Göçmen İşçi Kavramı ve Göçmen İşçilerin İş Sağlığı ve Güvenliği

Yıl 2011, Cilt: 1 Sayı: 28, 233 - 264, 01.01.2011

Orhan Ersun Civan Arzu Gökalp

Öz

İşgücünün bir ülkeden başka ülkeye göç etmesi önemli sorunlara neden olmaktadır. Zira göçmenler, göç ettikleri ülkede yasalara aykırı olarak çalışabilmektedir. Ülkemiz de son yıllarda önemli bir göç güzergahı niteliğini kazanmış olup, yasal olarak ülkemizde bulunan ve çalışan göçmen işçilerin yanı sıra bir milyon kaçak göçmenin ülkemizde bulunduğu tahmin edilmektedir. Bu itibarla ülkemizin taraf olduğu Tüm Göçmen İşçilerin ve Ailelerinin Haklarının Korunmasına Dair Birleşmiş Milletler Sözleşmesi hükümleri ön plana çıkmaktadır. Söz konusu sözleşme hükümleri, hem çalışma izni alarak çalışan göçmen işçileri hem kaçak olarak çalışan göçmen işçileri kapsamına almaktadır. İlgili sözleşme hükümleri ve iş sözleşmesinin geçersizliğinin ileri sürüldüğü tarihe kadar geçerli bir sözleşmeymiş gibi hüküm ve sonuç doğurması yönündeki temel İş Hukuku ilkesi gereğince, ülkemizde yasal olarak çalışan göçmen işçilerle birlikte kaçak göçmen işçilerin de, mevzuatımızda işçiler için öngörülen korumalardan ve bu itibarla yaşamsal önemi olan iş sağlığı ve güvenliği hükümlerinden yararlanabileceği söylenebilir

Anahtar Kelimeler

Göç, Göçmen işçi, İş sağlığı ve güvenliği, İş sözleşmesinin geçersizliği, Uluslararası sözleşmeler

The Notion of Migrant Worker and Health and Safety at Work of Migrant Workers

Öz

Migration of labour force from one country to another causes important problems, because migrant workers might work in host country illegally. In recent years Turkey has become a significant migration route and it is estimated that a million illegal migrant found in Turkey besides migrants who found and work in conformity with legislation. Consequently the provisions of International Convention on the Protection of the Right of All Migrant Workers and Members of their Families, which was ratified by Turkey, come to the forefront. Relevant convention provisions involve migrant workers both legal and illegal. In accordance with the concerned convention provisions and the Labour Law principle which is about that the invalidity of the labour contract shall be effective ensuing the date of its declaration of invalidity, the illegal migrant workers living in our country in addition to legal migrant workers should benefit from the provisions of health and safety at work which has a vital importance as well as the protective labour law regulations

Anahtar Kelimeler

Migration, Migrant worker, Health and safety at work, Invalidity of labour contract, International conventions

Kaynakça

• Akın L. (2001) İş Kazasından Doğan Maddi Tazminat, Ankara: Yetkin Yayınları.
• Akın L. (2006) “Die Arbeitserlaubnis Für Ausländer in der Türkei”, Zeitschrift für Ausländisches und Internationales Arbeits und Sozialrecht, (ZIAS), Max-Planck Institut für Ausländischen und Internationales Sozialrecht, 4, 332-340.
• Aktay A. N., Arıcı K. ve Kaplan/Senyen E. T. (2007) İş Hukuku, 2. Bası, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Alpar M. B. (2000) “Göçmen İşçilere İlişkin 97 Sayılı ve 143 Sayılı ILO Sözleşmeleri ile İlgili Çalışma Mevzuatı”, Kamu-İş, 6 (1), 123-141.
• Ambrosini M. ve Barone C. (2007) Employment and Working Conditions of Migrant Workers, http://www.eurofound.europa.eu/ewco/studies/tn0701038s/tn0701038s_4.htm (05.12.2009).
• Arslan H. (2008) “Türkiye’de Yabancıların Çalışma Rejimleri”, Çimento İşveren, 22 (5), 4-23.
• Aybay R. (2007) Yabancılar Hukuku, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Aydoğanoğlu E. (2007) Uluslararası Emek Göçü, Yasadışı Göç ve Göçmen İstihdamı, http://www.emekdunyasi.net/ed/arastirmalar/593-uluslararasi-emek- gocu-yasadisi-goc-ve-gocmen-istihdami-1 (30.12.2010).
• Başterzi S. (2006) “Avrupa Birliği Konseyinin 99/70 Sayılı Yönergesi Işığında Belirli Süreli İş Sözleşmesi Yapma Koşulları ve 4857 Sayılı İş Kanununun Öngördüğü Sistem”, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi 30. Yıl Armağanı, Ankara: TİSK’in katkılarıyla TŞOF Plaka Matbaacılık A.Ş., 119-190.
• Baycık G. (2006) İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Maden İşçileri, Ankara: Yetkin Yayınları.
• Baycık G. (2007) “İnşaat İşyerlerinde İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülükleri ve Sorumluluğu”, İnşaat Mühendisleri Odası İş Sağlığı ve Güvenliği Sempozyum Kitabı, Ankara: Kardelen Ofset Ltd. Şti, 41-62.
• Castles S. ve Miller M. J. (2008) Göçler Çağı – Modern Dünyada Uluslararası Göç Hareketleri (çev. B. U. Bal – İ. Akbulut), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Celkan A. ve Çakmak İ. (2007) İçtihatlı, İş ve Çalışma Hayatı ile Sosyal Güvenlik Hukukuna Ait İkili, Çok Taraflı Milletler Arası Sözleşmeler ve Avrupa Birliği Direktifleri, Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.
• Cholewinski R. (1997) Migrant Workers in International Human Rights Law – Their Protection in Countries of Employment, Oxford: Clarendon Press.
• Çelik N. (2009) İş Hukuku Dersleri, 22. Bası, İstanbul: Beta Basım A.Ş.
• Çiçekli B. (2004) Yabancıların Çalışma İzinleri, Ankara: Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu.
• Çiçekli B. (2007) Yabancılar Hukuku, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Doğan A. A. (2006) “Almanya’daki Türkler ve Çok Kimlikli Kimliksizleştirme”, Batı Avrupa’da Türk Dış Göç Sürecinin Güncel Boyutları (Derleyen Doyuran Kartal B.), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yurtdışında Yaşayan Türk Vatandaşlarının Sorunlarını Araştırma Merkezi, 51-71.
• Ekmekçi Ö. (2003) “Genel Hatlarıyla 4817 Sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun”, Mercek, Yıl:8 (30), 29-35.
• Ergin H. (2007a) “Yabancı İşçinin Çalışma İzni Almamasının İş Sözleşmesine Etkisi-Yargıtay 9. HD.’nin 26.09.2006 Tarihli Kararının İncelenmesi”, Legal YKİ Dergisi, Temmuz, 215-244.
• Ergin H. (2007b) ”Yabancıların Çalışma ve İkamet İzninin İş Sözleşmesine Etkisi”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 16, 1357-1402.
• European Agency For Safety and Health At Work (2009) Literature Study on Migrant Workers, http://osha.europa.eu/en/publications/literature_reviews/migrant_workers (19.11.2009).
• Eyrenci Ö., Taşkent S. ve Ulucan D. (2006) Bireysel İş Hukuku, 3. Bası, İstanbul: Legal Yayınevi.
• GiacconeMario; (2007) Migrant Workers Prone to More Work-related Accidents but Fewer Diseases, http://www.eurofound.europa.eu/ewco/2007/06/IT0706039I.htm (05.12.2009).
• Gönüllü M. (1996) Dış Göç, http://egitimdergi.pamukkale.edu.tr/makale/say%C4 %B11/di%C5%9E%20%20%20go%C3%87.pdf (02.12.2009).
• Health&Safety Executive (2006) Migrant Workers in England and Wales-an Assessment of Migrant Worker Health and Safety Risks, http://www.hse.gov.uk/research/rrpdf/rr502.pdf (05.12.2009).
• Horáková M. (2007) Employment and Working Conditions of Migrant Workers — Czech Republic, http://www.eurofound.europa.eu/ewco/studies/tn0701038s/cz0701039q.htm
• International Labour Office (1999) Migrant Workers, Switzerland: ILO Publication.
• International Labour Office (2005) Labour Migration Policy and Management, http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---asia/---ro- bangkok/documents/publication/ wcms_bk_pb_202_en.pdf (05.12.2009).
• International Labour Office (2007) International Labour Stabdards on Migrant Workers’ Rights, Guide for Policymakers and Practitioners in Asia and the Pacific, http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---asia/---ro- bangkok/documents/publication/ wcms_bk_pb_184_en.pdf (05.12.2009).
• International Labour Organization (2010) Executive Summary – International Labour Migration: A rights-based approach, http://www.ilo.org/public/english/protection/migrant/download/rights_ based_es_en.pdf (28.12.2010).
• International Organization for Migration (2008) Migration in Turkey: A Country Profile 2008, http://publications.iom.int/bookstore/free/Turkey_Profile2008.pdf (05.12.2009).
• İçduygu A. (2003) Irregular Migration in Turkey, IOM Migration Research Series, No.12, Geneva: International Organization for Migration.
• Karaca N. G. (2005) “Göçmen İşçilerin Haklarının Korunması”, Çimento İşveren, 18 (1), 18-27.
• Keser H. (2003) “Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun Tasarısı Işığında Türkiye’de Yabancıların Çalışma Hakkı ve Yabancı Kaçak İşçilik”, Kamu- İş, Prof. Dr. Kamil TURAN’a Armağan, 7 (2), 323-369.
• Kıral H. (2006) Yabancıların Türkiye’de Çalışma Esasları, Ankara: Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu.
• Mollamahmutoğlu H. (2008) İş Hukuku, 3. Bası, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Özdemir C. S. (2008) Yargı Kararları Doğrultusunda Soru-Cevaplı Türkiye’de Yabancıların Çalışma İzinleri ve İlgili Mevzuat, Ankara: Adalet Yayınevi.
• Pazarcı H. (2008) Uluslararası Hukuk, 6. Bası, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Pehlivanoğlu P. (2009) ITUC-AP Regional Strategic Planning Workshop on Decent Work for Migrant Labour, http://www.oziplikis.org.tr/tr/dosya/migrant- labour-report.rtf (05.12.2009).
• Sağlam S. (2006) Türkiye’de İç Göç Olgusu ve Kentleşme, http://turkoloji.cu.edu.tr/GENEL/serdar_saglam_turkiyede_ic_goc_olgusu_kentl esme.pdf (27.12.2010).
• Sula P. (2009) Poland: The Occupational Promotion of Migrant Workers, http://www.eurofound.europa.eu/ewco/studies/tn0807038s/pl0807039q.htm
• Sümer H. H. (2009) İş Hukuku Uygulamaları, 3. Baskı, Konya: Mimoza Yayınları.
• Süzek S. (2006) İşverenlerin İş Sağlığı ve Güvenliği Konusundaki Yükümlülükleri, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi 30. Yıl Armağanı, Ankara: TİSK’in katkılarıyla TŞOF Plaka Matbaacılık A.Ş., 507- 528.
• Süzek S. (2008) İş Hukuku, 4. Bası, İstanbul: Beta Basım A.Ş.
• Tanyılmaz K. ve Kurtulmuş Kıroğlu M. M. (2007) Türkiye’de Yabancı İşçiler – Uluslararası Göç, İşgücü ve Nüfus Hareketleri (Derleyen Arı F. A.), İstanbul: Derin Yayınları, 129-155.
• Tekin M. Ö. (2005) Uyarma ve Kınama Cezalarına Karşı Yargı Yolu, http://www.gumrukkontrolor.org.tr/Yayinlar/Dergiler/47/9.html (08.12.2009).
• Tekinalp G. (2003) Türk Yabancılar Hukuku, 8. Bası, İstanbul: Beta Basım A.Ş.
• Tufan B. (1994) Göçmen İşçilerde İş Kazaları: Almanya’da İş Kazası Geçirmiş Türkiye’ye Dönen İşçilerin Sosyal Psikolojik Özellikleri, Ankara: Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğü Yayını.
• Tunçomağ K. ve Centel T. (2008) İş Hukukunun Esasları, 5. Bası, İstanbul: Beta Basım A.Ş.
• ‘Türkiye’nin Yasadışı Göçle Mücadelesi’ (2009) http://www.mfa.gov.tr/turkiye_nin-yasadisi-gocle-mucadelesi-.tr.mfa (05.12.2009).
• Yau J. (2005) Promise and Prospects of the UN's Convention on Migrant Workers, http://www.migrationinformation.org/Feature/print.cfm?ID=288 (28.11.2009).
• Yıldız G. B. (2007) Foreign Workers in Turkey, Their Rights and Obligations Regulated in Turkish Labour Law, European Journal of Migration and Law, 9, 207-227.
• http://www.csgb.gov.tr/images/ articles/editor/ycizin.xls?category_id=50 (05.12.2009).
• http://www.forumacil.com/yurt-disi-haber-arsivi/45947-54-kacak-gocmen- isci-bogularak-oldu.html (08.12.2009).
• http://www.ilgazetesi.com.tr/2009/03/26/cinde-23-milyon-gocmen-isci- isini-kaybetti/ (08.12.2009).
• http://www.isguvenligi.net/index.php?option=com_content&task=view&id= 1022&Itemid=37 (08.12.2009).
• http://www.kanberkilinc.com.tr/yabancilara-turkiyede-ikamet-izni- verilmesi.htm (15.03.2010).
• http://www.kazanci.com (16.03.2010).
• http://www.tumgazeteler.com/?a=4402791 (08.12.2009).
• http://www.tumgazeteler.com/?a=5327351 (08.12.2009).
• http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=38&ust_id=11 (08.12.2009).
• http://www.yabancilarikamettezkeresi.com (15.03.2010).
• http://www.yabancipersonel.com/bolum.php?bolumid=149&ustid=0 (15.03.2010).