Türkiye'de Bölgesel Ücret Farklılıklarına İlişkin Bir Durum Değerlendirmesi: İŞKUR Özel Sektör Açık İş İlanları Analizi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 66, 1633 - 1672, 01.01.2020

Göktan Görmezöz Hacer Simay Karaalp-orhan

Öz

Ücretlerin belirlenmesinde etkili olan temel faktörlerin başında emek arzı ve emek talebinden kaynaklı özelliklerin yanı sıra işgücü piyasasının işleyişi, ekonomik koşullar ve bölgelerarası farklılıklar etkili olmaktadır. Ücret farklılıkları, bir ülkedeki bölgeler arası gelişmişlik farklılıklarının hem nedeni hem de sonuçlarından birini oluşturmaktadır. Çalışmada İŞKUR 2018 yılı tam zamanlı özel sektör açık iş ilanları verileri kullanılarak emek talebi işveren açısından 26 Düzey-2 bölgeleri arasında ücret farklılığının olup olmadığı araştırılmıştır. Sonuçlara göre Türkiye genelinde ortalama ücret düzeyi 1.628TL , net asgari ücretten 25TL daha yüksektir. En yüksek ücret düzeyleri TR10 İstanbul 1.663 TL ve TR51 Ankara 1.639 TL bölgelerinde iken; en düşük ücretler TRC3 Mardin 1.605 TL ve TR82 Kastamonu 1.604 TL bölgelerindedir. Tarım sektöründe en yüksek ücret düzeyi yüksek ücret politikası nedeniyle TRC2 Şanlıurfa bölgesinde iken, diğer sektörlerde TR10 İstanbul bölgesindedir. İşveren tarafından en çok talep edilen özellik olan yabancı dil bilgisi ortalama ücret düzeyini %9,5, deneyim %7,2 ve işverenlerin sağladığı yemek/ulaşım gibi olanaklar %5,9 arttırmaktadır. ISCO-08 meslek düzeyinde ise bölgesel ücret farklılığı en az 12TL ile Beden İşçisi Genel ve en yüksek 280TL ile Çağrı Merkezi Müşteri Temsilcisi’ndedir. Bu farklılıklara karşın bölgesel farklılıkların ücretlerin oluşması üzerindeki etkisinin sınırlı düzeyde kaldığı; yüksek ücret politikalarının daha etkili olduğu tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Bölgesel farklılıklar, Bölgesel ücret düzeyleri, Açık iş, Emek talebi

A Situation Assessment for Regional Wage Differentials in Turkey: Analysis of ISKUR Private Sector Job Vacancy Posts

Öz

Main factors that affect the determination of wages are the 1 Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri ABD, Doktora Öğrencisi Prof. Dr. Pamukkale Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü, Makale Geliş Tarihi; 10.10.2019, Makale Kabul Tarihi; 20.05.2020 Çalışma ve Toplum, 2020/3 characteristics of labour supply and demand, as well as the functioning of the labour market, economic conditions and interregional differences. Wage differentials are both one of the causes and consequences of inter-regional development differences in a country. In this study, the existence of wage differentials among 26 NUTS-2 regions in terms of labour demand employer was investigated by using ISKUR 2018 full-time private-sector job vacancy posts. According to the results, while the highest wage level is found in TR10 Istanbul 1.663 TL and TR51 Ankara 1.639 TL regions; the lowest wage level is found in TRC3 Mardin 1.605 TL and TR82 Kastamonu 1.604 TL regions. The highest wage in the agricultural sector is in TRC2 Şanlıurfa region due to the high wage policy, the highest wages in other sectors are paid in TR10 region. Foreign language knowledge which is the most demanded feature by the employer, increases the average wage level by 9.5%, experience seniority/job experience by 7.2% and facilities provided by employers such as food/transportation by 5.9%, respectively. In the ISCO-08 occupational level, the regional wage difference is at least 12TL for the Manual Worker General the highest 280TL for the Call Center Customer Representative. Despite these differences, the effect of regional differences in the formation of wages was found to be limited; high wage policies were found to be more effective

Anahtar Kelimeler

Regional differences, Regional wage levels, Job vacancy, Labour demand

Kaynakça

• Aksoylu, D. ve Karaalp-Orhan, H. S. (2018) “Ücret Farklılıklarına Neden Olan Faktörler ve İşgücü Piyasasında Tabakalaşma: Ankara İli İnşaat Sektörü Üzerine Bir Alan Araştırması”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Haziran, 16, 2, 1-20.
• Aydın, A. (2008) “İktisadi Açıdan Bölgesel Dengesizlik: Mardin İli Örneği”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 24, 304-312
• Azzoni, C.R. and Servo, L.M.S. (2002) “Education, Cost of Living and Regional Wage Inequality in Brazil”, Regional Science, 81, 2, 157-175.
• Beeson, P.E. and Eberts, R.W. (1989) “Identifying Productivity and Amenity Effects in Interurban Wage Differentials”, The Review of Economics and Statistics, 71, 3, 443-452.
• Biçerli, M.K. (2011) Çalışma Ekonomisi, İstanbul: Beta Yayınları, 6. Baskı.
• Blackaby, D.H. and Murphy, P.D. (1991) “Industry Characteristics and Inter-Regional Wage Differences?”, Scottish Journal of Political Economy, 38, 2, 142-161.
• Blackaby, D.H. and Murphy, P.D. (1995) “Earnings, Unemployment and Britain’s North-South Divide: Real or İmaginary?”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 57, 4, 487-512.
• Blackaby, D.H. and. Manning, D.N. (1990) “The North-South Divide: Questions of Existence and Stability” , The Economic Journal, 100, 401, 510-527.
• Cergibozan, R. ve Özcan, Y. (2012) “Türkiye İçin Bölgelere Göre Ücret Ayrıştırma Analizi: Ekonometrik Yaklaşım”, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1, 1, 27-48.
• Çınar, M. ve Öz, R. (2018) “Tekstil Sektörü İçin İnsan Sermayesi Modeli İle Ücret Tahmini: Bursa Örneği”, Akademik Bakış, 67, 97-112.
• Filiztekin, A. (2008) Türkiye’de Bölgesel Farklar ve Politikalar, Türk Sanayicileri Ve İşadamları Derneği, Yayın No. TÜSİAD-T/2008-09/471.
• Fleming J. M. (1958) Exchange Depreciation, Financial Policy, and the Domestic Price Level, IMF Staff Papers, Palgrave Macmillan, 6, 2, 289-322.
• Gerking, S.D. and Weirick, W.N. (1983) “Compensating Differences and Interregional Wage Differentials”, The Review of Economics and Statistics, 65, 3, 483-487.
• Glaeser, E, Kallal, H, Scheinkman, J and Shleifer, A. (1992) “Growth in Cities”, Journal of Political Economy, 100, 6, 1126-1152.
• Goldfarb, R.S. and Yezer, A.M.J. (1976) “Evaluating Alternative Theories Of Intercity And Interregional Wage Differentials”, Journal of Regional Science, 16, 3, 345-363.
• Hansen N. M. (1965) “Unbalanced Growth and Regional Development”, The Western Economic Journal, 4, 1, 3-14.
• Hirschman, A.O. (1958) The Strategy of Economic Development, New Haven CT, Yale University Press.
• İŞKUR (2019), 2019 İşgücü Piyasası Araştırması Türkiye Raporu, https://media.iskur.gov.tr/34629/turkiye.pdf (01.06.2020).
• Karaalp, H.S. ve Erdal, F. (2012) “Sanayileşmenin Bölgesel Yığılması ve Komşu İllerin Büyümesi Gelir Farklılıklarını Artırır mı? Türkiye için Bir Beta Yakınsama Analizi”, Ege Akademik Bakış, 12, 4, 475-486.
• Karaalp-Orhan, H.S. ve Gülel, F. (2016a) The Impact of Global Financial Crisis on Regional Unemployment in Turkey, International Journal of Economic Perspectives, 10, 1, 151-160.
• Karaalp-Orhan, H.S. ve Gülel, F. (2016b) Regional Unemployment in Turkey: A Spatial Panel Data Analysis, Journal of Social Security, Ekim, 6, 2, 47-67.
• Kaya, G. ve Selim, R. (2018) “Türkiye’de Cinsiyete Bağlı Ücret Eşitsizliği”, PressAcademia Procedia, 7, 1, 408–413.
• Kumaş, H. ve Çağlar, A. (2017) “Tabakalı İşgücü Piyasası Teorisine Göre Türkiye’de Özel-Hizmet Sektöründe İstihdamın Kalitesi”, İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 19, 1, 49-86.
• Küçükoğlu, M. (2005) Vergisel Teşviklerin Bölgesel Kalkınmadaki Rolü: Güneydoğu Anadolu Bölgesi Üzerine Uygulama, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Myrdal, G. (1957) Economic Theory and Underdeveloped Regions, London, Duckworth.
• Lordoğlu, K. (2013) “Ücret Farklılıkları”, Gündoğan, N. ve Biçerli, M.K. (der.) Çalışma Ekonomisi I, Anadolu Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2675, Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1641, 102-123.
• Lucas, R. (1988) “On the Mechanisms of Economic Development”, Journal of Monetary Economics, 22, 1, 3-42.
• nci Kalkınma Planı (2019-2023) T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, content/uploads/2019/11/ON_BIRINCI_KALKINMA-PLANI_2019-2023.pdf , (26/05/2020). http://www.sbb.gov.tr/wp
• Oshchepkov, A.Y. (2007) Are Interregional Wage Differentials in Russia Compensative?, DIW Berlin Discussion Paper No. 750.
• Özaydın, M.M. (2011) “Ücretler ve Çalışma Koşulları”, Abdurrahman, İ. ve Şişman, Y. (der.) Sosyal Politika-I, Anadolu Üniversitesi, Yayın No: 2621, Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1589, 202-231.
• Pereira, J and Galego, A. (2010) “Regional Wage Differentials In Portugal: Static and Dynamic Approaches”, Papers in Regional Science, 90, 3, 529-548.
• Perroux, F. (1950) “Economic Spaces: Theory and Applications”, Quarterly Journal of Economics, 64, 1, 89-104.
• Nurkse, R. (1953) Problems of Capital Formation in Underdeveloped Countries, Oxford: Oxford University Press.
• Ramos, R., Sanromá, E. and Simón, H. (2015) An Analysis of Wage Differentials between Full- and Part-Time Workers in Spain, IZA, Discussion Paper No. 9257.
• Roback, J. (1982) “Wages, rents, and the quality of life”, Journal of Political Economy, 90, 6, 1257-1278.
• Rosenstein-Rodan P.N. (1957) Notes On The Theory of The "Big Push” Economic Development Program, Italy Project, Center for International Studies Massachusetts Institute of Technology Cambridge, Massachusetts.
• Saatçioğlu, C. ve Karaca, O. (2013) “Ulaştırma Altyapısı ve Bölgesel Gelir Farklılıkları: Türkiye için Ampirik Bir Analiz”, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 1, 1, 1-11.
• San, S. (2011) Türkiye’de Ücret Farklılıkları ve Ücret Ayrışması, Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Ana Bilim Dalı Doktora Programı.
• SEGE (2017) İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü Yayını, Sayı 3, Ankara, https://www.bakkakutuphane.org/upload/dokumandosya/l_sege-2017.pdf, (26/05/2020).
• Singer H. (1958) The Concept of Balanced Growth and Economic Development; Theory and Facts, University of Texas Conference on Economic Development.
• Simón, H., Ramos, R. and Sanromá, E. (2006) “Collective Bargaining and Regional Wage Differences In Spain: An Empirical Analysis”, Applied Economics, 38, 15, 1749-1760.
• Spagnolo, L., Quezada, A. and Salinas, V. (2008) Growth with Equity? Pay Inequality in Chile during the Democratic Era (1990-2006), Working Paper, UTIP, No. 46.
• Streeten, P. (1969) “New Approaches to Private Investment in Less Developed Countries”, J.H. Dunning (ed.), International Investment, Penguin Books, Harmondsworth, 436- 452.
• Taştan, H. ve Akar, M. (2013) “Türkiye İmalat Sanayiinde Bölgesel ve Sektörel Ücret Eşitsizliği”, İktisat Fakültesi Mecmuası, 63, 1, 17-49.
• Topalhan, T. (2012) Ücret Teorileri ve Ücret Politikaları, Gazi Kitabevi.
• TÜİK, Bölgesel Gayrisafi Yurt İçi Hasıla, http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1075 (20/05/2019).
• TÜİK, Bölgesel Satınalma Gücü Paritesi, http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1075 (20/05/2019).
• TÜİK, İşgücü İstatistikleri, http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1075 (30/05/2019).
• Türkkan, E. (2000). “Bölgesel Kalkınma Dinamikleri ve Stratejik Proje Yaklaşımı”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18, 1, 377-403.