“Sağlıkta Dönüşüm” Sürecinde Performansa Dayalı Ücretlendirmenin Hekimler Üzerindeki Etkileri

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 38, 103 - 140, 01.01.2013

Elife Kart

Öz

Günümüz dünyasında küreselleşmenin ekonomik görünümü, çoğunlukla sağlıkta piyasalaşmayı hedefleyen programlar biçiminde ortaya çıkmaktadır. Ekonomik küreselleşmenin temel aktörleri olan şirketler, serbest piyasa koşullarına uyum sağlamak ve rekabet güçlerini korumaya çalışmak adına sağlık sektörünü önemli bir yatırım alanı olarak görmektedir. Diğer taraftan devletlerin, Dünya Bankası ve IMF gibi uluslararası finans kuruluşları ve Dünya Sağlık Örgütü gibi uluslararası aktörlerle olan ilişkilerini, ekonomik ve siyasal bağlamda yoğunlaştırmaları, sağlık alanında “piyasalaşma”ya, “ticarileşme” ye dönük eğilimlerin artmasına neden olmaktadır. Devletlerin makro ekonomik uygulamalarla ve yapısal düzenleme programlarıyla olan ilişkisi, sağlık sektörünü, serbest piyasa dinamiklerine açık hale getirmektedir. Sağlık sektörünün neoliberal iktisadi yaklaşımlar temelinde biçimlendirilme çabalarını ortaya koyan bu durum, Türkiye’deki sağlık politikalarını da etkisi altına almaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de “sağlıkta dönüşüm” sürecinin ekonomik ve politik bağlamı, makro ekonomik uygulamalarla bütünlüklü ilişkisi içerisinde, devletin kendine özgü ekonomik, siyasal ve sosyal politikaları çerçevesinde tartışılmaktadır. Ayrıca, sağlık hizmetlerinin sunumunda yeni ekonomik rasyonaliteyle uyumlu uygulamaların, sağlık hizmetlerini sunan hekimlerin çalışma koşullarını da, piyasa mantığı temelinde yeniden nasıl şekillendirdiğinin analizi yapılmaktadır. Bunun için, hekimlerle yapılan “derinlemesine görüşme tekniği” ile sağlanan veriler kullanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sağlıkta Dönüşüm Programı, Performansa Göre Ek Ödeme, Rekabet, İş Barışı, Hizmet Kalitesi

The Impacts Of Performance-Based Salary System As An Extensıon Of Health Care Reforms On Physıcıans

Öz

The economic outlook of globalization in today’s world appears as programs mostly aiming to gain a marketplace in health care. Companies which are principal actors of economic globalization regard health sector as an essential field of investment to adapt to free market conditions and conserve their competitiveness. On the other hand, governments’ enhancing relationships in economic and political context with such international financial institutions as World Bank, IMF and international actors like World Health Organization WHO cause tendencies facing marketplace and commercialization in health care to increase. The relationship of governments with macroeconomic practices and structural adjustment programs make health sector open to free market dynamics. This situation which presents the efforts to form health sector on the basis of neoliberal economic approaches takes hold of the health care policies in Turkey, as well. In this study, economic and political context of “healthcare reforms” in Turkey within its complete relationship with macroeconomic practices is discussed on the basis of government’s unique economic, political and social policies. Further, it is analyzed how practices compatible with new economic rationality in presentation of health services rearrange physicians’ working conditions on the basis of free market mentality. Hence, data gained from in-depth interviews with physicians are used

Anahtar Kelimeler

Healthcare Reform, Performance-Based Additional Payment System, Competetion, Service Quality, Peace at Work

Kaynakça

• 01/03/2011 Tarihli ve 9489 sayılı Makam Onayı ile yürürlüğe konulan sağlıkta performans ve kalite yönergesi http://www.kalite.saglik.gov.tr/index.php?lang=tr&page=26. (12.06.2013)
• Ağartan, T. (2011) “Sağlıkta Reform Salgını”, Avrupa’da ve Türkiye’de Sağlık Politikaları (içinde), Çağlar Keyder, Nazan Üstündağ ve Tuba Ağartan, Çağrı Yoltar (der.), İstanbul: İletişim Yayınları, 37-54.
• Akdağ, R. (2006) Sağlıkta Performans Yönetimi, Performansa dayalı Ek Ödeme Sistemi, Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı.
• Akdağ, R. (2008a) “Sağlıkta Dönüşüm Programı ve Temel Sağlık Hizmetleri”, Alma Ata’nın 30.Yılı Hatırası, Kasım 2002-2008, T.C. Sağlık Bakanlığı Yayını.
• Akdağ, R. (2008b) “İlerleme Raporu Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı” Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Yayını.
• Akdağ, R. (2011) “Türkiye’de Sağlıkta Dönüşüm Programı Değerlendirme Raporu (2003-2010)”, Ankara: Sağlık Bakanlığı.
• Akdur, R. (1998) “Türkiye’de Sağlık Politika ve Hizmetleri”, Yeni Türkiye, 4(23- 24),1984-1995, 1-13.
• http://www.recepakdur.com./getfile.asp?file=43. TÜRKİYEDE SAĞLIK POLİTİKALARI düzenlenmiş.zip.(14.06:2013).
• Akdur, R. (1999a) “Cumhuriyetten Günümüze Sağlık İnsan Gücü Politikaları”, Ankara: Hekim ve İnsan, 5(1), 17-22.
• Akdur, R. (1999b) “ Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Türkiye'de Sağlık Politikaları” Türkiye Bilimler Akademisi, Türkiye Cumhuriyeti’nin 75. Yılında Bilim “Bilanço 1923-1998” Ulusal Toplantısı, Ankara: Ayrı Basım, 47-60.
• Aksu, F. (2008) “Sağlıkta Dönüşüm Tıp Eğitimini Nasıl Etkiliyor?” Eskişehir Tabip Odası Bülteni Sağlıkta Dönüşüm Özel Sayısı, Eskişehir, 14-17. www.ebto.org.tr/bulten/Bulten.pdf. (12.06.2013)
• Altay, A. (2007) “Sağlık Hizmetlerinin Sunumunda Yeni Açılımlar ve Türkiye Açısından Değerlendirilmesi”, Sayıştay Dergisi, S.64, 33-58
• Angel, M. ve Block, G. (1997) “Comparative research and analysis methods for shared learning from health system reforms”, Health Policy 42, 187 – 209.
• Aydınoğlu, H. (2008a) “Yapısal Uyum” Eskişehir Tabip Odası Bülteni Sağlıkta Dönüşüm Özel Sayısı, Eskişehir, 6-7 www.ebto.org.tr/bulten/Bulten.pdf. (12.06.2013)
• Aydınoğlu, H. (2008b) “Ödülsüz Bilmece…Bilin Bakalım Burası Neresi..!?” Eskişehir Tabip Odası Bülteni Sağlıkta Dönüşüm Özel Sayısı, Eskişehir, 10-11 www.ebto.org.tr/bulten/Bulten.pdf. (12.06.2013)
• Bauman, Z. (1997), Özgürlük, (çev. Vasıf Erenus), İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Boratav, K. (2005) “Türkiye’nin İktisat Tarihi (1980-2003)”, Sina Akşin (der.), Türkiye Tarihi-Bugünkü Türkiye (1980-2003), (içinde), C.5, İstanbul: Cem Yayınevi, 187-245.
• Cinaver, M.; Yürür, K. ve Pala, K. (2011) “Sağlık Alanında Hizmet Kaynaklı Zarar: Hekimler Ne Diyor?”, Ankara: Türk Tabipleri Birliği, 1-106.
• Collins C., Green A. ve Hunter D. (1999) “Health sector reform and the interpretation of policy context”, Health Policy 47, 69 – 83
• Defever, M. (1995) “Health Care Reforms: the Unfinished Agenda” Health Policy 34, l-7
• Elbek, O. ve Adaş, E. B. (2009) “Sağlıkta Dönüşüm: Eleştirel Bir Değerlendirme”, Türki ye Psi ki yatri Derneği Bülteni, Cilt 12, Sayı 1, 33-44.
• Gilson L. ve Mills A. (1995) “Health Sector Reforms in Sub-Saharan Africa: Lessons of the Last 10 Years”, Health Policy 32, 215-243
• Harding, A. ve Preker, A.S. (2000) Understanding Organizational Reforms: The Corporatization of Public Hospitals, World Bank Health, Nutrition and Population (HNP) Discussion Paper, 1-29.
• Lamping W. ve Steffen M. (2009) “European Union and Health Policy: The ‘‘Chaordic’’ Dynamics of Integration, Social Science Quarterly, Vol. 90, No. 5, Southwestern Social Science Association.
• Navarro, V. (1998) “Comment: Whose Globalization?” American Journal of Public Health, Vol. 88, No:5, 742.743 www.ebto.org.tr/bulten/Bulten.pdf. (12.06.2013.
• Özdemir, O.; Ocaktan, E. ve Akdur, R. (2003) “Sağlık Reformu Sürecinde Türkiye ve Avrupa’da Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinin Değerlendirilmesi”, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 56, 4, 207-216.
• Özkal, İ. (2002) “Türkiye’de Sağlık Sektörü ve Küreselleşme”, Kamu Yönetimi Dünyası Dergisi, 3, 11-12, 46-49.
• Pala, K. (2007a) “Türkiye’de Sağlık Sistemi Nereye Gidiyor?”, Toplum ve Hekim, 22, 1-2, 62-69.
• Pala, K. (2007b) Türkiye İçin Nasıl Bir Sağlık Refor mu? , 2006 Örsan Öymen Anısına Yılın İnceleme Ödülü, Bursa. www.nilufer.bel.tr/alt/pdf_doc/saglik_reformu.pdf. (12.06.2013)
• Pollock, A. M. ve Price D. (2000) “Rewriting the Regulations: How the World Trade Organisation Could Accelerate Privatisation in Health-Care Systems” The Lancet, Vol. 356, 9, 1995–2000.
• Scharpf, F. W. ve Schmidt, V. A.(2000) Welfare and Work in the Open Economy, Oxford: Oxford University Press.
• Soysal, M. (1997) 100 Soruda Anayasanın Anlamı, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Sönmez, M. (2011) Paran Kadar Sağlık: Türkiye’de Sağlığın Ticarileşmesi, İzmir: Yordam Kitap.
• T.C. Ulusal Sağlık Politikası, Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü Yayınları, Mart 1993, http://ekutuphane.sagem.gov.tr/kitaplar/ulusal_saglik_politikasi.pdf. (27.03.2013).
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlıkta Dönüşüm Programı, Aralık 2003. http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-2906/saglikta-donusumprogrami.html. (26.02.2013).
• T.C.Sağlık Bakanlığı Stratejik Plan 2010-2014, www.sgb.saglik.gov.tr/content/files/spflash/flashbrosur/files/stratejikplan. (14.02.2013)
• Yeldan, E. (2000) “1980 Sonrası Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Bölüşüm Dinamikleri”, Toplum ve Hekim, C.15, S.4, 242-247.
• Yeldan, E. (2001) Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi, İletişim yayınları, İstanbul.
• Yılmaz, B.N. (2008) “Aile Hekimliği; Sağlıkta Geriye Gidişin Öyküsü” Eskişehir: Eskişehir Tabip Odası Bülteni Sağlıkta Dönüşüm Özel Sayısı, 4-6.