Yedek İşgücü Ordusu Olarak Kadınlar

Yıl 2011, Cilt: 3 Sayı: 30, 137 - 166, 01.01.2011

Umut Omay

Öz

Çalışma yaşamındaki kadınların ve kadın işgücünün, erkeklere daha fazla haksızlığa uğradıkları genel olarak kabul edilmiş bir görüştür. Kadınların, erkeklere göre daha dezavantajlı bu durumlarının kökeninde neyin olduğu ile ilgili farklı açıklamalar bulunmaktadır. Bazı yazarlar, kadınların dezavantajlı konumlarının ataerkil toplumsal yapıdan kaynaklandığını ileri sürerken, bazı yazarlar da sorunun kapitalist üretim ilişkilerinden kaynaklandığını ileri sürmektedirler. Bu çalışmanın amacı, kadın işgücünün erkeklere göre daha dezavantajlı bir konumda bulunmasının nedeninin toplumdaki hâkim ideoloji olduğunu ileri sürmektir. Çalışmada, önce Marx'ın yedek işgücü ordusu tanımı üzerinde durulmakta, daha sonra kadınların cinsiyete bağlı işgücü eşitsizliğinin nedenleri ile ilgili tartışmalara kısaca değinilmekte ve hâkim ideolojinin kadın işgücünün işgücü piyasasında yer alıp almayacağını belirlediği iddiası özellikle Perçinci Rosie Rosie the Riveter ve Nazi Almanyası‟ndaki kadın ideolojisi örnekleri ile tartışılmaktadır

Anahtar Kelimeler

Kadınlar, Yedek İşgücü Ordusu, Cinsiyete Bağlı İşgücü Eşitsizliği, Perçinci Rosie, Nazi İdeolojisi.

Women As The Reserved Army Of Labour

Öz

According to a most common idea, the situation of women and women labour force in the working life has been subjected to more disparities compared to men and men labour force. There are various arguments in the literature to explain the reasons of those disadvantageous situations. Some argue that this is because of the patriarchal structure in the society while some other argue that this is because of the capitalistic production relations in the economy. The aim of this paper is to bring into debate that those disadvantageous situations have been determined by the ruling ideology of the society. This paper starts with the definition of the concept “reserved army force of labour” given by Marx and then focuses on the arguments of the reasons of disparities to which women are subjected as a result of gender depended inewquality of labour force. The paper ends with the argue that it is the ruling ideology which determines whether women may join to the labour force or not, by giving the examples of Rosie the Riveter and the Women Ideology in Nazi Germany

Anahtar Kelimeler

Women, Reserved Army of Labour, Gender Depended Inequality of Labour Force, Rosie the Riveter, Nazi Ideology.

Kaynakça

• Akyüz, Yılmaz (1980), Emek Değer Teorisi ve Nitelikli İşgücü Sorunu, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, No: 441.
• Ansal, Hacer (1989), “Kapitalist Üretimde Cinsiyetçilik”, 11. Tez: Marksizm ve Feminizm, Sayı: 1989/1, ss. 8 – 22.
• Berberoglu, Berch (2009), Klasik ve Çağdaş Sosyal Teoriye Giriş: Eleştirel Bir Perspektif, (çev. Can Cemgil), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Benazus, Hanri (2008), Geçmişten Günümüze Kadınlar ve Kadınlarımız, İstanbul: Bizim Kitaplar.
• Bora, Aksu (2005), Kadınların Sınıfı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bundraß, L.; Scherner, J. Ve Streb, J. (2005), “Demystifying the German “Armament Miracle” During World War II. New Insights from the Annual Audits of German Aircraft Producers”, Economic Growth Center, Center Discussion Paper No. 905, Yale University, (http://www.econ.yale.edu/~egcenter), 25.08.2010.
• Carr, Charlotte (1943), “Conversion from Manpower to Womanpower in Industry”, Proceedings of the Academy of Political Science, Vol. 20, No. 3, May.
• De Grand, Alexander J. (2004), Fascist Italy and Nazi Germany: The Fascist Style of Rule, 2nd Edition, New York: Routlegde.
• Doyle, Jack,(2009), “Rosie the Riveter, 1942 – 1945”, PopHistoryDig.com, February 28, 2009, (http://www.pophistorydig.com), 27.08.2010.
• Ecevit, Yıldız (2000), “Çalışma Yaşamında Kadın Emeğinin Kullanımı ve Kadın-Erkek Eşitliği”, Kadın-Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş: Eğitim, Çalışma Yaşamı ve Siyaset, TÜSİAD Yayın No: T/2000-12/290.
• Ecevit, Yıldız (1989), “Kadın Dayanışması ve Kadın Örgütlenmeleri”, 11. Tez: Marksizm ve Feminizm, Sayı: 1989/1, ss. 57 – 79.
• German, Lindsey (2006), Cinsiyet Sınıf ve Sosyalizm, (çev. Yıldız Önen), İstanbul: Babil Yayınları.
• Giddens, Anthony (2005), Sosyoloji: Kısa Fakat Eleştirel Bir Giriş, (çev. Ülgen Yıldız Battal), Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Gordy, Laurie L.; Hogan, Jennifer Ve Pritchard, Alice (2004), “Assessing “Herstory of WWII: Content Analysis of High School History Textbooks”, Equity & Excellence in Education, Vol. 37, ss. 80 – 91.
• Grint, Keith (1998), Çalışma Sosyolojisi, (çev. ve ed. Veysel Bozkurt), İstanbul: Alfa Basım Yayım.
• Gupta, Charu (1991), “Politics of Gender: Women in Nazi Germany”, Economic and Political Weekly, Vol. 26, No. 17, WS40 - WS48.
• Hartmann, Heidi (2006), Marksizm'le Feminizim'in Mutsuz Evliliği, (çev. Gülşad Aygen), İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Hegarty, Marilyn E.(2008), Victory Girls, Khaki-Wackies and Patriotutes: The Regulation of Female Sexuality During World War II, New York: New York University Press.
• Helmbold, Lois Rita Ve Schofield, Ann (1989), “Women's Labour History, 1790-1945”, Reviews in American History, Vol. 17, No. 4, December, ss. 501-518.
• Honey, Maureen (1984), Creating Rosie the Riveter: Class, Gender, and Propaganda during World War II, 2nd Edition, The University of Massachusetts Press.
• Karadeniz, Oğuz (2011), “Türkiye‟de Atipik Çalışan Kadın ve Yaygın Sosyal Güvencesizlik”, Çalışma ve Toplum, 2011/2, Sayı: 29, ss. 83 – 127.
• Kater, Michael H. (2004), Hitler Youth, Harvard University Press.
• Kayhan, Fatma (1999), Feminizm, İstanbul: BDS Yayınları.
• Kesiriklioğlu, Fatma, “Küreselleşme Bağlamında Değişen Cinsiyet Kavramı”, Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 2, (http://www.paradoks.org/old/makale/yil2_sayi2/fkoglu.pdf), 10.03.2009.
• Koray, Meryem (2011), “Avrupa Birliği ve Türkiye‟de “Cinsiyet” Eşitliği Politikaları”, Çalışma ve Toplum, 2011/2, Sayı: 29, ss. 13 – 54.
• Kottak, Conrad Philip (2000), Cultural Anthropology, McGraw Hill.
• Marx, Karl (2003), Kapital, Cilt: 1, (çev. Alaattin Bilgi), 3. Basım, Ankara: Eriş Yayınları.
• Marx, K.; Engels, F. Ve Lenin, V.I. (2003), Kadın ve Marksizm, (çev: Ö. Ufuk), 8. Basım, İstanbul: Sorun Yayınları.
• Mason, Tim (1996), Nazism, Fascism and the Working Class, Reprinted Edition, Cambridge University Press.
• Niktin, P. (2006), Ekonomi Politik, (çev. Hamdi Konur), 8. Basım, Ankara: Eriş Yayınları.
• Omay, Umut (2011), “Kadınlar ve Yedek İşgücü Ordusu: Perçinci Rosie Örneği”, 12. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi Bildiriler Kitabı, Türk-İş Yayınları, ss. 250 – 274.
• Pelizzon, Sheila Margaret (2009), Kadının Konumu Nasıl Değişti? Feodalizmden Kapitalizme, (çev. İhsan Ercan Sadi ve Cem Somel), Ankara: İmge Kitabevi.
• Runte, Mary Ve Mills, Albert J. (2003), “I Loved Lucid: The Cold War, Feminisim, And The IdeationOf The American Family”, Critical Management Studies Conference 3 (Cold War Stream), University of Lancaster, July.
• Scott, Joan W. (2007), Toplumsal Cinsiyet: Faydalı Bir Tarihsel Analiz Kategorisi, (çev. Aykut Tunç Kılıç), İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Slattery, Martin (2007), Sosyolojide Temel Fikirler, (çev. Ümit Tatlıcan ve Gülhan Demiriz), İstanbul: Sentez Yayıncılık.
• Storey, John (2000), Popüler Kültür Çalışmaları: Kuramlar ve Metotlar, (çev. Koray Karaşahin), İstanbul: Babil Yayınları.
• Ulutaş, Çağla Ünlütürk (2009), “Yoksulluğun Kadınlaşması ve Görünmeyen Emek”, Çalışma ve Toplum, Sayı: 21, ss. 25 – 40.
• Wallerstein, Immanuel (2009), Tarihsel Kapitalizm, (çev. Necmiye Alpay), 5. Basım, İstanbul: Metis Yayınları.
• Weatherford, Doris (2010), American Women During World War II: An Encyclopedia, New York: Routledge.