Türkiye’de 1980 Sonrasının Politik İktisadı Bağlamında Asgari Ücret Analizi

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 50, 1387 - 1408, 01.01.2016

Abdilcelil Koç

Öz

Emeğin yeniden üretilmesi, emekçinin ve ailesinin geçimini sağlayan en az ücret düzeyinin belirlenmesi politik iktisadın önemli bir konusunu oluşturur. Bu çalışmada, 1980-2015 döneminde, asgari ücretin gelişimi ile GSYİH’nın gelişimi arasındaki ilişki araştırılmaktadır. Bu iki değişken arasındaki uzun dönem ilişkinin analizi, endeksleme yöntemi kullanılarak yapılmaktadır. Bu bağlamda; reel asgari ücret ile reel GSYİH değişkenleri, TL ve ABD Doları olarak endekslenmektedir. Neo-liberal dönemdeki Türkiye Ekonomisi üç alt dönem halinde incelenmektedir. Her alt dönemdeki, reel net asgari ücret endeksi ile reel GSYİH endeksi karşılaştırılmaktadır. Son otuz beş yılda, reel asgari ücret dönem başından dönem sonuna 3,5 kat artarken, reel GSYİH 4,3 kat artmıştır. Yıllık ortalama artış, reel asgari ücrette %3,9 olurken, reel GSYİH’da %4,2 olmuştur. Dolayısıyla otuz beş yıllık bu süreçte, ülke ekonomisinin büyümesinden asgari ücretle çalışan emekçiler yeterince pay alamamıştır. Alt dönemler bazında bakıldığında, gerek 1980-89, gerekse 1990-2001 alt döneminde asgari ücret artışları, GSYİH artışlarının altında seyrederken, 2002-15 arasında reel asgari ücret artışları GSYİH artışlarının üstünde olmuştur. 2016 yılının ilk yarısında, son dönemdeki reel artışlara rağmen, hâla bu iki değişken arasındaki açıklık devam etmektedir. Gerekli önlemler alınmadığı takdirde bu açıklık devam edecektir. Açığın kapanması için, yaptığımız hesaplamaya göre, 2016 yılı başı itibariyle net asgari ücretin 1415 TL olması gerekirdi.

Anahtar Kelimeler

Politik iktisat, Türkiye’de asgari ücret, Türkiye’de reel asgari ücret endeksi

Minimum Wage Analysis in The Context of Political Economy in Turkey After 1980

Öz

The reproduction of labor and determination of the minimum wage required to sustain a laborer and his/her family is an important subject in the political economy. In this study, relationship between the progress in GDP and minimum wage during the 19802015 period is investigated. Analysis of the long term relationship between these two variables is made by using the indexing method. In this context; real minimum wages and real GDP variables are indexed to USD and the Turkish Lira. Turkish economy in financialization process, or the Neoliberal era, is analyzed in three sub-periods. In each sub-period, real GDP index is compared to the index of real net minimum wage. The analyses show that, in the last thirty-five years, the minimum wage increased by a factor of 3,5, while the increase in the real GDP has been 4,3-fold. The average annual increase for the same period was 3,9 % for real minimum wage, and 4,2 % for real GDP. Thus, minimum-wage workers did not receive a fair share of the growth of the national economy for this thirty-five year period. When viewed in terms of sub-periods, the minimum-wage increases were lower than the GDP growth for both the 1980-89 and 1990-2001 sub-periods; but higher for the 2002-15 period. At the beginning of 2016, despite the real increase in this last period, the gap still continues to exist between these two variables. If the necessary precautions are not taken, this gap will persist. To close the gap, our calculation shows and we recommend the net minimum wage as of the beginning of 2016 should have been TL 1415

Anahtar Kelimeler

Political economy, Minimum wage in Turkey, Real minimum wage index in Turkey

Kaynakça

• AB Bakanlığı (2016) “2015 Yılı Türkiye Raporu” Avrupa Komisyonu. Brüksel, 10.11.2015 http://www.ab.gov.tr/files/000files/2015/11/2015_turkiye_raporu.pdf (12.02.2016)
• Amin, S. (1997) Capitalism in the age of globalization. London: ZedBooks
• Ar, K.N. (2007) “Küreselleşme Sürecinde Türkiye’de Ücretlerin Gelişimi”. Kamu- İş. Kamu İşletmeleri İşverenleri Sendikası. Başbakanlık Basımevi.Ankara 2007.
• Berksoy, T. (1995) “Türkiye Ekonomisinde Değişim ve Kriz 24 Ocak 1980’den 5 Nisan 1994’e”. Petrol-İş 93-94 Yıllığı içinde. Yayın No:36. İstanbul 1995.
• Boratav, K. (2015) Türkiye İktisat Tarihi(1908-2009). İmge Kitabevi. 21. Baskı.
• BSB, (2011) Derinleşen Küresel Kriz ve Türkiye’ye Yansımaları: Ücretli Emek ve Sermaye. E.Yeldan ve E.Voyvoda(der.). Bağımsız Sosyal Bilimciler. Yordam Kitap. İstanbul.
• BUMKO (2016) “Asgari Ücret” T.C. Maliye Bakanlığı, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü.http://www.bumko.gov.tr/TR,909/maas-istatistikleri-- verileri.html (20.01.2016)
• DİSK-AR (2012) “Asgari Ücret ve Ekonomik Büyüme Raporu”. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu. http://sendika9.org/2012/12/asgari-ucret- ve-ekonomik-buyume-raporu-disk-ar/ (20.02.2016)
• Duman, A. ve Duman, A.(2016) “Türkiye’de Sendikal Üyeliğinin Kamu ve Özel Sektördeki Ücretler Üzerindeki Etkileri”. Çalışma ve Toplum. 2016/1(48):11-30.
• Dumenil, G. ve Levy, D. (2008) “Neolibarel (Karşı) Devrim”, A. S. Filho ve D. Johnston (der.). Neolibaralizm- Muhalif Bir Seçki. İstanbul:Yordam Kitap. (34-35).
• Dumenil, G. ve Levy, D. (2011) The Crisis of Neoliberalisim. USA: Harvard University Press.
• Ekzen, N. (2009) Türkiye Kısa İktisat Tarihi-1946’dan 2008’e. Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
• Foster J. B. (2008) Kapitalizmin Malileşmesi ve Kriz. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Freeman, A. (2007) “Ulusların Eşitsizliği”, A. Freeman ve B. Kagarlitsky (der.). Küreselleşmenin Krizi. İstanbul: Yordam Kitap.
• Hirst, P. ve Thompson, G. (2007) Küreselleşme Sorgulanıyor. Çev: Ç. Erdem ve E. Yücel, Ankara: Dost.
• Harvey, D. (2008) Yeni Emperyalizm. Çev: Hür Güldü, İstanbul: Everest.
• Kargı, B. (2013) “Ücret Yapışkanlığı Hipotezi’nin Test Edilmesi: Türkiye’de Asgari Ücret Ve Büyüme Üzerine Zaman Serileri Analizi (2005-2012)” Çalışma ve Toplum 2013/3(37) :183-210.
• Kazgan, G. (1988) Ekonomide Dışa Açık Büyüme. Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul 1988.
• Kazgan, G. (2006) Tanzimat’tan 21.Yüzyıla Türkiye Ekonomisi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. 3. Baskı
• Kepenek, Y.,Yentürk, N. (2000) Türkiye Ekonomisi. Remzi Kitabevi, İstanbul
• Kırmızıaltın, E. (2012) 1980 Sonrası Türkiye Ekonomisi-Türkiye’nin Neoliberal Dönüşümüne IMF ve Dünya Bankası’nın Etkisi. Özgür Üniversite Kitaplığı: 97, Ankara: Maki Basın Yayın.
• Koç, A.C. (2013a) ” Kavramsal Bağlamda Kapitalizmin Finansallaşması Sorunsalı” Toros Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı:2 (23-42)
• Koç, A.C. (2013b) “Dünyada Finansallaşma Süreci ve Türkiye Deneyimi”. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana, 2013.
• Koç, A.C. (2015a) “Küresel Kapitalizmin Finansallaşmasına Türkiye Ekonomisinin Eklemlenme Süreci (1980-2012)” H.Mıhçı (der.). Finansallaşma, Devlet ve Politik İktisat. (115-147). NotaBene Yayınları. Ankara.
• Koç, A.C. (2015b) “1980 Sonrası Türkiye Ekonomisinin Politik İktisadı” Toros Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı:3 (145-168)
• Kotz, M. D. (2008) Neoliberalism and Financialization, Department of Economics. University of Massachusetts Amherst: USA.
• Kozanoğlu, H. vd. (2008) Neoliberalizmin Gerçek 100'ü. İstanbul: İletişim.
• Marglin, S. A. (1991) “Lessons of the Golden Age: An overview”, Marglin, S.A. ve Schor, J.B. (Eds.).The Golden Age of Capitalism. New York: Clarendon Press/Oxford.
• Mütevellioğlu, N., ve Işık, S., (2009) Türkiye emek piyasasında Neoliberal dönüşüm. (N. Mütevellioğlu, S. Sönmez, ed.). Küreselleşme, Kriz ve Türkiye'de Neoliberal Dönüşüm, içinde. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• ÖİB(2016) “Yıllar İtibariyle Özelleştirme İşlemleri” T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı.
• http://www.oib.gov.tr/program/uygulamalar/yillara_gore.htm (20.01.2016)
• Özmucur, S. (1996) Türkiye’de Gelir Dağılımı, Vergi Yükü ve Makroekonomik Göstergeler. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları. İstanbul.
• Savran, S. (2008) Kod Adı Küreselleşme-21. Yüzyılda Emperyalizm. İstanbul: Yordam Kitap.
• Subaşat, T. (2013a) “AKP’nin Ekonomik Başarı Miti”. İktisat ve Toplum Dergisi.Sayı:33-34: 35-45.
• Subaşat, T. (2013b) “AKP’nin Ekonomik Başarı Miti 2- Dış Ticaret”. İktisat ve Toplum Dergisi.Sayı: 35: 105-112.
• Subaşat, T. (2013c) “AKP’nin Ekonomik Başarı Miti 3 – Cari Açık ve Dış Borç”. İktisat ve Toplum Dergisi. Sayı: 36: 45-58.
• Şafak, C. (2006) “Türkiye’de İşçi Ücretlerinin Seyri (1980-2005)”. Sendika.org. http://sendika9.org/2006/07/turkiyede-isci-ucretlerinin-seyri-1980-2005- can-safak/. (21.02.2016)
• TCMB, 2016) “ABD Doları Yıllık Döviz Satış Kuru “. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. http://evds.tcmb.gov.tr/ (20.01.2016)
• TUİK(2016) Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr (20.01.2016)
• Yeldan E. (2013) Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi -Bölüşüm, Birikim, Büyüme. İstanbul: İletişim Yayınları. 17.Baskı.