların merkeze bağımlılığının ihmal edilmemesi gerektiği sonucuna varılmaktadır. Buna ilişkin olarak, yerel düzeyde etkin bir sosyal belediyecilik, etkin bir sosyal politika beklenemeyeceği noktasına varılmaktadır. Çalışmada, son olarak, uygulamaya bakılmış ve İstanbul, İzmir, Mersin ve Diyarbakır Büyükşehir belediyelerinin sosyal harcama ve sosyal hizmetleri irdelenmiştir. Bu örnekler de, Türkiye’de belediyelerin yerel sosyal politikaya yaklaşımlarının dar, sosyal harcamalarının sınırlı, faaliyet alanlarının da oldukça kısıtlı kaldığına ilişkin değerlendirmeleri doğrulayacak niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal devlet, sosyal belediyecilik, sosyal harcamalar, yerel sosyal politika, merkezi ve yerel yönetimler arasındaki ilişkisellik, Belediyelerin gelirleri ve harcamaları, İstanbul, İzmir, Mersin, Diyarbakır Büyükşehir Belediyelerinde sosyal harcamalar ve sosyal hizmetler

Kaynakça

• Adıyaman, Ahmet Turan; Demirel, Salim (2011), “Sosyal Belediyecilik Üzerine Bir İnceleme: Ankara Büyükşehir Örneği”, Dış Denetim Dergisi, 115-129.
• Ateş, Hamza (2009), “Sosyal Belediyecilik”, Çerçeve Dergisi, Ocak; www. musiad.org.tr/
• Çelik, Faruk (2013), Taşeronlaşma, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, www.csgb.gov.tr/csgbPortal
• Demirdirek, Hülya; Şener Ülker (2014), 81 İl İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı-TEPAV, Ankara, www.tepav. org.tr/
• Devlet Denetleme Kurulu (2009), Türkiye’de sosyal Yardımlar ve Sosyal hizmetler Alanındaki Yasal ve Kurumsal Yapının İncelenmesi Hakkında Rapor
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu, www.tccb.gov.tr/ddk/
• Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi (2010), Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi 2010 Yılı Faaliyet Raporu, www.diyarbakir.bld.gov.tr/
• Erhun, Cem; Gül, Hüseyin (2010), “Barınma Hakkının İhlal Edilme Sürecinde Kentsel Dönüşüm Projeleri”, Sosyal Haklar Sempozyumu-2-Bildirileri, Petrol-İş Yayını, İstanbul.
• Ersöz, Yunus Halis (2005), “5277 Sayılı Yasa Öncesinde Türkiye’de Belediyelerin Sosyal Politika Deneyimleri”, Sosyal Siyaset Konferansları, Prof. Dr. Nevzat Yalçıntaş’a Armağan, Sayı 50; 133-151, www.istanbul.edu.tr/iusskd/article
• Esping-Andersen, G. (1990), The Three Worlds Of Welfare Capitalism, Princeton University Press, New Jersey.
• Furniss, N. (1986), “European Welfare States in Transition”, Western Europe in Transition: West Germany’s Role in the European Community, Nomos Verlaggesellschaft, Baden-Baden.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi (2012), İstanbul Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu, www.ibb.gov.tr/..../ faaliyet raporları.
• Jessop, Bob (2002), The Future of Capitalist State, Polity Press, Londra.
• Kamalak, İhsan; Gül, Hüseyin; Beyazıt, Eylem (2013), “Sosyal Demokrat İlkelerin Yerel Düzeyde Uygulanması Üzerine Bir Deneme: Türkiye Örneği” Yerel Yönetimlerde Sosyal Demokrasi: Toplumcu Belediyecilik; Teorik Yaklaşımlar, Türkiye Uygulamaları, SODEV, İstanbul.
• Katrougalos, George, (2004), “The European Model Of Protection of Social Riights”, biblio.juridicas.unam.mx/libros/4/1728/5.pdf
• Koray, Meryem (2012), Sosyal Politika, 4. Basım, İmge Kitabevi, Ankara
• Koray, M. (2011), Kapitalizm Küreselleşirken Dünya Ahvali, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Koray, Meryem. (2005), Avrupa Toplum Modeli, 2. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara.
• Korpi, Walter (2003), “Welfare State in Regress in Western Europe Politics”, Annual Review of Sociology, 29.
• Leibfried, Stephan (1993), “Towards a European Welfare State?” in New Perspectives on the Welfare State in Europe, (der) Jones, C.; Routledge, London.
• Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü (2013), Mahalli İdareler Genel Faaliyet Raporu, www.migm.gov.tr/
• Maliye Bakanlığı, (2013), Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü İstatistikleri ile Muhasebat Genel Müdürlüğü 2013 Yılı Faaliyet Raporu, Ankara.
• Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı (2013), Vergi İstatistikleri, www.gib.gov.tr
• Mersin Büyükşehir Belediyesi (2013), 2012 Mali Yılı Faaliyet Raporu, Mersin, 2013.
• Ören, Utku (2014), “Türkiye’de Konut Sorunu; TOKi Ne Kadar Sosyal Bir Yaklaşım?” , academia, www.academia.edu/
• Örkmen, Orhan (2013), “Türkiye’de belediyelerin mali yapısı”, turcomoney, 1 Eylül, 2013; www.turcomoney.com/
• Öztürk, Hasret; Gül, Hüseyin (2012), “Sosyal Belediyecilik Sosyal devlete ve Sosyal Haklara Bir Alternatif mi?” Sosyal haklar Ulusal Sempozyumu-4 Bildirileri, Petrol-İş Yayını, İstanbul.
• Şahin, Savaş Zafer; Özen, Hayriye (2012), “Kentsel Dönüşüm, Barınma Hakkı, ve Direniş Mücadeleleri: Ankara ve Madrid Örneklerinin Karşılaştırmalı Bir Analiz”, Sosyal haklar Ulusal Sempozyumu -4 Bildirileri, Petrol-İş Yayını, İstanbul.
• Seyyar, Ali (2008), “ Yerel Siyasetin Gelişiminde Sosyal Politikaların Önemi”, www.yerelsiyaset.com/ pdf/ocak 2008
• Sönmez, Mustafa (2013), Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Sosyo-Ekonomik Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Güneydoğu Anadolu Bölgesi Belediyeler Birliği Araştırması, www.gabb.gov.tr/
• Şeker, Murat ( 2011), Yerel Yönetimlerde Sosyal Bütçeyi İzleme Raporu, TESEV Yayınları, www.tesev.org,tr/
• TEPAV (2010), Sosyal Hizmetlerin Sunumunda Kademelenme, TEPAV, www.tepav.org.tr/
• TESEV (2008), Kamu Harcama Analizi Açıklayıcı Sunum 1, TESEV Yayınları, www.tesev.org.tr/
• Toksöz, F; Özgür, Ali E; Uluçay, Ö; Koç, L; Atar, G; Akalın, N. (2009), Yerel Yönetim Sistemleri, TESEV Yayınları, www.tesev.org.tr/
• Toprak Düriye; Şataf, Ceyda (2009), “ Türkiye’de Yerel Yönetimler Reformu Çerçevesinde Sosyal Belediyecilik Yaklaşımı”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt 1; Sayı 1 ISSN:1309-8012 (online)
• TÜİK (2014), Hanehalkı İşgücü Göstergeleri, www.tuik, gov.tr/ocak, 2014
• TÜİK (2014), Gayri Safi Katma Değer Bölgesel Sonuçları-2004-2011, www.tuik.gov.tr/
• TUİK (2013), Gelir Dağılımı ve Yaşam Koşulları Araştırması, www.tuik.gov.tr/
• TÜİK (2013), İl Düzeyinde Temel İşgücü Göstergeleri-2011-2013 www.tuik.gov.tr/
• TUİK (2012), Seçilmiş Göstergelerle İller- İstanbul, İzmir, Mersin, Diyarbakır, www.tuik.gov.tr/
• Tuncer, İsmail; Yüksel, Cihan(2011), “Kamu Harcamalarının Ekonomik Analizi”, içinde: A. Kökocak (Ed.), Kamu Ekonomisi, Ekin Yayınevi, Bursa; 213-275.
• Twiss, Sumner B. (2004), “History, Human Rights and Globalization”, Journal of Religious Ethics, 32 (1); 39-70.
• Uçaktürk, Tülay; Uçaktürk, Ahmet; Özken, Mehmet Özkan (2011, “Yerel Yönetimlerde Sosyal Sorumluluk Bağlamında Sosyal Belediyecilik: Biga Belediyesi Örneği”, akademikpersonel, kocaeli.edu.tr/bildiri
• YAYED (2013), “Toplumcu Belediyecilik Bildirgesi”, YAYED, www.yayed.org/toplumcu belediyecilik
• Wincott, D. ( 2001), “Reassessing the Social Foundations of Welfare (State) Regimes”, New Political Economy, 6 (3); 409-425.