İşçinin İtiraz Hakkının Kapsamı Üzerine

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 70, 1937 - 1962, 01.01.2021

Gökhan Türe

Öz

İşçinin itiraz hakkı, iş sözleşmesinin kanuni devrine karşı işçinin irade özerkliğinin korunması amacıyla tanınan bir haktır. Türk hukukunda normatif anlamda itiraz hakkının yalnızca 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu madde 178’de düzenlendiği ve böylece ticaret şirketlerinde yapısal değişikliklerle sınırlı olarak tanındığı görülmektedir. Bu çalışmada işçinin itiraz hakkının kapsamının; işyerinin devri, işverenin ölümü, geçici iş ilişkisi ve asıl işveren - alt işveren ilişkisini de içerecek şekilde içtihat yoluyla genişletilip genişletilemeyeceği sorusuna cevap aranmıştır. Bu cevap aranırken öncelikle itiraz hakkına duyulan ihtiyaç üzerinde durulmuş ve sonrasında karşılaştırmalı hukukta işçinin itiraz hakkının gelişim seyri incelenmiştir. Nihayetinde çalışmada, işçinin itiraz hakkının kapsamının temel hakların dolaylı yatay etkisi teorisi bağlamında kanuni düzenlemelerin amaca uygun sınırlandırılması yoluyla genişletilebileceği sonucuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

işçinin itiraz hakkı, irade özerkliği, temel hakların yatay etkisi, amaca uygun sınırlandırma

On The Scope of the Right to Object of Employee

Öz

The right to object of employee is a right granted in order to protect employee’s autonomy of will against transfer of the employment contract by law. Normatively in the Turkish law the right to object is only regulated under Article 178 of the Turkish Commercial Code Law No. 6102 and entitled only for structural changes in trading companies. In this study, the answer to the question whether scope of the right to object of employee can be expanded to the events including transfer of undertaking, death of employer, temporary employment relationship and primary employer sub-employmer relationship through case law was sought. While seeking this answer, firstly, the need for the right to object was emphasized and then the development course of the right to object of employee in comparative law was examined. Finally, it was concluded that scope of the right to object of employee can be expanded through implementing the theory of indirect horizontal effect of fundamental rights and teleological reduction of provisions of law

Anahtar Kelimeler

the right to object of employee, autonomy of will, horizontal effect of fundamental rights, teleological reduction

Kaynakça

• Aebi-Müller, Regina E.; “Art. 27”, içinde Personen - und Familienrecht – Partnerschaftsgesetz Art. 1-456 ZGB – PartG, CHK – Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, 3. Auflage, Schultess Verlag, Zürih 2016.
• Alp, Mustafa; “Yeni Türk Ticaret Kanunu’na Göre Bölünme, Birleşme ve Tür Değiştirmenin İş İlişkilerine Etkisi (TTK 178; 158; 190)” Çalışma ve Toplum Dergisi, 2012/1, s. 51-74.
• Alpagut, Gülsevil; İşyerinin Devri ve İş Sözleşmesini Fesih Hakkı, Beta, İstanbul 2010.
• Altınok Ormancı, Pınar; Sürekli Borç İlişkilerinin Haklı Sebeple Feshi, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2011.
• Aydın, Ufuk; İş Hukukunda İşçinin Kişilik Hakları, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir 2002
• Belling, Detlev W./İnce, Nurten; “Türk-Alman Hukukunda Temel Hakların Özel Hukuk İlişkilerine Etkisi”, Legal Hukuk Dergisi, Y. 2014, C. 12, S. 137, s. 3-58.
• Bucher, Eugen; “Kommentar zu Art. 27 ZGB”, içinde BK-Berner Kommentar, 3. Auflage, Staempfli Verlag, Bern 1993.
• Buchli, Guido; Die Übernahme eines Vermögens oder eines Geschaeftes nach Art. 181 OR, Zürih 1953.
• Büchler, Andrea; “Art. 27 - Art. 28” içinde ZGB Kommentar Schweizerisches Zivilgesetzbuch OFK- Orell Füssli Kommentar, 3. Auflage, Orell Füssli Verlag, Zürih 2016.
• Commandeur, Gert; “Individualrechtliche Probleme des Widerspruchs des Arbeitnehmers beim Betriebsübergang”, NJW 1996, s. 2537-2546.
• Çelik, Nuri/ Caniklioğlu, Nurşen/ Canbolat, Talat; İş Hukuku Dersleri, 32. Baskı, İstanbul 2019.
• Davies, Paul; “Opting out of Transfers Cases C-171 and C-172/94, Albert Merckx and Patrick Neuhuys v Ford Motors Belgium SA (1996) IRLR 467 (ECJ)”, Industrial Law Journal, Vol. 25, No. 3, September 1996, s. 247-254.
• Doğan Yenisey, Kübra; “Yeni Bir Tasarı Işığında Mesleki Faaliyet Olarak Geçici İş İlişkisi”, içinde Prof. Dr. Turhan Esener Armağanı, I. İş Hukuku Uluslararası Kongresi, Seçkin Kitabevi, Ankara 2016, s. 133-171.
• Doğan Yenisey, Kübra; İş Hukukunun Emredici Yapısı, Beta Basım Yayın, İstanbul 2014. (Emredici Yapısı)
• Dürig, Günter; “Grundrechte und Zivilrechtsprechung”, içinde Vom Bonner Grundgesetz zur gesamtdeutschen Verfassung, Festschrift zum 75. Geburtstag von Hans Nawiasky (Hrsg. Theodor Maunz), Münih 1956, s. 157-190.
• Ekonomi, Münir; İş Hukuku, Ferdi İş Hukuku, 3. Bası, İstanbul 1984.
• Flume, Werner; Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, Zweiter Band Das Rechtsgeschäft, 4. Auflage, Springer Verlag, Berlin Heidelberg New York 1992.
• Gören, Zafer; “Temel Hakların Özel Hukuka Etkisi”, içinde Özel Hukuk ve Anayasa Mahkemesi Kararları Sempozyumu Bildiriler Tartışmalar I, 11 Mayıs 2001, Banka ve Ticaret Hukuk Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 2001, s. 1-33.
• Gürsel, İlke; İşçinin Kişisel Veri-lerinin Korunması Hakkı, Adalet Yayınevi, Ankara 2016.
• Güzel, Ali; İşverenin Değişmesi – İşyerinin Devri ve Hizmet Akitlerine Etkisi, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul 1987.
• Hartzén, Ann-Christine/ Hös, Nikolett/ Lecomte, Franck Alexandre/ Marzo, Claire/ Mestre, Bruno/ Olbrich, H./ Fuller, S.; “The Right of the Employee to Refuse to be Transferred. A comparative and theoretical analysis.” EUI Working Papers Law No. 2008/20.
• Hrubesch-Millauer, Stephanie; “Art. 4”, içinde Einleitung, Art. 1-9 ZGB Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Einletung und Personenrecht-Berner Kommentar, Schultess Verlag, Bern 2012.
• Junker, Abbo; Grundkurs Arbeitsrecht, 17. Auflage, C. H. Beck Verlag, Münih 2018.
• Kaneti, Selim; “Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre Anayasa’nın Özel Hukuk Alanındaki Etkileri”, Anayasa Yargısı Dergisi, C. 6, s. 19-35.
• Kaplan Senyen, E. Tuncay; “İşyeri Devrinin, Türk Ticaret Kanunu m. 178 ve İş Kanunu m. 6 Hükümleri Çerçevesinde İş İlişkilerine Etkisi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 29, Mart 2013, s. 24-39.
• Kayık Aydınalp, Aslıhan; İş Hukuku Açısından Ticaret Şirketlerinde Yapısal Değişiklikler, Beta Basım Yayın, İstanbul 2016.
• Kırca, Çiğdem; “Örtülü (Gizli) Boşluk ve Bu Boşluğun Doldurulması Yöntemi Olarak Amaca Uygun Sınırlama (Teleologische Reduktion)”, AÜHFD, Y. 2001, C. 50, S. 1, s. 91-119.
• Kiel, Heinrich/ Lunk, Stefan/ Oetker, Hartmut (Hrsg.); Münchener Handbuch zum Arbeitsrecht, Band I, 5. Auflage, C. H. Beck Verlag, Münih 2019.
• Kokott, Sonja Justine; Der Betriebsübergang in Deutschland und Polen, Eine rechtsvergleichende Richtlinienvorgaben im Individualarbeitsrecht, Nomos Verlag, Baden Baden 2010. Studie zur Umsetzung europaeischer
• Kramer, Ernst A.; Juristische Methodenlehre, 6. Auflage, Staempfli Verlag, Bern 2019.
• Larenz, Karl/ Canaris, Claus-Wilhelm; Methodenlehre der Rechtswissenschaft, 3. Auflage, Springer Verlag, Berlin Heidelberg 1995.
• Mcmullen, John; “The ‘Right’ to Object to Transfer of Employment under TUPE”, Industrial Law Journal, Vol. 37, No. 2, June 2008, s. 169-177.
• Medicus, Dieter; “Der Grundsatz der Verhaeltnismaessigkeit im Privatrecht”, Archiv für die civilistische Praxis, 192. Bd., H. 1/2, 1992 s. 35-70.
• Mollamahmutoğlu, Hamdi/Astarlı, Muhittin/Baysal, Ulaş; İş Hukuku, 6. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2014.
• Müller-Glöge, Rudi/ Preis, Ulrich/ Schmidt, Ingrid (Hrsg.); Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 19. Auflage, C. H. Beck Verlag, Münih 2019.
• Nipperdey, Hans Carl; Grundrechte und Privatrecht, Krefeld 1961.
• Okur, Zeki; “Türk İş Hukuku’nda İşçinin Kişisel Verilerinin Korunması Hakkı”, içinde İş Dünyası ve Hukuk, Prof. Dr. Tankut Centel’e Armağan, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2011, s. 368-408
• Öktem Songu, Sezgi; “Anayasal Bir Temel Hak Olarak İfade Özgürlüğünün İşçi Açısından İşyerindeki Yansımaları”, DEÜHFD, C. 15, S. Özel Sayı, Y. 2013, s. 609-650.
• Özkaraca, Ercüment; İşyerinin Devrinin İş Sözleşmelerine Etkisi ve İşverenlerin Hukuki Sorumluluğu, Beta Basım Yayın, İstanbul 2008.
• Ramm, Thilo; “Grundrechte und Arbeitsrecht - Zur Verstaendigung über die Fragestellungen”, JuristenZeitung, 46. Jahrgang, N. 11 (11 Januar), 1991, s. 1-16.
• Säcker, Franz Jürgen/ Rixecker, Roland/ Oetker, Hartmut/ Limperg, Bettina (Hrsg.); Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 1, 8. Auflage, C. H. Beck Verlag, Münih 2018.
• Schlachter, Monika; “Die Rechtsstellung des widersprechemdem Arbeitnehmers bei Betriebsübergang”, NZA 1995, s. 705-711.
• Soyer, Polat; “4857 Sayılı İş Kanunu Açısından Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisinin Kurulması ve Sonuçları”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Mart 2006, S. 1, s. 16-28. Streiff, Ullin/von Kaenel, Adrian/Rudolph,
• Praxiskommentar zu Art. 319-362 OR, 7. Auflage, Schultess Verlag, Zürih 2012. Roger; Arbeitsvertrag
• Süzek, Sarper; İş Hukuku, 18. Baskı, Beta Basım Yayın, İstanbul 2019.
• Türe, Gökhan; İş Sözleşmesinin Kurulması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2021.
• Willemsen, Heinz Josef/ Lembke, Mark; “Die Neuregelung von Unterrichtung und Widerspruchsrecht der Arbeitnehmer beim Betriebsübergang”, NJW 2002, s. 1159-1165.