Tarımda Finansallaşma ve Metalaşma Sürecinde Lisanslı Depoculuğun İşlevi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 66, 1409 - 1428, 01.01.2020

Selma Değirmenci , Berna Güler

Öz

Türkiye’de tarımsal üretimde dönüşüm tartışmaları, kapitalist tarımsal üretim ilişkilerinin hâkim yapıya dönüşmesi sürecinin çok taraflı boyutu nedeniyle kapsam ve nitelik bakımından geniş bir literatüre sahiptir. Bu boyutlardan biri de tarımda metalaşama ve finansallaşma süreçlerine dairdir. Bu makalede, tarımsal üretimde yaşanan finansallaşma ve metalaşma boyutunu sermaye birikimin geldiği aşama dikkate alınarak lisanslı depoculuk sistemi üzerinden inceleme amaçlanmaktadır. Bu çerçevede, lisanslı depoculuk sisteminin yasallaşma süreci ile devlet ve sermaye tarafından nasıl işlerlik kazandığı, resmî belgeler ve alana ait çalışmalar ışığında tartışmaya açılacaktır. Makalenin temel argümanı, tarımda metalaşmanın geldiği aşamaya paralel olarak lisanslı depoculuk sisteminin sermayenin devir hızını kısaltarak birikim sürecine ivme kazandıracak ve bu sürecin ulus devletten uluslararası alana taşınmasını sağlayacak iç bağlantıları geliştirecekkurumsal bir yapı olduğudur. Bu bağlamda çalışmada metalaşma sürecinin bir parçası olarak tarımda sermaye devir hızını kısaltarak tarımsal ürünlerin günümüz koşullarındaki uluslararası birikim yapısı tartışılmaya açılacaktır

Anahtar Kelimeler

Tarımsal üretim, lisanslı depoculuk, metalaşma, finansallaşma

The Function of Licensed Storage in Financing and Warehousing in Agriculture

Öz

The conversion of agricultural structure dominated by capitalist relations of production process has a wide range of literature in terms of scope and quality due to the multilateral dimension. One of these dimensions concerns the processes of commodification and financialization in agriculture. In this article, it is aimed to examine the financialization and commodification dimension of agricultural production through the licensed warehousing system, considering the stage of capital accumulation. In this framework, the legalization process of the licensed warehousing system and how it works by the state and capital will be opened to discussion in the light of official documents and field studies. The main argument of the article is that in the licensed warehousing system is an institutional structure that will accelerate the accumulation process by shortening the turnover rate of the capital and to move this process from the nation state to the international area

Anahtar Kelimeler

Agricultural production, licensed warehousing, commodification, financialization

Kaynakça

• Bahçe, S. (2015). Kitap İncelemesi: Gerald Epstein, Financialization and the World Economy. Ankara: Ankara Üniversitesi SBF Dergisi.
• Bedirhanoğlu, P. (2019). Finansallaşma, Yeni Sınıfsal Çelişkiler ve Devletin Dönüşümü. Çalışma ve Toplum, s. 371-387.
• Çaşkurlu, S. (2011). Küresel Gıda Krizi: Üçüncü Gıda Rejimi, Küresel Sermaye ve Gelişmekte Olan Ülkele. Ekonomik Yaklaşımlar , 161-194.
• Değirmenci, E. (2017). Türkiye Tarımında Neoliberal Dönüşümler ve Metalaşma. Praksis, 43 Sayı.
• Değirmenci, S. (2019). 2000 Sonrası Türkiye Tarımında Dönüşümün Temel Bileşenleri: Devlet-Sermaye Ilişkileri Ekseninde Talepler Ve Yasal Düzenlemeler. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Güngen, A. R. (2015). Finansallaşma: Sorunlu bir Kavram ve Verimli bir Araştırma Gündemi. Praksis, 85-108.
• Hacıoğlu Deniz, M., Özçelebi, O., & Haykır Hobikoğlu, E. (2011). Küresel Rekabet KoĢullarında Türkiye’de Lisanslı Depoculuğun GeliĢmesinin Türk Tarım Ürünlerinin Rekabet Gücüne Etkisi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası Cilt:61 Sayı2, 165-192.
• İstanbul Ticaret Borsası. (2019, 9 5). Ticaret Borsaları. İstanbul Ticaret Borsası: https://www.istib.org.tr/bilgilendirme/ticaret-borsalari-hakkinda/61 adresinden alındı
• İzmir Ticaret Borsası. (2019, 09 01). Tarımsal Ürünlerin Pazarlanmasına Ticaret Borsalarının Rolü. İTO: https://itb.org.tr/dosya/rapordosya/tarimsalurunlerin-pazarlanmasinda-ticaret-borsala.pdf?v=1570060800040 adresinden alındı
• Karabaş, S., & Gürler, A. Z. (2010). Lisanslı Depoculuk Sisteminin İşleyişi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 196-201.
• Kaya, M. (2017). Tarımda Lisanslı Depoculuk Sistemi: Hububat Piyasası Örneği. Ankara. 2019 tarihinde http://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2018/11/MustafaKaya.pdf adresinden alındı
• LİDASDER. (2017). Tarım Ürünleri Lisanslı Depo ve Yetkili Sınıflandırıcı Şirketleri Derneği. http://www.lidasder.org.tr/ adresinden alındı
• LİDASDER. (2019, 5 8). KURULUŞ İZNİ ve LİSANS ALAN LİSANSLI DEPO İŞLETMELERİ. İstanbul. http://www.lidasder.org.tr/wpcontent/uploads/2018/02/goruntulemek-icin-tiklayiniz..pdf adresinden alındı
• LİSDEP. (2019, 5 8). Lisanslı Depoculuk Nedir? 2019 tarihinde https://lisdep.com/2017/08/02/lisansli-depoculuk-nedir-2/ adresinden alındı
• Memiş, S., & Keskin, H. (2015). Tarımsal Mamullerde Lisanslı Depoculuk Sisteminin Rolü. Yönetim ve Ekonomi- Celal Bayar Üniversitesi İİBF, 620-635.
• MÜSİAD. (2010). Türkiye'nin Tarımsal Gücü ve Geleceği Raporu/Araştırma Raporları Sayı.69. İstanbul: MÜSİAD.
• Nadirgil, O. (2015). Avrupa Birliği ve Türkiye'deki Ticari Ürün Borsaları ve Karşılaştırmalı Analizi. Ankara: T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı.
• Öztürk, M., & Ferhar, K. (2018, 3 20). Domatesin Kokusu ile Gelir Gıda adaleti. Beyond İstanbul, s. 11-17.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2018). 2018-2020 Orta Vadeli Program. Ankara: T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı.
• T.C. Devlet Planlama Teşkilatı. (2006). 2007-2013 Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi. Ankara: T.C.Devlet Planlama Teşkilatı .
• T.C. Devlet Planlama Teşkilatı. (2007). Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013). Ankara: T.C. Devlet Planlama Teşkilatı.
• T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. (2013). 2013-2017 Tarım Starteji Planı. Ankara: T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2014). Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018). Ankara: T.C. Kalkınma Bakanlığı.
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. (2020). DİTAP. Dijital Tarım Pazarı: https://ditap.gov.tr/ adresinden alındı
• T.C. Ticaret Bakanlığı. (2018, 9 10). T.C. Ticaret Bakanlığı Hal Kayıt Sistemi. hal.gov.tr: http://www.hal.gov.tr/Sayfalar/FiyatDetaylari.aspx adresinden alındı
• TMO-TOBB Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk A.Ş. (2019, 5 21). TMO-TOBB Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk A.Ş. LİSANSLI DEPOCULUK SİSTEMİ
• NEDİR?: http://www.tmo-tobblidas.com.tr/lisansli-depoculuk-sisteminedir/ adresinden alındı
• TÜSİAD. (2014). Gıda Tarım ve Hayvancılık Rekabet Gücü Temel Bulgular Raporu. İstanbul: TÜSİAD.
• TÜSİAD. (2016). Yapısal Sorunlar Perpektifinden Gıda Enflasyonu Raporu. İstanbul: TÜSİAD.
• TÜSİAD. (2017, 8 1). Gıda, İçecek ve Tarım Sektörü Üzerine TÜSİAD Değerlendirmeleri (Görüş Belgesi). İstanbul: TÜSİAD.
• TÜSİAD. (2020). Tarım ve Gıda 2020. İstanbul: TÜSAİD.
• Ünal, M. R. (2011). Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk. Malatya: Fırat Kalkınma Ajansı.