Uluslararası Düzenlemeler Çerçevesinde Türk İş Mevzuatında Kadın İşçinin Korunması

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 40, 29 - 50, 01.01.2014

Savaş Taşkent Dilek Kurt

Öz

Kadınların çalışma yaşamında işçi sıfatıyla yer almaya başlamaları üzerine,onların korunması ihtiyacı kendini göstermiştir. Koruma önce uluslar arasıkuruluşlar tarafından gerçekleştirilmeye çalışılmış; bunun için kadın-erkek eşitliğinisağlamaya ve cinsiyet temeli üzerinde yapılan ayrımlara son vermeye yönelik olmaküzere, çeşitli düzenlemeler sözleşme ve yönergeler kabul edilmiştir. Budüzenlemelerde başta ücret eşitsizliğinin giderilmesi, kadının çalıştırılamayacağı işlerile durumların belirlenmesi, çalışma zamanlarının sınırlanması olmak üzere, çeşitliönlemler öngörülmüştür. Kadının korunmasına ilişkin uluslararası düzenlemeler zamanla Türk hukukunu daetkilemiştir. Anayasamızda kadınlar ile erkeklerin eşit haklara sahip olduklarıvurgulanmış; kadınların çalışma şartları bakımından özel olarak korunacakları ifadeedilmiştir. Anayasada bu konuda öngörülen ilkeler Türk iş mevzuatına dayansıtılmış bulunmaktadır. Bu makalede, kadın işçilerin korunması bakımından 2003 yılında kabul edilen 4857sayılı İş Kanunu’nun ve ilgili mevzuatın uluslararası normlarla, özellikle ILOSözleşmeleri ile AB Yönergeleri ile uyumu değerlendirilmeye çalışılmıştır. Sonuçta,bu konuda mevzuatta büyük ölçüde uyum sağlandığı saptanmakla birlikte,uygulamanın aynı yönde gelişmediğine de işaret edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Kadın işçi, kadının korunması, uluslararası düzenlemeler (Sözleşmeler, Yönergeler), Anayasa, 4857 sayılı İş Kanunu, eşitlik ilkesi, analık durumu, taciz, feshe karşı koruma, kıdem tazminatı, zihniyet.

Protection of Women Workers under International Regulations and Turkish Labour Legislation

Öz

After the women took place as workers, the necessity of protecting thewomen in the worklife has arised. The protection was firstly held by theinternational organizations and for this purpose various rules conventions anddirectives have been enacted, which are designed to promote the equality betweenmen and women and to prevent the gender inequality. These regulations containprovisions on various measures such as the ones, which abolish the incomeinequality, design the limitation of working hours, and declare the workplaces andtypes of work, which are not suitable for the women workers. In the course of time, the international regulations regarding the protection ofwomen employees have also had an impact on turkish law. Turkish constitutionstates that the men and women workers have the equal rights, however the womanemployees are granted by special rights in terms of working conditions. Theseconstitutional principles have already been adopted by the turkish labourlegislation. This article discusses the harmonization of the Turkish Labour Act No. 4857,which was enacted in 2003, and the further related legislation in Turkey to theinternational rules, especially to the ILO conventions and to the directives of theEuropean Union. In conclusion, the author points out the fact that, the turkish andinternational legislation have already been successfully harmonized to a wideextent, whereas the development of the legal practice in the same way has failed

Anahtar Kelimeler

Women worker, protection of women rights, international regulations (conventions and directives), constitution, labour act no. 4857, equality principle, status of motherhood, harassment, protection against wrongful termination, severance pay, mentality.

Kaynakça

• Artuk, M.E. (2006) “Cinsel Taciz Suçu”, Çalışma ve Toplum Dergisi, S. 11, 29- 43.
• Aydın, U. (2002) İş Hukukunda İşçinin Kişilik Hakları, Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Bakırcı, K. (2000) İşyerinde Cinsel Taciz, İstanbul: Yasa Yayınları.
• Bakırcı, K. (2007) “İstihdamda Cinsiyetler Arası Eşitlik ve Mevzuatta ve Kamusal Politikalarda Yapılması Gereken Değişiklikler”, Sicil Dergisi, S. 8, 22- 40.
• Bakırcı, K. (2008) “Anayasa Mahkemesi’nin Evlilik Sonrası İşten Ayrılan Kadın İşçilerin Kıdem Tazminatı Haklarına İlişkin Kararı”, Sicil Dergisi, S. 12.
• Bolcan, A. E. (2010) “Avrupa Birliği Direktifleri Işığında Türk Çalışma Mevzuatında Kadın”, Çalışma ve Toplum Dergisi, S. 24, 253- 273.
• Dedeoğlu, S. 2009) “Eşitlik mi Ayrımcılık mı ? Türkiye’de Sosyal Devlet, Cinsiyet Eşitliği Politikaları ve Kadın İstihdamı” Çalışma ve Toplum Dergisi, S. 21, 41- 53.
• Demir, F. (2008) “Tarihsel Süreç İçinde Kadın Hakları Ve Kadının Çalışma Hayatı İçindeki Yeri”, Tühis Dergisi, S. 4, 8- 24.
• Demirhan, F./ Ekonomi, M. (2005) “Türkiye’de Kadın İşçilerle İlgili Koruyucu Yasal Düzenlemeler ve 4857 Sayılı İş Kanunu İle Getirilen Yenilikler”, İ.T.Ü. Dergisi, Cilt 4, S.5, 55 vd.
• Ekonomi, M. (2009) “Kadın İşçilerin Gebelik ve Doğum Halinde Feshe Karşı Korunması”, Çalışma ve Toplum Dergisi, S. 22, 11 vd.
• Ertürk, Ş. (2008) Çalışma Hayatımızda Kadın Erkek Eşitliği, Ankara: Belediye- İş Yayınları.
• Eyrenci, Ö. (1991) “İşe Girişte Personel Seçimi İle İlgili Hukuki Sorunlar”, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi 15.Yıl Armağanı, 252- 255.
• Kaplan, E. (1999) Kadın İşçinin İş İlişkisinden Doğan Hakları ve Korunması, Ankara.
• Kaya A. P. (1999) Uluslararası Çalışma Normları ve Türk İş Hukuku Üzerine Etkileri, Ankara: Dora Yayıncılık.
• Özdemir, B. (2009) “Doğum İzni Dönüşünde İşinin Değiştirilmesi İstenen ve Bu Yolda Baskı Yapılarak İstifa Ettirilen İşçinin İşe İade Davası”, Sicil Dergisi, S. 16, 100 vd.
• Özdemir, E. (2006) “İşyerinde Cinsel Taciz”, Çalışma ve Toplum Dergisi, S. 11, 83- 96.
• Özel, K. (2011) “Bir Yargıtay Kararı Işığında Süt İzinlerinin Hukuki Niteliği”, Çalışma ve Toplum Dergisi, S. 28, 325 vd.
• Reisoğlu, S. (2001) Uluslararası Boyutlarıyla İnsan Hakları, İstanbul: Beta Basım.
• Savaş, B. F. (2007) İşyerinde Manevi Taciz, İstanbul: Beta Basım.
• Soysal, T. (2006) “Uluslararası Sözleşmeler Işığında 4857 Sayılı İş Kanununda Kadın İşçiyi Koruyan Hükümler”, Kamu-İş Dergisi, Cilt 8, S. 4, 89 vd.
• Sürel, N. (2001) “Uluslararası Çalışma Örgütünün (ILO) Çalışan Kadınlara İlişkin Düzenlemeleri ve Türkiye”, Prof.Dr.Nuri Çelik’e Armağan, C. II, 1289 vd.
• Süzek, S. (2008) “İşverenin Eşit Davranma Borcu”, Sicil Dergisi, S. 12, 24-38.
• Süzek, S. (2013) İş Hukuku, Yenilenmiş 9. Baskı, İstanbul.
• Taşkent, S. (1993) İnsan Haklarının Uluslararası Dayanakları, İstanbul: Basisen Yayınları.
• Taşkent, S. (1982) “İş Sözleşmesinin İptali Nedenleri”, İ. Ü. Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, Ü. Doğanay Anısına Armağan 2, 178- 180.
• Tekinalp, G./Tekinalp, Ü. (2000) Avrupa Birliği Hukuku, İstanbul: Beta Basım.
• Tınaz, P./Bayram, F./Ergin, H. (2008) İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), İstanbul: Beta Basım.
• Tınaz, P. (2006) “İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing)”, Çalışma ve Toplum Dergisi, S. 11, 2006, 13- 28.
• Ünlü, V. (2010) “İşe Alımda Cinsiyet Ayrımcılığı”, Sicil Dergisi, S. 18, 247- 255.
• Yenisey, K. D. (2002) “Kadın-Erkek Eşitliği Bakımından Türk İş Hukuku’nun Avrupa Birliği Hukuku İle Olası Uyum Sorunları”, Kamu-İş Dergisi, Cilt 6, S. 4, 31 vd.
• Yenisey, K. D. (2006) “İş Kanununda Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı”, Çalışma ve Toplum Dergisi, S. 11, 63- 81.
• Yıldız, B.G. (2008) İşverenin Eşit İşlem Yapma Borcu, Ankara: Yetkin Yayınları.