Kıdem Tazminatının Dünü, Bugünü ve Yarını

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 67, 2341 - 2376, 01.01.2020

Tuğçe Karabağ

Öz

Kıdem tazminatının işçiler için iş güvencesi sağlamasına karşılık işverenler açısından mali bir yük olarak görülmesi sonucu kanun koyucu tarafından fona devredilmesi öngörülmüştür.Bu bağlamda, 1976 yılından beri birtakım çalışmalar yapılmış olsa da bugüne kadar hiçbirinin kanunlaşamamış olması nedeni ile kıdem tazminatının fona devri konusu güncelliğini halen korumaya devam etmektedir. Bu çalışmada kıdem tazminatının tarihi gelişimi ve hangi işlevlerde kullanıldığına değinilerek, fona devri konusunda yapılan çalışmalar incelenmektedir. Konuyla ilgili yapılan son çalışmalar göstermektedir ki, kıdem tazminatının garanti altına alınmasından ziyade ikinci bir emeklilik sistemine dönüştürülmek suretiyle iç borçların ödenmesi için araç olarak kullanılması ve zaman içinde kaldırılması planlanmaktadır. Kanaatimizce, işçinin yıpranma payı olan kıdem tazminatının fona devredilmesi halinde gerek işçi gerekse işveren kesimlerinin çekinceleri giderilemeyecektir. Bu nedenle mevcut kıdem tazminatı uygulaması aynen kalmakla birlikte işverenlerin iflası veya ödeme güçlüğüne düşmesi halleri ile sınırlı bir uygulama alanına sahip “Kıdem Tazminatı Garanti Fonu” kurulmalıdır. Sözü edilen sisteme kaynak oluşturulması için ise, genel sağlık sigortası priminde bir düzenleme yapılarak, her çalışan adına sabit bir genel sağlık sigortası primi belirlenmelidir. Böylece her iki kesime ilave bir yük getirmeden kıdem tazminatının gerçek anlamda garanti altına alınması sağlanmış olacaktır

Anahtar Kelimeler

Kıdem tazminatı, kıdem tazminatının hukuki niteliği, kıdem tazminatının tarihsel gelişimi, kıdem tazminatı fonu, işçi hakları

The Past, The Present and The Future of Severance Pay

Öz

Although severance pay provides safeguarding of job for employee, it is envisaged to be transferred to the fund as it is seen a financial burden for employers’ front. In this context, although some studies have been carried out since 1976, the issue of transfer of severance pay to the fund still maintains its current status since none of them has come into force so far. In this study, the historical development of severance pay and the functions used in it are mentioned and studies on transfer of severance pay to the fund are examined. Recent studies on the subject show that, it is foreseen to be used as a tool for payment of domestic debts and to be removed in time by being converted into a second pension system rather than guaranteeing severance pay. In our opinion, if the severance pay, which is depreciation of the employees, is transferred to the fund, the reservations of both the employee and the employers will not be removed.For this reason, “Severance Pay Guarantee Fund”, which has a limited area, where employers are bankrupt or have difficulty in payment, should be established without prejudice to existing severance pay provisions. A regulation should be made in the universal health insurance premium in order to create resources for the mentioned system and a fixed general health insurance premium should be determined for each employee.Thus, it will be ensured that severance pay will be guaranteed in the real terms without bringing an extra burden on employee and employer

Anahtar Kelimeler

Severance pay, legal nature of severance pay, historical development of severance pay, severance pay fund, employee rights

Kaynakça

• Abbasgil, C. (2004) İş Hukukunda Bütün Yönleriyle Kıdem Tazminatı ve Uygulaması, İstanbul: Yasa Yayınevi.
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2019) 12. Çalışma Meclisi, Ankara.
• Akyiğit E. (2010) En Son Yargı Kararları Eşliğinde İş Kanunu, Deniz İş Kanunu ve Basın İş Kanunu’nda Kıdem Tazminatı, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Andaç F. (2006) İş Hukuku, Ankara: Yargı Yayınevi.
• Andaç F. (2010) İşsizlik Sigortası, Ankara: TÜHİS.
• Centel, T. ve Tunçomağ, K. (2018) İş Hukukunun Esasları, İstanbul: Beta Yayınevi.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2005) 9. Çalışma Meclisi, Ankara.
• Çelik, N., Caniklioğlu, N. ve Canbolat, T. (2019) İş Hukuku Dersleri, İstanbul: Beta Yayınevi.
• Demircioğlu, A. M., Centel, T. ve Kaplan, H. A. (2019) İş Hukuku, İstanbul: Beta Yayınevi.
• Eren, F. (2019) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Yetkin Yayınevi.
• Ergin, B. (1989) Türk İş Hukukunda Kıdem Tazminatının Geçirdiği Safhalar, İstanbul: Filiz Yayınevi.
• Esener, T. (1973) İş Hukuku, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Eyrenci, Ö., Taşkent, S. ve Ulucan, D. (2019) Bireysel İş Hukuku, İstanbul: Beta Yayınevi.
• Karakaş, İ. (2006) Kıdem Tazminatı İhtilafları ve Çözüm Yolları, Ankara: Adalet Yayınevi.
• Karayalçın, Y. (2006) Bilanço Hukuku Açısından Kıdem Tazminatı, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Yayınları
• Mollamahmutoğlu, H., Astarlı, M. ve Baysal, U. (2019) İş Hukuku Ders Kitabı, Ankara: Lykeion Yayınları
• Narmanlıoğlu, Ü. (2014) İş Hukuku Ferdi İş İlişkileri I, İstanbul: Beta Yayınevi.
• Narter, S. (2016) Kusursuz Sorumluluk Haksız Fiil Sorumluluğu ve Tazminat Hukuku, Ankara: Adalet Yayınevi
• Özveri, M. Kıdem Tazminatı: Fon Yerine Güvence Gereksinimi, Türk-İş, http://www.turkis.org.tr/dosya/2bxxu30p4mv2.pdf (a) (19.05.2020)
• Savaş Kutsal, F. B. (2016) Türk Sosyal Sigortalar Hukukunun Temel İlkeleri, İstanbul: Beta Yayınevi.
• Süzek, S. (2019) İş Hukuku, İstanbul: Beta Yayınevi.
• Şit, E. (2017) Türkiye’de Taşeronlaşma ve Sendikal Örgütlenmeye Etkileri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Tekinay, S. S., Akman, S., Burcuoğlu, H. ve Altop, A. (1993) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul: Filiz Kitapevi.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2019) On Birinci Kalkınma Planı, Ankara.
• Uluğ, G. (2007) Kıdem Tazminatı: Türkiye ve Kanada Örneği, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Usta, O. (1998) İş Hukukunda Akdin Feshinden Doğan Tazminatlar ve Uygulamaları, Ankara: Feryal Yayınevi.
• Uyar, U. (2011) Kıdem Tazminatı Fonu Kanun Tasarısı Çerçevesinde Kıdem Tazminatı ve Muhasebesi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
• Ünal, A. (1999) Kıdem Tazminatı Fonu, İstanbul: Alfa Yayınları. B. Makaleler
• Akbıyık, N. ve Koç, M. (2010) “Kıdem Tazminatı Fon Tasarısı Üzerine Düşünceler”, İnönü Üniversitesi Akademik Yaklaşımlar Dergisi, C. 1, S. 1, s. 122-154.
• Akçay, H., Yıldız, K. (2017) “Kıdem Tazminatının Fona Dönüşüm Sürecindeki Yeni Yaklaşımlar”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, C. 15, S. 3, s. 42-59.
• Aktuğ, S. (2009) “İş Güvencesinin Uluslararası Dayanakları”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 13, S. 1-2, s. 217-247.
• Anadolu, K. (2003) “Kıdem Tazminatı Koşulları ve İşçinin Kıdeminin Hesaplanması”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 10, s. 239-264.
• Arıcı, K. (1995) “Yargıtay Kararları Işığında Son Kamu Kurumunun Kıdem Tazminatına Esas Hizmetleri Birleştirme Yükümlülüğü”, Çimento İşveren Dergisi, C. 9, S. 4, s. 3-14.
• Aygören, H., Çelik, M. ve Uyar, U. (2012) “Kıdem Tazminatı Fonunun Aktüeryal Prim Oranı Hesaplamaları ve Muhasebesi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, S. 54, s. 123-140.
• Başterzi, S. (1995) “Kıdem Tazminatı İşsizlik Sigortası İlişkisi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 44, S. 1-4, s. 314-334.
• Bosnalı, Ö. (2015) “Kıdem Tazminatı Fonu Konusunda Düşünceler”, Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, C. 4, S. 8, s. 76-85.
• Bülbül, O. G. (2019) “Kıdem Tazminatında Güney Kore Örnek Model Olabilir Mi?”, http://okanguraybulbul.com.tr/kidem-tazminatinda-guney-kore-ornek-model- olabilir-mi/ (19.05.2020).
• Centel, T. (2012) “Kıdem Tazminatının İşçinin Bireysel Hesabına Yatırılması Hakkında Yasa Taslağı Üzerine Gözlemler”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 27, Y. 7, s. 5-12.
• Çelik, A. (2003) “Yeni İş Yasasının Anlamı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 48, s. 41-72.
• Çelik, A. (2012) “Kıdem Tazminatında Ali Cengiz Oyunları”, https://t24.com.tr/yazarlar/aziz-celik/kidem-tazminatinda-ali-cengiz- oyunlari,5381 (19.05.2020).
• Çelik, A. (2015) “Dünyada ve Türkiye’de Kıdem Tazminatı Uygulamaları”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi İktisat Dergisi, S. 530, s. 27-39.
• Doğan, N. (2019) “Kıdeme Güney Kore Modeli”, https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/noyan-dogan/kideme-guney-kore- modeli-41204469 (19.05.2020).
• Holzmann, R. and Vodopıvec, M. (2012) “Reforming Severance Pay”, https://www.researchgate.net/publication/287215559_reforming_severance_p ay (19.05.2020).
• Işık, A. (2020) “Kıdem Tazminatı Emekli İkramiyesine Mi Dönüyor?”, https://www.dw.com/tr/k%c4%b1dem-tazminat%c4%b1-emekli- ikramiyesine-mi-d%c3%b6n%c3%bcyor/a-52220985 (19.05.2020).
• İşcan, M. (2019) “Emeklilik Yaşı Kademeli Olarak 65 Yaş Oldu”, https://www.milligazete.com.tr/makale/1773871/mustafa-iscan/emeklilik- yasi-kademeli-olarak-65-yas-oldu (19.05.2020).
• Kabakçı, M. (2019) “İş Hukukunun En Eski Ve En Güncel Tartışması”, Toprak İşveren Dergisi, S. 122, s. 32-37.
• Kaya, P. A. (2005) “Türk İş Hukukunda Kıdem Tazminatı Fonu Tartışmaları”, İş-Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, C. 7, S. 1, s. 179-193.
• Koç, Y. (2019) “Kıdem Tazminatı Fon Taslakları Ne Öngörüyor?”, Aydınlık Gazetesi, https://www.aydinlik.com.tr/kidem-tazminati-fonu-taslaklari-ne-ongoruyor- yildirim-koc-kose-yazilari-mayis-2019 (19.05.2020).
• Kutal, M. (1976) “Kıdem Tazminatı Fonu Kanun Tasarısı -Taslak Tasarısı- Hakkında Görüşler”, Personel Yöneticileri Derneği, s. 5-14.
• Kutal, M. (1988) “İş Güvencesi İle İlgili Ilo Normları Ve Türk Mevzuatının Durumu”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, C. 46, s. 23-36. (a)
• Kutal, M. (1988) “Toplu İş Uyuşmazlıklarının Çözümü ve Toplu İş Sözleşmesi Açısından Türk İş Hukukunun 50 Yılı”, Türk İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukukunun Elli Yılı, S. 16, s.121-155. (b)
• Kutal, M. (1993) “İş Güvencesinin İktisadi ve Sosyal Etkileri Üzerine Bazı Düşünceler”, İş Hukukunun Ulusal ve Uluslararası Temel ve Güncel Konuları, s. 201-214.
• Kutal, M. (2009) “Türk İş Hukukunda Kıdem Tazminatı Sorunu ve Çözüm Önerileri”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 16, Y. 4, s. 5-14.
• Kutal, G. (1979) “İstihdam Güvencesi”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi İktisat ve İçtimaiyat Enstitüsü Sosyal Geliştirme Araştırma Enstitüsü Sosyal Siyaset Konferansları, s. 173-222.
• Limon, R. (2015) “Türkiye’de Kıdem Tazminatının Tarihi Gelişimi ve Kıdem Tazminatı Fonu”, İş ve Hayat Dergisi, C. 1, S. 1, s. 147-170.
• Limoncuoğlu, S. A. (2007) “Kıdem Tazminatı Tartışmaları Işığında Avusturya Kıdem Tazminatı Reformu”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Ünal Narmanlıoğlu’na Armağan, C. 9, Özel Sayı, s. 289-317.
• Limoncuoğlu, S. A. (2010) “Karşılaştırmalı Hukukta Kıdem Tazminatı Uygulamaları”, Ankara Sanayi Odası Dergisi, s. 44-62.
• Nurdoğan, A. K., Dur, A. İ. B. ve Öztürk, M. (2016) “Türkiye’de Ve Dünyada Kıdem Tazminatı Fonu”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 21, S. 4, s. 1153-1171.
• Oğuzman, K. (1961) “İşçilerin Kıdem İkramiyesinin Yeniden Tanzim Zarureti”, Sosyal Siyaset Konferansları, s. 12-16.
• Oğuzman, K. (1967) “931 Sayılı Yeni İş Kanunu’nun Özellikleri”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 33, S. 3-4, s. 215-267.
• Özveri, M. (2019) “Kıdem Tazminatında Güney Kore Modeli: Düşürülen Emekli Maaşlarını Kıdem Tazminatıyla İkame Et”, https://www.evrensel.net/yazi/84367/kidem-tazminatinda-guney-kore-modeli- dusurulen-emekli-maaslarini-kidem-tazminatiyla-ikame-et(b)(19.05.2020)
• Sungurtekin Özkan, M. (2008) “Ödeme Güçlüğüne Düşmüş İşveren Karşısında İşçi Hak Ve Çıkarlarının Korunması Konusunda Türk Hukukunda Geçerli Olan Sistemin Uluslararası Normlara Uygunluğu Meselesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 10, S. 1, s. 138-168.
• Şakar, M. (2015) “Kıdem Tazminatı ve Kıdem Tazminatı Fonu”, Emeğin Hukuku Kurultayı, (Kurultay Tebliği), s. 247-278.
• Şakar, M. (2016) “Kıdem Tazminatı Fonu Kurulabilir Mi?”, Mali Çözüm Dergisi, Y. 26, s. 13-23.
• Taşkent, S. (2003) “Türk İş Mevzuatında İş Güvencesi Sorunu Ve Hazırlanan Yasa Tasarısının Esasları”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, S. 45, s. 155-176.
• Tuncay, A. C. (1994) “İş Güvencesi, İşletme Güvencesi, Kıdem Tazminatı ve İşsizlik Sigortası Üzerine”, Çimento İşveren Dergisi, S. 1, Y. 8, s. 3-9.
• Tunçomağ, K. (1979) “Kıdem Tazminatı-Kıdem Tazminatı Fonu ve İşsizlik Sigortasıyla İlgili Sorunlar”, Hıfzı Timur’un Anısına Armağan, s. 913-927.
• Türker, E. (1976) “Kıdem Tazminatı Fonu Kanun Tasarısı “Taslak Tasarısı” Hakkında Görüşler”, Personel Yöneticileri Derneği, s. 18-30.
• Umdu, E. (2011) “Kıdem Tazminatı Fonu’nun Olumlu ve Olumsuz Yönleri”, Yaklaşım Dergisi, S. 225, Y. 19, s. 174-177.
• Uzun, B. (2013) “Kıdem Tazminatı Yerine Kıdem Tazminatı Garanti Fonu Oluşturulmalıdır”, Toprak İşveren Dergisi, S. 100, s. 4-7.
• Ünal, A. (2005) “Yeni İş Kanunu ve Kıdem Tazminatı Fonu Tartışmaları”, Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 8, Y. 6, s. 1-9.
• Ünsal, E. (2008) “Kıdem Tazminatı Fonu Kanun Tasarısı Taslağı Konusunda Bazı Düşünceler”, Tühis İş Hukuku ve İktisat Dergisi, C. 21, S. 2-3, s. 31-39. Online Kaynaklar C.
• Ekonomi Haberleri, “Kıdem Tazminatı Sisteminin Tüm Detayları”, https://www.cnnturk.com/ekonomi/turkiye/yeni-kidem-tazminati-sisteminin- tum-detaylari?page=16 (19.05.2020)
• Ekonomi Haberleri, “Kıdem Tazminatına Güney Kore Modeli”, https://www.ntv.com.tr/galeri/ekonomi/kidem-tazminatina-guney-kore- modeli-milyonlarca-calisani- ilgilendiriyor,xlk9qsfcouy7mzfloınpqw/2sıtzp6ıdeuex7x7fedodg (19.05.2020)
• Ekonomi Haberleri, “Memur, Emekli Ve İşçi Maaşları Değişiyor Maaşlarda Yeni Bir Dönem Kimlerin Maaşı Artacak?”, https://www.takvim.com.tr/ekonomi/2020/03/15/memur-emekli-ve-isci- maaslari-degisiyor-maaslarda-yeni-bir-donem-kimlerin-maasi-artacak/6 (19.05.2020)
• Ekonomi Haberleri, “Kıdem Tazminatında Güney Kore Modeli Ne Anlama Geliyor?”, https://haber.sol.org.tr/emek-sermaye/kidem-tazminatinda-guney-kore- modeli-ne-anlama-geliyor-262395 (19.05.2020)
• Ekonomi Haberleri, “İşte Yeni Yeni Kıdem Tazminatı Berat Albayrak Söylemişti Detaylar Çıktı”, https://www.internethaber.com/iste-yeni-kidem-tazminati- berat-albayrak-soylemisti-detaylar-cikti-foto-galerisi-2014254.htm?page=2 (19.05.2020)
• Employment Laws, http://www.koreanlaborlaw.com/mandatoryretirement-benefits- for-employees-under-korean-labor-law (19.05.2020)
• https://www.gib.gov.tr/fileadmin/mevzuatek/gerekceler/gvk/cilt_1_2320_sayili_kan un.pdf (19.05.2020).
• https://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377301/lang-- tr/index.htm (19.05.2020).
• https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_ ILO_CODE:C158 (19.05.2020).
• https://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377265/lang-- tr/index.htm (19.05.2020).
• https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_ ILO_CODE:C095 (19.05.2020).
• https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/04/20070409-1.htm (19.05.2020).
• https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/tutanak/mm__/d03/c012/b063/mm__030120 630060.pdf (19.05.2020).
• http://m.likumi.lv/doc.php?id=255041 (19.05.2020).
• Office Legislative Council Secretariat, Severance And Long Service Payment İn Selected publications/english/1415in08-severance-andlong-service-payments-in- selected-places-20150430-e.pdf (19.05.2020).
• Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük, www.tdk.gov.tr (19.05.2020).
• Türkiye İstatistik Kurumu, http://www.tuik.gov.tr/prehaberbultenleri.do?id=33783 (19.05.2020).