Alt İşveren İlişkisinde Asıl İş-Yardımcı İş Ayrımı

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 46, 95 - 122, 01.01.2015

Hande Bahar Aykaç

Öz

Türk Hukukunda bir işyerinde yürütülen işler asıl iş-yardımcı iş ayrımına tabi tutulmaktadır. Bu ayırımın özellikle önem taşıdığı konuların başında alt işveren ilişkisi gelmektedir. Nitekim asıl işte kurulan alt işveren ilişkisinin kurulması “işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık” koşuluna bağlı iken, yardımcı işlerde kurulan alt işveren ilişkisinde bu önkoşul bulunmamaktadır. Buna karşılık yardımcı işlerde kurulan alt işverenlik ilişkisinin “mal ve hizmet üretimine ilişkin olma”sı gerekmektedir. Bu sebeple alt işveren ilişkisinde yardımcı iş kavramının tam olarak ortaya konabilmesi için “mal veya hizmet üretimine ilişkin” olma kavramının anlaşılması gerekir. Çalışmamızda bu kavramların açıklığa kavuşturulmasına çalışılmaktadır

Anahtar Kelimeler

Alt İşveren, Asıl İş, Asıl İşin Bir Bölümü, Yardımcı İş, Mal veya Hizmet Üretimine İlişkin Yardımcı İş

Yardımcı İş, Mal veya Hizmet Üretimine İlişkin Yardımcı İş Main Activity- Auxiliary Task Distinction in Subcontractor Relationship

Öz

There is a distinction between main activities and auxiliary tasks carried out in a workplace in Turkish Law. This distinction is critically important in subcontractor relationship. While establishing a subcontractor relationship in main activitiy is conditional to operational requirements or acceptable reasons of technological expertise, there are no such preconditions regarding auxiliary tasks. However subcontractor relationship in auxiliary tasks must be related to the production of goods and services. Therefore, concept of “relation to the production of goods and services” must be clarified for understanding the concept of auxiliary tasks in subcontractor relationship. In our study we aim to clarify the concerning concepts

Anahtar Kelimeler

Subcontractor, Main Activity, Certain Section of The Main Activity, Auxiliary Tasks, Auxiliary Tasks Related to The Production of Goods And Services

Kaynakça

• AKTAY, N. (2003) “İş Kanununda Düzenlenen Alt İşveren Kurumu ve İş Hukukumuzda Muhtemel Etkileri”, Türk Metal Dergisi, Aralık, 37-39.
• AKTAY, N./ARICI, K./SENYEN-KAPLAN, Tuncay (2013) İş Hukuku, Yenilenmiş 6. Baskı, Ankara: Gazi Kitabevi.
• AKYİĞİT, E (1999) (İş Kanunu, Deniz İş Kanunu ve Basın İş Kanununda) Kıdem Tazminatı, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• AKYİĞİT, E (2008) İçtihatlı Açıklamalı 4857 Sayılı İş Kanunu Şerhi, 3. Baskı, C.1
• AKYİĞİT, E (2009-2010) “Alt İşverenlik ve Benzer İlişkilerden Farkı”, TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, C:22, S:4-5, Kasım 2009-Şubat 2010, 1-38.
• ALPAGUT, G. (2004) “4857 Sayılı İş Yasası ile Alt İşveren Kurumundaki Yeni Yapılanma”, Yeni İş Yasasının Alt İşveren Kurumuna Bakışı- Sorunların Değerlendirilmesi ve Çözümleri, No:10, Ankara: İNTES Yayınları, 16-23.
• ALPAGUT, G. (2008) “Alt İşverenlik Yönetmeliği’nin Hukuka Aykırılığı Üzerine”, İşveren D., C:47, S:2, Kasım, 58-62
• ARICI, K. (2006) “Yeni İş Kanunu ve Alt İşveren İlişkisinin Sınırlandırılması Sorunu”, İÜİFM, Prof. Dr. Toker Dereli’ye Armağan, İstanbul, 485-509.
• AYAN, Ö. (2006) “Türk İş Hukukunda Alt İşverenlik İlişkisi”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 10, 499-531.
• AYDINLI, İ. (2008) Türk İş Hukukunda Alt İşveren İlişkisi ve Muvazaa Sorunu, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• AYKAÇ, H.B. (2010) Kamu Kurum ve Kuruluşlarında İş Hukukunun Uygulanmasına İlişkin Bazı Sorunlar, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, S.25, 101-134.
• AYKAÇ, H. B. (2011) İş Hukukunda Alt İşveren, İstanbul: Beta Yayınları
• AYKAÇ, H.B. (2015) “Alt İşverenlik- Anahtar Teslimi İş Ayrımı” (Karar İncelemesi), Çimento İşveren, C.29, S.3, Mayıs, 46-55.
• BAŞBUĞ, A. (2010) Alt İşveren İlişkisi ve Güncel Sorunlar, Şeker Sanayi Örneği, Ankara
• CENTEL, T. (2008) Alt İşveren Düzenlemelerine Eleştirel Bir Yaklaşım, Sicil İHD, MESS, Aralık, Y:3, S:12, 39-43
• ÇANKAYA, O. G./ ÇİL, Ş. (2009) İş Hukukunda Üçlü İlişkiler, Ankara.
• ÇELİK, N. (1993) “Türk İş Hukukunda Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkilerinden Doğan Bazı Uygulama Sorunları”, Münir Ekonomi 60. Yaş Günü Armağanı, Ankara, 163-178.
• ÇELİK, N. (2009) “Asıl İşveren Tarafından Alt İşverene İş Verilmesinin Koşulları”, Mart, Sicil İHD, Y:4, S:13, 83- 92.
• ÇELİK, N. (2010 a) İş Hukuku Dersleri, (Yenilenmiş 23. Bası), İstanbul.
• ÇELİK, N. (2010 b) “İş Hukukumuzda Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisinin Önemli Bazı Sorunları”, Sicil İHD, Mart, S:17, 5-16.
• ÇELİK, N./CANİKLİOĞLU, N./CANBOLAT, T. (2014) İş Hukuku Dersleri, Yenilenmiş 27. Bası, İstanbul: Beta Yayınları
• DEMİR, F. (1990) “Ferdi İş İlişkisinin Düzenlenmesi Açısından Yargıtay’ın 1988 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi”, Yargıtay’ın 1988 Yılı İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi Semineri, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi, İstanbul, 5-56.
• DEMİR, F. (2003) “4857 Sayılı İş Kanunu’nun Başlıca Yenilikleri ve Uygulamadaki Muhtemel Etkileri”, Mercek, Temmuz, 83-123.
• DEMİR, F. (2009) “Alt İşverenler Arasında Devre İlişkin Karar İncelemesi”, Sicil İHD, Aralık, S:16, 77-87.
• DEMİRCİOĞLU, A.M./CENTEL, T. (2015) İş Hukuku, 18. Bası, İstanbul: Beta Yayınları.
• DOĞAN YENİSEY, K. (2007) İş Hukukunda İşyeri ve İşletme, İstanbul: Legal Yayınları.
• DOĞAN YENİSEY, K. (2009) “Yargıtay’ın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2006”, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi, Ankara.
• DOĞAN YENİSEY, K. (2010) “Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisi ve Bu İlişkiden Kaynaklanan Hukuki Sorunlar”, Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisi ve Uygulamadaki Sorunlar, Panel ve Görüşmeler, 21 Şubat 2009/Antalya, Mayıs 2010, 19-54.
• DEMİRCİOĞLU, M (2007) Yargıtay Kararları Işığında Sorularla 4857 Sayılı İş Yasası, Yayın No: 2007-49, İstanbul Ticaret Odası, İstanbul.
• ENGİN, M. (2005) “Üçlü İş İlişkileri”, T. Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayi İşverenleri Sendikasınca Düzenlenen III. Yılında İş Yasası Semineri Yayını, İstanbul, 12-26.
• EKMEKÇİ, Ö (2002) “26 Haziran 2002 Tarihli İş Kanunu Tasarısının Bazı Hükümleri Üzerine”, Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayi İşverenleri Sendikasınca Düzenlenen Çalışma Hayatımızda Yeni Dönem Semineri Yayını, 25-29 Eylül 2002 Marmaris, 65-97.
• EKMEKÇİ, Ö. (2003) “Yeni İş Kanunu Karşısında Yargı, Dava Süreci ve Olası Uygulama Sorunları”, MERCEK, Temmuz, 132-139.
• EKONOMİ, M. (1991) “İşkolu Esasına Göre Sendikalaşma ve İşyerinin Girdiği İşkolunun Belirlenmesi”, İş Hukuku Dergisi, C.1, S.1, Ocak-Mart, 31-49.
• EKONOMİ, M. (1997) “İşkolunun Değişmesi ve Toplu İş Sözleşmesine Etkisi”, İş Hukukunun Güncel Sorunları Semineri, 9-12 Aralık 1997-ABANT: TÜHİS, Yayın No: 26, 15-51.
• EKONOMİ, M. (2008 a) “Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisinin Kurulması ve Sona Ermesi”, Türk İş Hukukunda Üçlü İlişkiler, Legal Vefa Toplantıları (II), Prof. Dr. Nuri Çelik’e Saygı, Mart, 21-52.
• EKONOMİ, M. (2008 b) “4857 sayılı İş Kanunu Hükümleri Çerçevesinde Sayısal Esneklik”, Aralık, Sicil İHD, S.12, 5-23.
• EKONOMİ, M. (2009) “İş İlişkisinin Kurulması ve İşin Düzenlenmesi”, Yargıtay’ın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2007, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği (Türk Milli Komitesi), İstanbul, 3-64.
• ENGİN, M. (2005) “Üçlü İş İlişkileri”, T. Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayi İşverenleri Sendikasınca Düzenlenen III. Yılında İş Yasası Semineri Yayını, İstanbul, 12-26.
• ENGİN, M. (2008) “Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisinde Birlikte Sorumluluğun Kapsamı”, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku 2008 Yılı 12. Toplantı Notları, İstanbul Barosu Çalışma Hukuku Komisyonu ve Galatasaray Üniversitesi, 06-07.06.2008, 14-40.
• EYRENCİ, Ö. (1996) “Ferdi İş İlişkisinin Kurulması ve İşin Düzenlenmesi”, Yargıtay’ın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 1994, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi, İstanbul.
• EYRENCİ, Ö./TAŞKENT, S./ULUCAN, D.(2014) Bireysel İş Hukuku, Yenilenmiş 3. Bası, İstanbul: Legal.
• GEREK, N./ORAL, İ. (2006) “Belediyelerin Çöp Toplama İşlerini Alt İşverenlere Vermeleri ve Bunun Yarattığı Sorunlar”, Sicil İHD, Mart 2006, 29-35.
• GÜNAY, C. İ. (2004) “Yargıtay Kararları Açısından Alt İşveren Sorunlarının Değerlendirilmesi”, Yeni İş Yasasının Alt İşveren Kurumuna Bakışı Sorunların Değerlendirilmesi ve Çözümleri, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Araştırma ve Uygulama Merkezi ile 6 Mayıs 2004 Tarihinde Ortaklaşa Düzenlenen Toplantı Notları, Ankara, 16-24 (Alt İşveren).
• GÜNAY, C. İ. (2008) “Yargı Kararlarında Yeni İstihdam Biçimleri ve Üçlü İş İlişkileri”, I. Çalışma Yaşamı ve İş Denetimi Kongresi, İş Müfettişleri Derneği, Ankara, 110-115.
• GÜZEL, A. (2004) “İş Yasasına Göre Alt İşveren Kavramı ve Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisinin Sınırları”, Çalışma ve Toplum, Birleşik-Metal İş, 2004/1, 31-66.
• GÜZEL, A. (2005) “Genel Görüşme”, T. Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayi İşverenleri Sendikasınca Düzenlenen III. Yılında İş Yasası Semineri Yayını, İstanbul, 72-77.
• JAMES, P./ JOHNSTONE, R./QUINLAN, M./WALTERS, D. (2007) “Regulating Supply Chains to Improve Health and Safety”, Industrial Law Journal, Vol.36, June, 163-187.
• KAPLAN, E. T. (1992) İşverenin Hukuki Sorumluluğu (Özellikle Borçlar Hukuku ve İş Hukuku Açısından), Ankara.
• KILIÇOĞLU, M./ ŞENOCAK, K. (2008) İş Kanunu Şerhi, C.1, İstanbul: Legal.
• KIZILOĞLU, H. (2009) “Alt İşverenlik Mevzuatında Son Durum”, SİCİL İHD, Eylül, 97-101.
• MOLLAMAHMUTOĞLU, H. (2004) “4857 Sayılı Yeni İş Kanununun Getirdiği Önemli Bazı Yenilikler”, Kamu-İş, C.7, S.4.
• MOLLAMAHMUTOĞLU, H./ASTARLI, M./ BAYSAL, U.,(2014) İş Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 6. Bası, Ankara: Turhan Kitabevi
• NARMANLIOĞLU, Ü. (2013) İş Hukuku II, Toplu İş İlişkileri, İzmir: Beta Yayınları.
• NARMANLIOĞLU, Ü. (2008) “Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisinden Doğan Sorumluluklar”, Türk İş Hukukunda Üçlü İlişkiler, Legal Vefa Toplantıları (II), Prof. Dr. Nuri Çelik’e Saygı, 53- 72.
• ÖZCAN, Ş. (2008) “Tersane İşyerlerinde Mevcut Olan İş İlişkileri Bağlamında İş Sağlığı ve Güvenliği”, İş Müfettişleri Derneği, II. Çalışma Yaşamı Kongresi, 26-27 Nisan 2008, 95- 149.
• ÖZKARACA, E. (2008) İşyeri Devrinin İş Sözleşmelerine Etkisi ve İşverenlerin Hukuki Sorumluluğu, İstanbul.
• ÖZVERİ, M. (2004) “Alt İşveren Uygulaması ve Yeni İş Yasası”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, Nisan-Mayıs-Haziran, 383-400.
• SELWYN, N. (2006) Selwyn’s Law Of Employment, Fourteenth Edition, Oxford University Press.
• SÜZEK, S. (2010 a) “Alt İşveren İlişkisinin Kurulması”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 25, 11-30.
• SÜZEK, S. (2010 b) “Muvazaalı Alt İşveren İlişkisi” Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 27, 933-946
• SÜZEK, S. (2014) İş Hukuku, İstanbul.
• SÜMER, H. H. (2010) İş Hukuku, Gözden Geçirilmiş 15. Baskı
• SOYER, P. (2006) “4857 Sayılı İş Kanunu Açısından Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisinin Kurulması ve Sonuçları”, Sicil İHD, Mart, 16-28.
• ŞAFAK, C. (2004) “4857 Sayılı İş Kanunu Çerçevesinde Taşeron (Alt İşveren) Meselesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Mart-Nisan, 111-132.
• ŞAHLANAN, F. (1997 a) “Türk İş Hukukunda Alt İşveren”, Mercek, Temmuz 1997, 44-54.
• ŞAHLANAN, F. (1997 b) “Alt İşveren Kavramı”, Prof. Dr. Kemal Oğuzman’ın Anısına İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda İşçi ve İşveren Kavramları ve Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar, İş Hukukuna İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri 1997 Yılı Toplantısı, Galatasaray Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 191-200.
• ŞAHLANAN, F. (2003 a) “4857 Sayılı Yasanın Genel Hükümleri, Sözleşme Türleri, İş Sözleşmesinin Feshi ve İş Güvencesine İlişkin Hükümleri”, 4857 sayılı Yeni İş Kanununun Değerlendirme Konferans Notları, 12-13 Temmuz 2003, Bolu, 66-94.
• ŞAHLANAN, F. (2003 b) “Yeni İş Kanununun Genel Hükümleri”, Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayi İşverenleri Sendikasınca Düzenlenen “Yeni İş Yasası” Konulu Seminer Yayını, 25-29 Haziran 2003 Çeşme, 20-35.
• ŞAHLANAN, F. (2003 c) “Yeni İş Kanunu’nun Getirdikleri”, Yeni İş Kanunu Ne Getiriyor Semineri, Ağustos, TİSK Yayını, No: 235, 29-43.
• ŞAHLANAN, F. (2004) Alt İşveren, Yeni İş Yasasının Alt İşveren Kurumuna Bakışı- Sorunların Değerlendirilmesi ve Çözümleri, İNTES, Ankara, 46-51.
• ŞAHLANAN, F. (2005) “Asıl İşlerin Alt İşverene Verilmesinin Taşeronluk Sözleşmesini Geçersiz Kılması”, Tekstil İşveren, Kasım, 41-46.
• ŞAHLANAN, F. (2007) “Alt İşverene Verilen Yardımcı İşte Muvazaa İddiası ve İşe İade Davasında Sorumluluk”, Tekstil İşveren, Mart, Hukuk 11, 2-5.
• ŞEN, S. (1997-1998) “Taşeronluk (Alt İşverenlik) Bakımından Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi” (1994-1996), TÜHİS, C.14, S:4, Kasım 1997-Şubat 1998, 37-51.
• ŞEN, S. (2002) Taşeronluk (Alt İşverenlik) ve Endüstriyel İlişkilere Etkileri, İstanbul: Selüloz İş Sendikası Yayınları, Eğitim Yayınları: 14.
• ŞEN, S. (2006) “Alt İşverenlik ve Asıl İşin Bir Bölümünün Alt İşverene Verilmesi”, Çalışma ve Toplum, 10, 2006/3, 71-99.
• ŞEN, M./NANECİ, A (2009) “Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisi ve Alt İşverenlik Sözleşmesi”, SİCİL İHD, S:15, Eylül, 24-53.
• TAŞKENT, S. (2004) “Alt İşveren”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, Nisan- Haziran, 363-366.
• TUNCAY, C. (1991 a) “Asıl İşveren- Alt İşveren İlişkisi”, KİPLAS İşveren D, S.24, Y.6, Ocak, 7-10.
• TUNCAY, C. (1991 b) “Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkileri ve Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar”, Uygulamada Toplu İş Sözleşmeleri Grev ve Lokavt Semineri, Çimento Müstahsilleri İşverenleri Sendikası, Bolu- Abant 16-19 Mayıs 1991, 63-74.
• UÇUM, M. (2003) Yeni İş Kanunu Seminer Notları, İstanbul.
• ULUCAN, D. (1991) “Aracı İşveren (Taşeron) Kavramı”, İş ve Hukuk, 7-8.
• ULUCAN, D. (1998) Ferdi İlişkilerin Kurulması ve İşin Düzenlenmesi, Yargıtay’ın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 1996, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi, İstanbul, 11-32.
• UŞAN, M.F. (2002) “Asıl İşveren Alt İşverenin Sosyal Sigortalar Kanunundan Doğan Borçlarından Sorumluluğu (Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin Bir Kararı Üzerine Değerlendirme)”, Kamu- İş Dergisi, C.7, S.1, 81-91.
• UYGUR, T (1980) İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda Temel Kavramlar, Yargılama, Ankara.
• ÜNSAL, E. (2005) “4857 sayılı Yasa’ya Göre Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisinin Kurulması”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, S:6, 535- 545.
• WILLEY, B. (2003) Employment Law in Context, Second Edition.