Ayrımcılık ve Şiddetin Toplumsallaşması: Sosyal Adalet ve Toplumsal Barış

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 70, 1813 - 1838, 01.01.2021

Z. Maviş Yıldırım

Öz

Sosyal Politika disiplini, refahın topluma dağıtılarak, sosyal adaletin inşasının gerçekleşmesi ile toplumun bütün kesimlerinin tüm sosyal sorunlarına çözüm arama amacı güden bir disiplindir. Barış Çalışmaları disiplini ise, şiddet ve türleri ile mücadele üzerinden barışın inşasını amaç edinen ve bu amacın da sosyal adaleti var etmekten geçtiği yaklaşımının kabul gördüğü bir disiplindir. Barışın, olumlu barış yapısı ile sağlanabileceği, bunun da, yapısal şiddet ve kültürel şiddet unsurlarının olmadığı ve sosyal adaletin inşa edildiği yapıların varlığı yoluyla mümkün olacağı görülmektedir. Bu çalışma ile ekonomik, siyasi ve sosyal hayatta ayrımcılık itkisiyle hareket edildiğinde, bilişsel düzeyde olan ayrımcılık eğilimlerinin, kurumsal ayrımcılık, yapısal şiddet ve kültürel şiddet gibi sonuçları var etmesi ve bunun da yaratacağı derin toplumsal sorunlar görünür kılınmıştır. Diğer taraftan, eşitlik itkisiyle hareket edildiğinde, bu itkinin inşa edilecek sosyal adaletin ve toplumsal barışın tesisindeki niteliği ortaya koyulmak istenmiştir. Bu iki farklı yol haritası ve olgular, disiplinler arası disiplin olma özelliği gösteren, Sosyal Politika, Barış Çalışmaları ve gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, sosyal politika ile toplumsal barış arasındaki geçişken bağın görünür kılınması hedeflenmiştir ve sosyal adalet için sosyal sorunlarla mücadele yöntemleri geliştiren sosyal politikanın, temel bilgi ve pratiklerinin barış çalışmaları disiplini içinde temel nitelik arz etmekte olduğu tartışılmıştır. Son olarak, ayrımcılık teorisindeki bir ihtiyaca hitap etmek için, bu çalışma “ayrıştırıcı” kavramını ortaya koymakta ve bunu literatüre sunmaktadır

Anahtar Kelimeler

ayrımcılık, yapısal şiddet, kültürel şiddet, eşitlik, sosyal adalet, toplumsal barış, “ayrıştırıcı” kavramı

The Penetration of Discrimination and Violence into Society: Social Justice and Social Peace

Öz

Social Policy is a discipline seeking to offer solutions to social problems that occur throughout all levels of society by distributing welfare through social justice. On the other hand, Peace Studies is a discipline that aims to build peace by addressing violence and its forms, being widely accepted through the creation of social justice. It is understood that peace has meaning of positive peace which means not just free of direct violence, but also meaning free of structural and cultural violence, only possible with institutions creating working social justice. This study highlights that discrimination tendencies at the cognitive level have consequences such as institutional discrimination, structural violence and cultural violence when acted with the drive of discrimination in economic, political and social life and also highlights the deep social problems that this will create. Furthermore, alternatively, when the motive for equality is acted upon, the nature of this impulse for building social justice and social peace is discussed in this study. These two different approaches and their associated facts have been analysed by using inter-disciplinary field knowledge of Social Policy, Peace Studies and Social Psychology. In addition, it aims to make the transitional link between social policy and social peace visible as it is argued that the basic knowledge and practices of social policy, which develops methods of combating social problems for social justice, and this is useful to both peace studies and to forming social policy. Finally, to address a need in the theory of discrimination, this study introduces the notion of discriminator and offers this to the literature

Anahtar Kelimeler

discrimination, structural violence, cultural violence, equality, social justice, social peace, notion of “discriminator”

Kaynakça

• Adorno, T. W. (1950). The authoritarian personality. New York: Harper and Row.
• Alcock, P. (2011). Sosyal Politikanın Konusu. (Çev. B. Yıldırım), P. Alcock, M. May ve K. Rowlingson. (Der.) Sosyal Politika, Kuramlar ve Uygulamalar, içinde (15-24. ss.). Ankara: Siyasal Kitabevi. (Orijinal yayın tarihi, 2008)
• Allport. G. (1954). The nature of prejudice. Cambridge: Addison-Wesley.
• Asch, S.E. (1951). Effects of group pressure on the modification and distortion of judgments. H. Guetzknow, Groups, Leadership and Men içinde (177-190. ss.), Pittsburgh, PA: Carnegie Press.
• Atkinson, R. L., Atkinson, R.C., Smith, E.E., Bem. D.J. ve Nolen-Hoeksema, S. (2010). Psikolojiye Giriş. (Çev. Yavuz Alogan), Ankara: Arkadaş Yayınevi. (Orijinal yayın tarihi, 1999)
• Barash, D. P. ve Webel, C. P. (2013). Peace and Conflict Studies. Los Angeles: Sage.
• Barry, B. (2017). Sosyal adalet neden önemlidir. (Çev. Ebru Kılıç). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Baştaymaz, T. (2016). Yeni toplum iyi toplum. Bursa: Dora Basım Yayın.
• Bezirgan-Arar, Y. ve Bilgin, N. (2010). Gazetelerde ötekileştirme pratikleri: Türk basını üzerine bir inceleme. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 30, 1-17.
• Bornstein, A. (2005). Political violence. K. Kempf-Leonard (Ed.), Encyclopedia of Social Measurement içinde, 109-114. New York: Elsevier Inc.
• Bufacchi, V. (2012). Social Injustice: Essays in Political Philosophy. Hampshire/New York: Palgrave MacMillan.
• Buğra, A. ve Keyder, Ç. (2003). New poverty and the changing welfare regime of Turkey. Report prepared for the United Nations Development Programme (UNDP).
• Cunningham, J. ve Light, R. (2016). Institutional discrimination. The Blackwell Encyclopedia of Sociology içinde, 2(15), 1-3. Wiley Online Library: John Wiley & Sons, Ltd.
• Weigert, K. M. (2008). Structural violence. L. Kurtz, (Ed.), Encyclopedia of violence, peace, & conflict içinde, 2004-2011. Fairfax: Elsevier Inc.
• Çayır, K. (2010). Ayrımcılığın sosyolojisi ve Türkiye toplumu, A. Çavdar ve A. B. Yıldırım, (Ed.), Nefret suçları ve nefret söylemi içinde (45-54.ss.). İstanbul: Uluslararası Hrant Dink Vakfı Yayınları.
• Dovidio, J.F. ve Hebl, M.R. (2005). Discrimination at the level of individual: Cognitive and affective factors. R.L. Dipboye ve Colella, A. (Ed.), Discrimination at Work içinde (11-34.ss.). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Dunn, R. (2012). Minority studies: A brief sociological text. Erişim adresi http://cnx.org/content/col11183/1.13/
• Dutta, U., Sonn, C. C., ve Lykes, M.B., (2016). Situating and contesting structural violence in community-based research and action. Community Psychology in Global Perspective, 2(2),1-20, http://siba-ese.unisalento.it/index.php/cpgp/article/view/16450
• Fiske, S.T. ve Lee, T.L. (2008). Stereotypes and prejudice create workplace discrimination. Brief, A.P. (Ed.), Diversity at work içinde (13-52.ss.), Cambridge: Cambridge University Press.
• Galtung, J. (1969). Violence, peace, and peace research. Journal of Peace Research. 6 (3), 167-191. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/422690?read- now=1&seq=17#page_scan_tab_contents.
• Galtung, J. (1976). Three approaches to peace: Peacekeeping, peacemaking, and peacebuilding. Galtung, J. (Ed.), Peace, war and defense: Essays in peace research içinde (292-304). Copenhagen: Christian Ejlers.
• Galtung, J. (1980). The basic needs approach. K.Lederer, J. Gattung ve D. Antal (Ed.), Human needs: A contribution to the current debate. Cambridge: Oelgeschlager, Gunn and Hain.
• Galtung, J. (1990). Cultural violence. Journal of Peace Research, 27(3), 291-305. Erişim adresi https://www.galtung-institut.de/wp-content/uploads/2015/12/Cultural- Violence-Galtung.pdf
• Galtung, J. (1996) Peace by peaceful means. Peace and conflict, development and civilization. Oslo: International Peace Research Institute.
• Galtung, J. Ve Fischer, D. (2013) Johan Galtung a pioneer of peace research. [Adobe Digital Editions]. Erişim adresi Springer.
• Galtung, J. (2015). Violence, peace, and peace research. Journal of Peace Research. 6(3), 167-191. Erişim adresi https://www.jstor.org/stable/422690?seq=1
• Giddens, A. (2008). Sosyoloji. (Çev. H. Özel, A. Sönmez, Z. Mercan, İ. Yılmaz, E. Rızvanoğlu, M.A. Sarı, Ş.P. Güzel, M. Özcan) İstanbul: Kırmızı Yayınları. (Orijinal yayın tarihi, 2002)
• Göregenli, M. (2012). Temel kavramlar: Önyargı, kalıpyargı ve ayrımcılık, K. Çayır ve M. Ayan Ceyhan (Ed.), Ayrımcılık çok boyutlu yaklaşımlar içinde (17-28.ss.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Gülmez, M. (2009). İnsan hakları ve Avrupa Hukukunda ayrımcılığın kaldırılması ve Türkiye. Ankara: Belediye-İş.
• Hogg, M.A. ve Vaughan, G.M. (2011). Sosyal psikoloji. (Çev. İ. Yıldız, A. Gelmez) Ankara: Ütopya Yayınevi. (Orijinal yayın tarihi, 2005)
• Hogg, M.A. ve Abrams, D. (1988). Social identifications: A social psychology of intergroup relations and group processes. London: Routledge.
• Hortaçsu, N. (2012). En güzel psikoloji sosyal psikoloji. Ankara: İmge Kitabevi.
• Kaya, P. A. (2000). Sosyal ddaletin teorik çerçevesi üzerine bir değerlendirme. Prof. Dr. Nusret Ekin’e Armağan. Ankara: Türk Ağır Sanayii Ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası.
• Kaya, P. A. (2013). İş Hukuku: Temel yasalar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Kaya, P. A. (2020). Çalışma Hukukunda eşitlik ve ayrımcılık. Karşılaştırmalı teorik bir bakış. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Milgram, S. (1963). Behavioral study of obedience. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 67(4), 371–378.
• Miller, D. (1976). Social justice. Oxford: Clarendon Press,
• Miller, D. T., Taylor, B., ve Buck, M. L. (1991). Gender gaps: Who needs to be explained. Journal of Personality and Social Psychology, 61, 5–12.
• Milles, R. (2010). Öteki’nin tanımları. (Çev. I. Gündüz). Ulusal kimlik ve etnik açılım içinde (178 –224.ss). İstanbul: Sarmal Yayınları.
• Paker, M. (2012a). Psikolojik açıdan önyargı ve ayrımcılık. K. Çayır ve M. Ayan Ceyhan (Ed.), Ayrımcılık çok boyutlu yaklaşımlar içinde (41-52.ss). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• . (2012b). Önyargı ve ayrımcılığa ilişkisel psikanalitik bir bakış. K. Çayır ve M. Ayan Ceyhan (Ed.), Ayrımcılık çok boyutlu yaklaşımlar içinde (41-52.ss). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Paulhus, D. L., ve Williams, K. M. (2002). The dark triad of personality: Narcissism, Machiavellianism and psychopathy. Journal of Research in Personality, 36(6), 556–563. https://doi.org/10.1016/S0092-6566(02)00505-6.
• Pratto, F., Sidanius, J., Stallworth, L. M., ve Malle, B. F. (1994). Social dominance orientation: A personality variable predicting social and political attitudes. Journal of Personality and Social Psychology, 67(4), 741–763. https://doi.org/10.1037/0022-3514.67.4.741
• Pratto, F., Sidanius, J., Levin, S. (2006). Social dominance theory and the dynamics of intergroup relations: Taking stock and looking forward. European Review of Social Psychology. 17, 271-370. http://dx.doi.org/10.1080/10463280601055772
• Pratto, F., Korchmaros, J. D., ve Hegarty, P. (2007). When race and gender go without saying. Social Cognition, 25(2), 221-247. https://doi.org/10.1521/soco.2007.25.2.221
• Pratto, F., ve Stewart, A. L. (2012). Group dominance and the half‐blindness of privilege. Journal of Social Issues, 68(1), 28–45. https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.2011.01734.x
• Pureza, J. M. ve Cravo, T. (2005). Critical Edge and legitimation in peace studies. RCCS Annual Review. 0: 3-17. https://doi.org/10.4000/rccsar.77
• Rawls, J. (2018). Bir adalet teorisi. (Çev. V.A. Coşar) Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Rivera, J. (2004). Assessing the basis for a culture of peace in contemporary societies. Journal of Peace Research. 41(5), 531-548. https://doi.org/10.1177/0022343304045974
• Rogers, P. ve Ramsbotham, O. (1999). Then and now: Peace research-Past and future. Political Studies, 47(4), 740-754. https://doi.org/10.1111/1467- 9248.00229
• Sapancalı, F. (2005). Avrupa Birliği’nde sosyal dışlanma sorunu ve mücadele yöntemleri. Çalışma ve Toplum, 3(6): 51-106.
• Sen, A. (2000). Social exclusion: Concept, applicatıon, and scrutiny. Social Development Papers No. 1., Office of Environment and Social Development Asian Development Bank. Erişim adresi https://www.adb.org/sites/default/files/publication/29778/social- exclusion.pdf
• Sidanius, J. ve Pratto, F. (1999). Social dominance. Cambridge: Cambridge University Press.
• Sherif, M. (1966). In common predicament: Social psychology of intergroup conflict and cooperation. Boston: Houghton-Mifflin.
• Silver, H. (1995). Reconceptualizing social disadvantge: Three paradigms of social exclusion. G. Rodgers, C. Gore, ve J. Figueiredo (Ed.), Social Exclusion: Rhetoric, Reality, Responses. Geneva: International Labour Organisation. Erişim adresi http://www.ilo.org/public/libdoc/ilo/1995/95B09_55_englp1.pdf
• Tajfel, H. (1974). Social identity and intergroup behaviour. Social Science Information, 13(2): 65-93.
• Tajfel, H. ve Turner, J. (1979). An integrative theory of intergroup conflict. W.G. Austin ve S. Worchel (Der.), The Social Psychology of Intergroup Relations, içinde (33-39. ss.). Monterey: Brooks & Cole.
• Talas, C. (1997). Toplumsal politika, Ankara: İmge Kitapevi Yayını.
• Taylor-Gooby, P. (2008). Eşitlik, haklar ve sosyal adalet. (Çev. B. Yıldırım), P. Alcock, M. May ve K. Rowlingson. (Der.) Sosyal Politika, Kuramlar ve Uygulamalar, içinde (55-64. ss.). Ankara: Siyasal Kitabevi. (Orijinal yayın tarihi, 2008)
• United Nation. (1998). A/RES/52/13. Resolution adopted by the general assembly [without reference to a Main Committee (A/52/L.4/Rev.1 and Add.1)] 52/13. Culture of Peace. Erişim adresi https://undocs.org/A/RES/52/13
• Weigert, K. M. (2008). Structural violence. L. Kurtz, (Ed.), Encyclopedia of violence, peace, & conflict içinde (2. bs., 2004-2011.ss). Fairfax: Elsevier Inc.
• Walton, G., ve Cohen, G. (2003). Stereotype lift. Journal of Experimental Social Psychology, 39(5), 456–467. https://doi.org/10.1016/S0022-1031(03)00019-2
• Yıldırım, Z. M. (2015). Çalışma hayatında etnik ayrımcılık eğilimlerinin istihdam sürecine etkisi: “geçit bekçileri” kavramı üzerinden sosyal psikolojik bir analiz. (Yayımlanmamış doktora tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Yıldırım, Z. M. (2017). Ayrımcılık, A. Tokol, Y. Alper (Ed.), Sosyal Politika, (301- 315.ss). Bursa: Dora Yayıncılık.