Türkiye’de Ev Hizmetlerinde Çalışan Göçmen Kadınlar: Yeni Düzenlemelerle Yarı Köle Emeğine Doğru mu?

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 38, 325 - 346, 01.01.2013

Derya Demirdizen

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de düzensiz göçün düzenlenmesine yönelik olarak son yıllarda yapılan girişimleri analiz etmektedir. Bu bağlamda, nüfusları giderek artan ev işçisi göçmen kadınların Türkiye’deki göç düzenlemelerinden kaynaklanan sorunları tartışılmaktadır. Bu araştırmada, kadın göçü üzerine yapılan mevcut araştırmalar ve yasal düzenlemeler incelenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, hem yasal düzenlemelerin hem de ev işlerinin özgül koşullarının kadınları önemli bir sömürü ilişkisine maruz bıraktığı tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Türkiye’ye kadın göçü, göçmen ev işçileri, göçmen bakıcılar, Türkiye’de göç düzenlemeleri.

Anahtar Kelimeler

Türkiye’ye kadın göçü, göçmen ev işçileri, göçmen bakıcılar, Türkiye’de göç düzenlemeleri

Kaynakça

• Abadan-Unat, N. (2006) Bitmeyen Göç: Konuk İşçilikten Ulus-Ötesi Yurttaşlığa, 2. Baskı, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Acar-Savran, G. (2009) Beden, Emek, Tarih: Diyalektik bir Feminizm İçin, 2. Baskı. İstanbul: Pusula Yayıncılık.
• Acar-Savran, G. ve Tura-Demiryontan N. (Drl). (2012) Kadının Görünmeyen Emeği, 2. Baskı, İstanbul: Yordam Yayınları.
• Aglietta, M. (1979) A Theory of Capitalist Regulation: The U.S. Experience, London: Verso.
• Akalın, A. (2007) ‘‘Hired as a Caregiver, Demanded as a Housewife: Becoming a Migrant Domestic Worker in Turkey’’, European Journal of Women’s Studies,14 (3): 209-225.
• Anderson, B. (1999) ‘‘Overseas Domestic Workers in the European Union’’, J. H. Momsen (der), Gender, Migration and Domestic Service içinde, Florence, KY: Routledge.
• Boyd, M. (1989) ‘‘Family and Personal Networks in International Migration: Recent Developments and New Agendas’’ International Migration Review, 23.3, 638-670.
• Castles, S. ve Miller, J. M. (2008) Göçler Çağı: Modern Dünya’da Uluslararası Göç Hareketleri (Çev. B. U. Bal ve İ. Akbulut), İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları (Orjinal Baskı Tarihi 1993). ÇSGB (2012) Yabancılara İlişkin Online Çalışma Başvurusu. http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/yabancilar.portal# (13.11.2012). ÇSGB (2012b) İkili Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/diyih.portal?page=yv&id=2 (07.11.2012).
• Chossudovsky, M. (2003) The Globalization of Poverty and the New World Order (2. ed), Quebec: CRG Publications.
• Ditmore, M. H. (2011) Historical Guides to Controversial Issues in America:Prostitution and Sex Work, California: Greenwood.
• Ehrenreich, B. ve Hochscild, R. A. (Eds) (2003). Global Women: Nannies, Maids and Sex Workers in the New Economy, New York: Henry Holt Company.
• Erder, S. ve Kaşka, S. (2003) Irregular Migration and Trafficking in Women: The Case of Turkey, Switzerland: IOM Publications.
• Erder, S. (2007) “Yabancısız Kurgulanan Ülkenin Yabancıları”, A. Arı (Drl), Türkiye’de Yabancı İşçiler. İstanbul: Derin Yayınları. 1-82.
• Erder, S. (2011) ‘‘Zor Ziyaret: Nataşa mı? Döviz Getiren Bavul mu?: Eski Doğu Bloku Ülkelerinden Gelen Kadınların mek Piyasasına Girişi’’, S. Sancar (Drl), Birkaç Arpa Boyu: 21. Yüzyıla Girerken Türkiye, Cilt.I. İstanbul: Koç Universitesi Yayınları. 191-218.
• Etiler, N. ve Lordoğlu K. (2010) ‘‘Göçmenlerin Sağlık Sorunları: Ev Hizmetlerinde Bir Alan Araştırması’’, Sosyal Haklar Sempozyumu Bildiri Kitapçığı, İstanbul: Petrol İş Yayını. 93-118.
• Gülçür, L. ve İlkkaracan, P. (2002) ‘‘The ‘Natasha’ Experience: Migrant Sex Workers From the Former Soviet Union and Eastern Europe in Turkey’’, Women’s Studies International Forum. 25.4, 411–421.
• İçduygu, A. (2003) Irregular Migration in Turkey, Switzerland. IOM Publications.
• İçduygu, A. (2004) Türkiye’de Kaçak Göç, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayını.
• Kaşka, S. (2007) ‘‘Ev İçi Hizmetlerin Küreselleşmesi ve Türkiye’deki Göçmen Kadınlar’’, A. Arı (Drl), Türkiye’de Yabancı İşçiler, İstanbul: Derin Yayınları. 225-240.
• Kaşka, S. (2009) ‘‘The New International Migration and Migrant Women in Turkey: The Case of Moldovan Domestic Workers’’, A. İçduygu and K. Kirişçi (Eds.), Land of Diverse Migrations: Challenges of Emigration and Immigration in Turkey, Migration Research Program at Koc University Mirekoc. İstanbul: Bilgi University Press.
• Kirişçi, K. (2004) Reconciling Refugee Protection With Efforts to Combat Irregular Migration: The Case of Turkey and The European Union, Switzerland: GCIM Publications.
• Kofman, E. (2005) Gendered Migrations, Livelihoods and Entitlements in European Welfare Regimes, Switzerland: UNRISD.
• Lordoğlu, K. (2007) ‘‘Çalışma Hayatımızda Yeni Yabancılar: Bir Araştırmanın Bazı Sonuç ve Değerlendirmeler’’, A. Arı (Drl). Türkiye’de Yabancı İşçiler, İstanbul: Derin Yayınları. 83-128.
• Li, S. P. (2008) ‘‘World Migration in the Age of Globalization: Policy Implications and Challenges’’, New Zealand Population Review, 33.34, 1-22.
• Massey, S. D., Arango, J., Hugo, G., Kouaouci, A., Pellegrino, A. ve Taylor, E.J. (1993) ‘‘Theories of International Migration: A Review and Appraisal’’, Population and Development Review, 19. 3, 431-466.
• Moghadam, M. V. (2005) Globalizing Women: Transnational Feminist Networks, Maryland: The John Hopkings University Press.
• Momsen, J. H. (1999) Women on the Move: Victim or Victor. J. H. Momsen (Ed). Gender, Migration and Domestic Service, Florence, KY: Routledge.
• Oishi, N. (2005) Women in Motion: Globalization, State Policies and and Labour Migration in Asia, California: Stanford University Press.
• Özbay, F. (2002) ‘‘Evlerde El Kızları: Cariyeler, Evlatlıklar, Gelinler’’, L. Davidoff, Feminist Tarihyazımında Sınıf ve Cinsiyet, (Haz. A. Durakbaşa, Çev. Z. Ateşer ve S. Somuncuoğlu) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özbay, F. (2012) ‘‘Türkiye’de Ev Emeğinin Dönüşümü: Ondokuzuncu Yüzyılda Ev Kölelerinden Günümüzdeki Kaçak Göçmen İşçilere’’, A. Makal ve G. Toksöz (Drl), Geçmişten Günümüze Türkiye’de Kadın Emeği, Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi.
• Phizacklea, A. (1983) One Way Ticket: Migraton and Female Labour, London: Routledge.
• Toksöz, G. ve Ünlütürk-Ulutaş, Ç. (2011) ‘‘Göç Kadınlaşıyor mu? Türkiye’ye Yönelen Düzensiz Göçe İlişkin Yazına Toplumsal Cinsiyet ve Etnisite Temelinde Bakış’’, S.Sancar (Drl). Birkaç Arpa Boyu: 21. Yüzyıla Girerken Türkiye, Cilt.I. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları. 191-218.
• Ünal, R.A. (2006) Transformations in Transit: Reconstitution of Gender Identity among Moldovan Domestic Workers in Istanbul Households, Unpublished Master Thesis, Istanbul: Bogazici University.
• Ünlütürk-Ulutaş, Ç. (2009) ‘‘Evin İçi İşyeri: Ev Hizmetleri, Ücretli Emek ve Göçmen Kadın Emeği’’, S. Dedeoğlu, M. Yaman-Öztürk (Drl). Kapitalizm Ataerkillik ve Kadın Emeği: Türkiye Örneği, İstanbul: SAV Yayınları.