Kadın İstihdamının Artırılmasında Mikro Kredi Uygulamasının Etkisi: Tokat İli Örneği

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 46, 63 - 94, 01.01.2015

Elif Özlem Aşkın Serap Barış

Öz

Türkiye’de kadınların, işgücüne ve istihdama katılım oranları oldukça düşüktür. Kadınlar, işgücüne ve istihdama sınırlı katılım olanağını bulmakta, istihdamda belli mesleklerde yoğunlaşmakta, düşük statülü ve düşük ücretli işlerde çalışmaktadır. Bu durumun çeşitli sosyo-demografik eğitim , sosyo-kültürel toplumsal cinsiyet temelli işbölümü ve ataerkillikten kaynağını alan kültürel değerler ve ekonomik yapısal uyum programları nedenleri vardır. Bu faktörlerin etkisi ile kadınların işgücü piyasasına katılımı ve çalışma koşulları şekillenmektedir. İlk kez Bangladeş’te uygulanmaya başlayan mikro kredi, hem dünya genelinde hem de Türkiye’de kadınları istihdama dahil etmede önemli bir yöntem olarak görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, kredinin kadın istihdamını artırmada etkili olup olmadığını Tokat ili özelinde incelemek ve ortaya koymaktır. Bu amaçla, Tokat’ta mikro kredi kullanıcısı 225 kadınla, 18 Kasım 2014-8 Ocak 2015 tarihleri arasında yüz yüze görüşme yöntemiyle anket çalışması yapılmıştır. Araştırmada mikro kredinin kadınlar tarafından iş kurmak ya da iş geliştirmek amaçlı değil, çoğunlukla ailelerinin tüketim ve acil ihtiyaçları için kullanıldığı tespit edilmiştir. Araştırma bulguları, kredi sağlayarak yoksul durumdaki kadınların gelir getirici işlere sahip olabilmesi ve bu yolla istihdama katılımlarının sağlanmasını hedefleyen mikro kredinin Tokat uygulamasında, bu amacı gerçekleştirmede etkin bir yöntem olmadığını ortaya çıkarmaktadır. Kadınların istihdama sınırlı katılımı ve erkeklere göre ikincil konumunu yaratan sosyo-demografik, sosyo-kültürel ve ekonomik faktörlerin tüm olumsuz etkilerini özünde taşıyan mikro kredi uygulaması; kadınların istihdama katılmasında, onların ev içi iş yüklerine ek bir de parasal borç yükünü artırmakta, sosyal güvencesiz, düşük gelirli işlerin yapıldığı korunmasız istihdamdaki yerlerini pekiştirmektedir. Bu haliyle mikro kredi uygulamasının kadın istihdamının niceliği ve niteliğini arttırma yönünde katkı yaptığını söylemek mümkün görünmemektedir

Anahtar Kelimeler

Kadın İstihdamı, Mikro Kredi, Tokat

The Effect of Micro Credit Implementation on The Increase of Women’s Employment: The Case of Tokat Province

Öz

The rates of participation of women in workforce and employment is quite low. Women have a limited participation opportunity in workforce and employment, are focused on some specific jobs and work at low-status jobs for low wages. There are various reasons socio-demographic education , socio-cultural gender-based division of labor and cultural assets with patriarchal root and economical structural adjustment programmes for this situation. These factors shape the participation of women in labor market and working conditions. Microcredit, which was utilized in Bangladesh for the first time in the world, is seen as an important method to incorporate women in employment both throughout the world and in Turkey. The aim of this study is to analyze in specifically in Tokat province and find out whether the credit is effective on increasing women’s employment 225 women who are users of microcredit in Tokat were included in a face-to-face survey between 18th of November 2014-8th of January 2015 to this end. It was found out that women use micro-credit for their family’s consumption and urgent needs not for starting or developing a business. Findings of the study show credit is not an effective method for this purpose of giving poor women wage-earning employment by providing this credit and incorporating women in employment in Tokat province. Micro-credit method which has women’s restricted participation in employment and all negative effects of demographic, socio-cultural and socio-economical factors causing their secondary status compared to men in its nature cause women to have an extra economical burden beside their domestic work burden and a more fixed employment under unsafe conditions without social security and with low wage. Under these conditions it is not possible to say that micro-credit method contribute to increasing both quality and quantity of women’s employment

Anahtar Kelimeler

Women employment, Micro Credit, Tokat

Kaynakça

• Adaman, F. ve Bulut, T. (2007) Diyarbakır’dan İstanbul’a 500 Milyonluk Umut Hikâyeleri Mikrokredi Maceraları, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Acker, J. (2004) “Gender, Capitalism and Globalisation”, Critical Sociology, 30(1), 17-41.
• Ahmed, S.M.; Chowdhury, M. ve Bhuiya, A. (2001) “Micro-Credi and Emotional Well-Being: Experience of Poor Rural Women from Maltab, Bangladesh”, World Devolopment, 29(11), 1957-1966.
• Ali, I ve Hatta, Z.A.(2012) “Women’s Empowerment or Disempowerment through Microfinance: Evidence from Bangladesh”, Asian Social Work an Policy Review, 6, 111-121.
• Altunışık, R.; R. Coşkun; S. Bayraktaroğlu ve E. Yıldırım (2012) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, geliştirilmiş 7. baskı, Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Beneria, L. (2003) “Paid and Unpaid Labour: Meanings and Debates”, Gender, Development and Globalization: Economics As If All People Mattered içinde, 131-160.
• Beneria, L. (1999) “Structural Adjustment Policies”, Janice Peterson, J. ve Lewis, M. (der.) The Elgar Companion to Feminist Economics içinde, Edward Elgar Publishing.
• Buğra, A. (2007) “Yoksullukla Mücadele Yöntemi Olarak Mikrokredi: Acıklı Bir Hikaye”, B.Ü Sosyal Politika Forumu Bülten, 2, 1-4.
• Bulutay, T. (2002) Kadın İstihdamı, Yayın No: 2595, Ankara: DİE,
• Buvinic, M. (1997) “Women in Poverty: A New Global Underclass”, Foreign Policy, 108, 38-54.
• Çağatay, N. ve Berik, G. (1994) “What Has Export- Oriented Manufacturing Meant For Turkish Women”, Sparr, P. (der.) Mortgaging Women’s Lives, Feminist Critiques of Structural Adjustment içinde, New York: Zed Press.
• Chen, M.; Vanek, J.; Lund, F.; Heintz, J.; Jhabvala, R. ve Bonner, C. (2005) Progress of the World’s Women 2005: Women, Work and Poverty, Unifem, http://www.unifem.org/attachments/products/PoWW2005_eng.pdf
• Chowdhury, M.; Ghosh, D ve Wright, R. A. (2005) “The Impact of Mico-Credit on Poverty: Evidence from Bangladesh”, Progress in Devolopment Studies 5, (2005/4, Edward Arnold Pulishers Ltd.): 298-309
• Dayıoğlu, M. ve Kasnakoğlu, Z. (1997) “Kentsel Kesimde Kadın ve Erkeklerin İşgücüne Katılımları ve Kazanç Farklılıkları”, ODTÜ Gelişim Dergisi, 24(3), 329-361.
• Demirel, A.; Bilgin, Z. K.; Kocaman, M. vd. (1999) Çalışmaya Hazır İşgücü Olarak Kentli Kadın ve Değişimi, Ankara: KSSGM.
• Ecevit, Y. (1998) “Küreselleşme, Yapısal Uyum ve Kadın Emeğinin Kullanımında Değişmeler”, Özbay, F. (der.) Küresel Pazar Açısından Kadın Emeği ve İstihdamındaki Değişimler: Türkiye Örneği içinde, İstanbul: İnsan Kaynağını Geliştirme Vakfı.
• Ecevit, Y. (2008) “İşgücüne Katılım ve İstihdam”, Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sorunlar, Öncelikler ve Çözüm Önerileri, TÜSİAD, İstanbul.
• EUROSTAT (2014) AB Kadın İşgücü Verileri, http://epp.eurostat.ec.europa.eu, (03.02.2015).
• Eyüboğlu, A.; Özar, Ş. ve Tanrıöver H. T. (2000) Kentlerde Kadınların İş Yaşamına Katılım Sorunlarının Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Boyutları, Ankara:.KSSGM.
• Gulli, H. (1998) Microfinance and Poverty: Questioning the Conventional Wisdom, Washington DC: Inter American Devolopment Bank.
• Gülçubuk, B. (2004) “Uluslararası Tarım Politikalarının Türkiye’de Kırsal Yoksulluk Üzerine Etkileri”, Türkiye VI. Tarım Ekonomisi Kongresi, 16-18 Eylül, Tokat.
• Gülçubuk, B.; Şengül, H.; Aluftekin, N.; Kızılaslan, N. ve Kılıç M. (2005) “Tarımda İstihdam, Sosyal Güvenlik Uygulamaları ve Kırsal Yoksulluk”, Türkiye Ziraat Mühendisliği VI. Teknik Kongresi, 3-7 Ocak, Ankara.
• Güneş, F. (2014) “Yoksullukla Başa Çıkma Stratejileri, Kaynakların Yoksulluğu mu?”, (Der. Abdullah Topçuoğlu, Gamze Aksan ve Duygu Alptekin), Yoksulluk ve Kadın içinde, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Günlük-Şenesen, G. ve Akduran, Ö. (2005) “Özelleştirmeye Toplumsal Cinsiyet Farkındalığı ile Bakmak: Kadın Tütün İşçileri”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, Sayı: 47, Türkün Öncel’e Armağan, İstanbul.
• ILO (2009) Global Employment Trends for Women Report, http://www.ilo.org/ public/ employment/ download/pdf
• Isserles, R. G. (2003) “Micro Credit: The Rhetoric of Empowerment, the Reality of Development as Usual”, Women’s Studies Quarterly, 31 (3/4), 38-57.
• IYOM (2005) “What are the Objectives of the International Year of Microcredit?”, http://www.yearofmicrocredit.org (18.09.2014).
• Kabeer, N. (2001) “Conflicts over Credit: Re-Evaluating the Empowerment Potential of Loans to Women in Rural Bangladesh”, World Development, 29(1), 63-84.
• Karim, L. (2008) “Demystifying Micro-Credit: The Grameen Bank, NGOs and Neoliberalism in Bangladesh”, Cultural Dynamics, 20(1), Sage Publications, 5-29.
• KEİG (2009) Türkiye’de Kadın Emeği ve İstihdamı Sorun Alanları ve Politika Önerileri, İstanbul: KEİG Yayınları.
• KEİG (2013) Ekonomiye Kadın Gücü Sosyal Sorumluluk Projesinin Mikro Kredi Kullanan Kadınlar Açısından Değerlendirilmesi, http://www.keig.org/content/.../Ocak202013-mikrokredi %20 keig.pdf (15.10.2014).
• Khandker, S. R; Samad, H.A. ve Khan, H.Z. (1998) “Income and Employment Effects of Micro-Credit Programes”, The Journal of Devolopment Studies, 35(2), 96-124.
• KSGM (2008) Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Eylem Planı, Ankara: T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Yayını.
• Lordoğlu, K. (2006) Türkiye İşgücü Piyasaları: Durum Raporu, İstanbul: Mart Matbaacılık, Yayın No: 56.
• Mayoux, L. (2005) “Women’s Empowerment Through Sustainable Microfinance: Rethinking Best Practice Discussion Draft”, http://www.genfinance.net (05.05.2014).
• Metin, B. (2013) Türkiye’de 2000 Sonrası Dönemde Uygulanan Ekonomik ve Sosyal Politikalar Temelinde Yoksulluk Sorunu: Ankara’da Uygulamalı Bir Araştırma, Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Yayınları, Yayın No:39.
• Moghadam, V. M. (2005) The Feminazition of Poverty and Women’s Human Rights, http://www.unesco.org/shs/gender (15.05.2014).
• Önder, N. (2013) “Türkiye’de Kadın İşgücünün Görünümü”, ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi, 1(1), 35-61.
• Özar, Ş. (2005) GAP Bölgesi’nde Kadın Girişimciliği, GAP-GİDEM Yayınları, Ankara.
• Özyeğin, G. (2005) Başkalarının Kiri: Kapıcılar, Gündelikçiler ve Kadınlık Halleri (Çev. Suğra Öncü), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sallan-Gül, S.; Alican Şen A. ve Kaya E. (2014) “Toplumsal Cinsiyet Boyutundan Türkiye’de Eğitim ve Yoksulluk İlişkisi”, (Der. Abdullah Topçuoğlu, Gamze Aksan ve Duygu Alptekin) Yoksulluk ve Kadın içinde, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Savcı, İ. (2000) “Veri Girişi İşinde Çalışan Kadınlar: İş ve İş Dışı Deneyimler”, A.Ü. SBF Dergisi, 55(4), 143-169.
• Simojoki, H.K. (2003) Empowering Credit-more than just Money; the Socio-economic Impact of Micro-finance on Women in Nairobi, http://jyx.jyu.fi/dspace/ bitstream/handle/pdf
• Standing, G. (1989) “Global Feminization Through Flexible Labour”, Word Development, 17(7), 1077-1095.
• Şener, Ü. (2009) Kadın Yoksulluğu, TEPAV, http://www.tepav.org.tr (07.09.2014).
• Şenyapılı, T. (1981) A New Component in Metropolitan Areas: The Gecekondu Women, Abandan-Unat, N. ve Kandiyoti, D. (der.) Women in Turkish Society içinde, Leiden: E. J. Brill.
• TÜİK (2014) Hanehalkı İşgücü İstatistikleri Dönemsel Sonuçları, http://www. tuik.gov.tr/Pre Tablo.do? (23.02.2015).
• Toksöz, G. ve Erdoğdu, S. (1998) Sendikacı Kadın Kimliği, Ankara: İmge Yayınevi.
• Toksöz, G. (2004) “Sayımız Çok Az: Sendikalarda Kadınlar”, Balkan, N. ve Savran, S. (der.) Neoliberalizmin Tahribatı içinde, İstanbul: Metis Yayınevi.
• Toksöz, G. (2007) Türkiye’de Kadın İstihdamının Durumu, Ankara: ILO.
• Toksöz, G. (2009) Kriz Koşullarında Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden İşgücü Piyasaları, Ankara: ILO.
• Uçar, C. (2011) Kadın Yoksulluğu ile Mücadelede Sosyal Politika Araçları ve Etkinlikleri, Uzmanlık Tezi, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Ankara
• Yiğitbaş-Akça, B. (2006) “Mucizenin Adı Mikrokredi Olabilir Mi?”, İktisat Dergisi, 469,31-39.
• Yunus, M. (2003) Yoksulluğun Bulunmadığı Bir Dünyaya Doğru (çev. G. Şen), İstanbul: Doğan Kitap.
• Çeşitli Tarihlerde Çevrimiçi: bekâr http://www.tgmp.net http://www.disk.org.tr http://www. tuik.gov.tr