Sosyal Güvenlik Hakkının Geleceği Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 61, 1203 - 1236, 01.01.2019

Evran Kırmızı Namık Hüseyinli

Öz

Sosyal güvenlik hakkı; gelecekle ilgili belirsizlik ve risklere karşı insanın korunma isteğinin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Sosyal güvenlik hakkının doğumu, endüstrileşme ile birlikte ortaya çıkan işçi sınıfının o günlerde yaşadıkları acı ve sıkıntıların bir sonucudur. Bu nedenle çalışma ilişkisinden bağımsız olarak sosyal güvenlik hakkı üzerine bir değerlendirme yapılamaz. Çünkü gerek yerel, gerekse küresel boyutta sosyal güvenlik hakkı; içinde bulunulan dönemin ekonomik ve sosyal özelliklerine, özellikle de çalışma ilişkisine ve gelir dağılımına doğrudan bağımlıdır. Günümüzde sosyal güvenlik hakkının geleceğine ilişkin belirsizlik ve risklerin varlığı gözardı edilemez. Nitekim sosyal güvenliğin geleceğiyle ilgili öngörülerde bulunabilmek; geçmişten bugüne çalışma ilişkisini, ekonomik ve sosyal yapıyı, sosyal güvenlik hakkı üzerinde etkisi olan faktörleri ve bunların sosyal güvenlik hakkı üzerindeki etkilerini incelemeyi zorunlu kılar. Bu nedenle çalışmada, ekonomik ve sosyal yapıyı etkileyen faktörlerin geçmişten bugüne gelişimi incelenerek, yapılan araştırmalar ışığında sosyal güvenlik hakkının gelecek yıllarda gelişim sürecine ilişkin görüşlerimiz ifade edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Gelecekte Sosyal Güvenlik Hakkı, Sosyal Riskler, Sağlık Hizmetleri, Kayıtdışılık,

An Assessment on The Future of Social Security Riıght

Öz

Social security right has arisen as a consequence of the human’s protection demand against uncertainties and risks of the future. The rising of the social security right is a result of the sorrow and greviance of labor class that come to exist with Industiral Revolution. Therefore it’s imposible that making an assessment on the social security right without consideration of working relation. Because of the fact that both local and global aspect,of social security right is directly depend on the economic and social features of the current era. It can’t be ignore that existence of uncertanities and risks of the social security rigth’s future. Hence, in order to make some predictions on the future of the social security rigth, it’s necessary to analyse effects of working relations from past to present, economic and social structure, factors of the social security right. Therefore, in this study, our views have been indicated about formation process of social security right on coming years by studying on influencing factors on the economic and social structure from past to present

Anahtar Kelimeler

Social Security Rigth in the Future, Sosyal Risks, Health Service, Undeclared Work

Kaynakça

• AKILLIOĞLU, T. (1995), İnsan Hakları, Ankara.
• AKIN, L. (2007), “Anayasanın İptal Kararı Sonrasında Sigortalılığın Kapsamı ve Primli Rejimle Bağdaşması”, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunları ve Gerçekler Sempozyumu, İstanbul Barosu, 26.27.01.2007, (22-56).
• ALPER Y. - DEĞER Ç. – SAYAN S. (2012), 2050’ye Doğru Nüfusbilim ve Yönetim: Sosyal Güvenlik (Emeklilik) Sistemine Bakış, TÜSİAD.
• ALPER, Y. (2000), Sosyal Sigortalar Finansmanında Değişiklik, Sosyal Sigortalarda Yeniden Yapılanma Semineri, Ankara.
• ALPER, Y. (2015), Sosyal Güvenlik Reformu (2008-2016): Kapsamla İlgili Gelişmeler, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Cilt 1, Sayı: 68, (1-23).
• ALPER, Yusuf. (2011). “Sosyal Güvenlik Reformu ve Finansmanla İlgili Beklentiler”, Sosyal Güvenlik Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, (7-47).
• ARICI, K. (1997), Avrupa Birliği Sosyal Güvenlik Hukuku, Kamu İşletmeleri İşverenleri Sendikası Yayınları, Ankara.
• ATAAY, F. (2008), Sağlık Reformu ve Yurttaşlık Hakları, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 41, Sayı 3, 169–184.
• Avrupa Komisyonu, http://ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId=1971&langId=de, (28.10.2018).
• AYAN, H. A. (2018), Türk Hukukunda Turkuaz Kart Sahibi Yabancıların Çalışma Şartları, Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, (53-81).
• BALKIZ, M. Çalıştıkça emekli aylığı neden düşüyor?, http://www.anayurtgazetesi.com/yazar/Calistikca-emekli-ayligi-nedendusuyor/31353/, (07.02.2019).
• BARDAKÇI TOSUN, S. (2018), Türkiye’nin Suriyelilerle Entegrasyon Süreci, Küresel ve Yerel Bakış Açısıyla Sosyal Bilimler Araştırmaları, (SRA) Strategic Research Academy, Türkiye.
• BARDAKÇI TOSUN, S. - BUDAK S. (2017), Polonya’da İslamofobinin Yükselişi, Journal of Awareness Dergisi, Cilt 2,Sayı 7, (71-88). Birleşmiş Milletler; http://data.un.org/en/reg/g1.html, (28.10.2018).
• CANİKLİOĞLU, N. (2016), Atipik İstihdam Biçimi İle Çalışanların - Özellikle Kısmi Süreli Çalışanların - Sosyal Güvenliği, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 15, Sayı:1, (43-78).
• ÇAVMAK, Ş.-ÇAVMAK, D. (2017), Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinin Tarihsel Gelişimi ve Sağlıkta Dönüşüm Programı, Sağlık Yönetimi Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, (48 – 57).
• ÇETİN ULUDAĞ, I.- MURAT, D. (2016), OECD Ülkelerinde Gelir Dağılımının Gelir Eşitsizliği İndeksleri ile Değerlendirilmesi, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, Cilt 4, Sayı 4.
• DAM, M. - ERTEKİN Ş.- KIZILCA, N. (2018), Türkiye’de Kayıt Dışı İstihdamın Boyutu: Ekonometrik Bir Analiz, Dokuz Eylül Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:33, Sayı:1, (293-318).
• DEMİR F. – GERŞİL, G. (2008), Çalışma Hayatında Esneklik ve Türk Hukukunda Esnek Çalışma, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16/2, (68-89).
• DEMİR, F. (2005), 4447 Sayılı Sosyal Güvenlik Reformu Yasası ve 4773 Sayılı İş Güvencesi Yasası Karşısında Kayıt Dışı İşçilik ve Bir Model Önerisi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt 55, Sayı 1, (415-439).
• DEMİR, M. - CANBAY, T. (2013). Türkiye’de Sosyal Güvenlik Açıklarının Azaltılmasında Denetimin Önemi (Manisa İli Örneği, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:11, Sayı:3, Aralık Manisa Özel Sayısı, (451-467).
• DEMİR, M. (2016), Türkiye’de Yabancıların Sosyal Güvenliği, Sosyal Güvenlik Dergisi (SGD), Mart, Cilt 6, Sayı 1, (70-93).
• DEMİR, O. (2016), Nüfus Politikaları ve Çin, Fransa ve Türkiye Örneklerinin Değerlendirilmesi, Social Sciences (NWSASOS), Cilt 11, Sayı 1, (41-61).
• DEMİRBİLEK, S. (2005), Sosyal Güvenlik Sosyolojisi, İzmir.
• DİLİK, S. (1971), Sosyal Sigortaların Gelir Dağılımı Üzerine etkileri, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 26, Sayı 2, (134-179).
• DİLİK, S. (1985), Atatürk Döneminde Sosyal Politika, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 40 Sayı: 1, (93-102).
• DİLİK, S. (1985), Türkiye’de Sosyal Güvenlikle İlgili Bazı Düşünceler, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 40, Sayı 1, (103-119).
• DODURKA, B. Z. (2014), “Türkiye’de Merkezi Devlet Eliyle Yapılan Sosyal Yardımlar Çalışma Raporu”, Aralık, http://www.spf.boun.edu.tr/docs/faaliyet_raporlari/Sosyal_Yardim_Raporu _-_Aralik_2014.pdf, (29.05.2017).
• ERDUT, Z. (1998). Rekabetin İşgücü Piyasasına Etkisi, İzmir.
• EROL H. - ÖZDEMİR, A. (2014), “Türkiye’de Sağlık Reformları ve Sağlık Harcamalarının Değerlendirilmesi”, Sosyal Güvenlik Dergisi, Cilt 4, Sayı 1.
• GEREK, N. - GÖKÇEK KARACA, N. - BAYBORA, D. - KOCABAŞ, F. (2013), İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, Eskişehir.
• GORE, Al. (2013), The Future, WH Allen Publishing, New York.
• GÖKBAYRAK, Ş. (2010), Türkiye’de Sosyal Güvenliğin Dönüşümü, Çalışma ve Toplum, Cilt 2, Sayı 25, (141-162).
• GUY, P. (1992), The Beveridge Plan: The Main Principles, International Social Security Review, Vol. 45, (p 39-52).
• GÜZEL, A. - OKUR, A. R. - CANİKLİOĞLU, N. (2018), Sosyal Güvelik Hukuku, 17. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul.
• GÜZEL, A. (2006), Sosyal Güvenlik Reformuna İlişkin Genel Bir Değerlendirme, Toprak İşveren Sendikası Dergisi, Sayı: 70, (1-10).
• İNAN, K. (2012), Teknolojik İş(lev)sizlik, İletişim Yayınları, İstanbul.
• KARA, S. - YILDIZ, Y. (2016), Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sistemi: 2012 Sonrası Yapılan Reformlar ve Beklentiler, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, (23-45).
• KARABIYIK, İ. (2009), Avantaj ve Dezavantajlarıyla Genç İşsizliğinin Değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, EÜHFD, Cilt: 8, Sayı 3–4, (293-320).
• KART, E. (2013), “Sağlıkta Dönüşüm” Sürecinde Performansa Dayalı Ücretlendirmenin Hekimler Üzerindeki Etkileri, Çalışma ve Toplum, Cild 3, Sayı 38, (103-139).
• KASAPOĞLU, A. (2016), Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinin Dönüşümü, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, Cilt 19, Sayı 2, (131-174).
• KIZILOT, Ş., KILIÇ C. ve MÜDERRĠSOĞLUO. (2006), AB Yolunda Mali Dünyamız, TĠSK Yayınları, Ankara.
• KOÇ, M.-GÖRÜCÜ, İ. (2011), 4857 Sayılı İş Kanunu’na Göre Kısmi Çalışma Uygulaması ve Sonuçları, Çalışma ve Toplum, Cilt: 1, Sayı: 28, (150-178).
• KOÇAK, O. (2011), Bilgi Toplumu Sürecinde Çalışma Yaşamı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• KOL, E. (2015), Türkiye’de Sağlık Reformlarının Sağlık Hakkı Açısından Değerlendirilmesi, Sosyal Güvenlik Dergisi, Cilt 5, Sayı 1, (135-164).
• MÜLAYİM, B. O. (2016), İş Hukukunda Gece Çalışması, Ankara.
• NARTER, S. (2015), Meslek Hastalığında Sorumluluklar ve Sigortasız Çalışanın Meslek Hastalığına Tutulması, Karatahta İş Yazıları Dergisi, Ağustos, Sayı: 2, (19-43).
• ORHANER, E. (2006), Türkiye’de Sağlık Hizmetleri Finansmanı ve Genel Sağlık Sigortası, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 1.
• ÖĞRETEN, A. - KOCA, H. (2007), Zonguldak Kömür Havzasının Tarihi, Sosyal ve Ekonomik Gelişimi, Zonguldak Kararelmas Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi, Zonguldak.
• ÖZDEMİR, S. (1996), “Türkiye’de Zorunlu Çalışma Uygulamaları”, Sosyal Siyaset Konferansları, Cilt: XXXXII, İstanbul, İ.Ü. İktisat Fakültesi Yayını.
• ÖZVERİ, M. (2015), İş Sağlığı, İş Güvenliği ve İş Cinayetleri, İstanbul.
• PIKETTY, T. (2014), Capital In The Twenty-First Century, The Belknap Press of Harvard University, Cambridge Massachusetts.
• RAKICI, C.-ELA, M. (2016), Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sistemine Yönelik Vergisel Teşvikler, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:16, Sayı: 3, (89-110).
• SÖZER, A. N. (1997), Sosyal Devlet Uygulamaları, İzmir.
• SÖZER, A. N. (2017), Türk Sosyal Sigortalar Hukuku, İstanbul.
• SÖZER, A. N. (2014/1), Türk Genel Sağlık Sigortası, İstanbul. (Genel Sağlık).
• SÖZER, A. N. (2014/2), Sağlıkta Yeniden Yapılanmanın (Özelleştirmenin) Devamı Olarak Şehir Hastahaneleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 15, Özel S., (215-253)
• SÜLKÜ, S. N. (2011), Türkiye'de Sağlıkta Dönüşüm Programı Öncesi ve Sonrasında Sağlık Hizmetlerinin Sunumu, Finansmanı ve Sağlık Harcamaları, Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayın No: 2011, http://content.lms.sabis.sakarya.edu.tr/Uploads/53626/43236/kitap_414.pd, (20.09.2018).
• ŞAHBAZ, İ. (2009), Bir Sosyal Hak Olarak Sağlık Hakkı, TBB Dergisi, Sayı 86, (405- 423).
• ŞAKAR, M. (2006), “SSK’lıların Adı “4/a’lı Oldu”, MESS Mercek, Özel Sayı, Temmuz.
• ŞAKAR, M. (2007), Kazanılmış Haklar Bakımından Yeni Mevzuat, Yeni Düzenlemeler Çerçevesinde Sosyal Güvenlik Semineri, Kamu İşverenleri Sendikası, 29-30 Kasım 2006, Ankara. (179-192).
• ŞAKAR, M. (2017), Sosyal Sigortalar Uygulaması, İstanbul.
• ŞAKAR, M. (2018), İş Hukuku Uygulaması, İstanbul. T.C. Başbakanlık, (2005). Sosyal Güvenlik Reformu: Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Ankara.
• TALAS, C. (1983), Sosyal Ekonomi, 6. Bası, Ankara.
• TAŞ, H. Y.- BİLEN, M. (2014), Avrupa Birliği ve Türkiye’de Genç İşsizliği Sorunu ve Çözüm Önerileri, HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 6, (50-69).
• TUNCAY, A. CAN - EKMEKÇİ, Ö. (2017), Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, 19. Bası, İstanbul.
• TOBB (1994). Sosyal Güvenlik Özel İhtisas Komisyonu Raporu, 2. Baskı, TOBB Yayınları No: 264, Ankara.
• TUNÇOMAĞ, K. (1987), Sosyal Güvenlik Kavramı ve Sosyal Sigortalar, İstanbul.
• UĞUR, S. - YİĞİT, Y. (2017), İş Hukuku Açısından Doğum Nedeniyle Ebeveynin Kısmi Süreli Çalışma Hakkı, Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, Haziran, Cilt: 6, Sayı: 1, (71-100).
• UĞUR, S. (2011), Türkiye’de İşsizlik Sigortasının Gelişimi, Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 2, (98-114).
• WATSON, R. and CROSTHWAITE, A. (2013). Future of Work, Esselte UK Ltd.
• YURDADOĞ, V. (2017), Sosyal Güvenlik ve Yeniden Gelir Dağılımına Etkisinin Teorik Çerçevede Değerlendirilmesi, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 26, Sayı 1, (254-269).
• YÜCEOL, H. M. (2017), Kentsel İşgücü Piyasalarında İşgücüne Katılım Zorlukları ve Kadın İstihdamı, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü e-Dergi, Cilt: 1, Sayı: 1, Aralık, (49-63).
• ROCKWELL, A. F. The New Zealand Social Security Act, (3-9), https://www.ssa.gov/policy/docs/ssb/v2n5/v2n5p3.pdf, (23.10.2018).
• Emeklilik Gözetim Merkezi, BES Temel Göstergeleri http://web2.egm.org.tr/webegm2/chart/besgosterge/wg_sirketview_tablolu. asp?raportip=, (19.09.2018)
• OECD, FTPT employment based on a common definition, https://stats.oecd.org/viewhtml.aspx?datasetcode=FTPTC_D&lang=en, (05.05.2018).
• OECD, Income İnequality is Rising in OECD, http://stats.oecd.org/viewhtml.aspx?datasetcode=IDD&lang=en (21.05.2017).
• OECD, Labour force participation rate, https://data.oecd.org/emp/labour-forceparticipation-rate.htm, (24.08.2018). Sağlık Bakanlığı, Sağlık İstatistikleri Yıllığı, 2016, https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/13183,sy2016turkcepdf.pdf?0, (05.09.2018).
• SGK, 2017 yılı Faaliyet Raporu , http://www.tisd.org.tr/haberDuyuru2018/SGK2017FaaliyetRaporu.pdf, (06.09.2018).
• SGK, Aylık Temel Göstergeler, http://www.sgk.gov.tr/wps/wcm/connect/27633dfe3b78-4ecb-bfbe-3a784eea2db4/2015_01_temel_ gostergeler.pdf?MOD= AJPERES (25.04.2018).
• TÜİK, Sağlık Harcamaları ile İlgili Göstergeler, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1084, (04.06.2018)
• TÜİK, İşgücü İstatistikleri, Mayıs, 2018, http://www.tuik.gov.tr/HbGetirHTML.do?id=27689, (24.08.2018).
• TÜİK, İşgücü İstatistikleri, Ocak, 2018, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27693, (06.09.2018).
• TÜİK, Mevsim Etkilerinden Arındırılmış Temel İşgücü Göstergeleri http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1007, (26.04.2015).
• TÜİK, Sağlık Harcamaları İstatistikleri, 2016, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=15871 (04.06.2018).
• TÜİK, Sosyal Koruma İstatistikleri, 2016, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24575, 19.09.2018.
• Türkiye Sigorta Birliği, Genel Sigorta Verileri, https://www.tsb.org.tr/resmiistatistikler.aspx?pageID=909 (2017, aralık ayı verileri, 05.09.2018).
• Türkiye Sigorta Birliği, Sigorta ve Bireysel Emeklilik Sektörü, 2023 Hedef ve Beklentileri, http://www.tsb.org.tr/images/Documents/20120524_ public_launch_v11_TURKCE-son2.pdf, 19.09.2018.
• TÜSİAD, http://www.tusiad.org.tr/__rsc/shared/file/Bireysel-gelir-raporu.pdf (20.04.2015). Diğer ülkelerin gelir dağılımı durumu için bknz. http://stats.oecd.org/viewhtml.aspx?datasetcode=IDD&lang=en (20.04.2015)