Türkiye’de Tekstil Sanayisinin Sosyal Taraflarının Mülteci İşçilerin İstihdamına Bakışı

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 56, 93 - 120, 01.01.2018

Emre Eren Korkmaz

Öz

Bu makalede Türkiye’de tekstil-hazır giyim sektöründe Suriyeli mültecilerin istihdamına sosyal tarafların yaklaşımları analiz edilmektedir. Türkiye’den tekstil ürünleri tedarik eden ulus-ötesi hazır giyim şirketlerinin/markalarının bu yöndeki çeşitli program ve projelerine Türkiye’de tedarikçi sanayicilerin yaklaşımının sorgulandığı makalede sendikaların, STK’ların ve bürokrasinin bakış açısına da yer verilmektedir. Makalede literatürde mültecilerin küresel tedarik zinciri içindeki yerine dair tartışmalara kısaca değinilecek ve kayıtdışı ekonomi ile kayıtlı ekonomi arasındaki ilişki, rekabet ve işbirliği açıklanacaktır. Makaledeki analizler tarafların temsilcileriyle derinlemesine mülakatlara ve çeşitli proje ve etkinliklerdeki gözlemlere dayanmaktadır. Makale göstermektedir ki Suriyeli mültecilerin yasal istihdamının önünde sektörün sosyal taraflarının yaklaşımlarının önemli bir rolü bulunmaktadır. Mültecilerin kayıtdışı çalışmasının sektör açısından bir sorun kaynağı olduğu kabul edilse de bu sorunun çözümü konusunda adım atmada yeterli istek görünmemektedir. Bunda sektörün sosyal taraflarının kendi içlerinde tedarik zinciri yönetimine dair çelişkilerinin önemli bir payı vardır.

Anahtar Kelimeler

Suriyeli mülteci işçiler, tekstil ve hazır giyim sektörü, küresel tedarik zinciri

Approaches of Industrial Actors of the Textile Industry towards the Employment of Refugee Workers in Turkey

Öz

This article analyses the approaches of social actors of the textile-apparel industry towards the employment of Syrian refugees in Turkey. While mainly evaluating the perceptions of Turkish supplier manufacturers towards the programmes and projects of transnational apparel-textile corporations sourcing from Turkey, the article will also touch upon the approaches of trade unions, NGOs and bureaucrats. The article will briefly summarise the debates of the literature on the employment of refugees within the global supply chain and explain the relation, competition and cooperation between the informal and formal economies. The analysis of the article is based on the in-depth interviews with representatives of the social actors and observations conducted during various projects and events. The article demonstrates that theese approaches of the social parties of the industry has a significant obstacle on the legal employment of Syrian refugees. Although all parties recognise that the informal employment of refugees is a crucial problem for the industry, there is no much effort to resolve this problem. An important reason of this is the existing contradictions among the social actors based on the supply chain management.

Anahtar Kelimeler

Syrian refugee workers, textile and apparel industry, global supply chain

Kaynakça

• AFAD, 08 Ağustos 2017 İtibariyle Barınma Merkezlerindeki Suriyeli Sayısı, https://www.afad.gov.tr/upload/Node/2374/files/Barinma_Merkezlerinde ki_Son_Durum+6.pdf Erişim tarihi: 10/07/2017
• Anadolu Agency (2017) ‘Turkey issues work permits to over 73,500 foreigners’, 18 Ocak 2017, http://aa.com.tr/en/economy/turkey-issues-work-permits-toover-73-500-foreigners/729836, Erişim tarihi: 10/07/2017
• Baird, T. (2015) 'Nigerian entrepreneurs in Istanbul, Turkey: Spatial and temporal dimensions of mixed embeddedness'. International Migration Institute Working Paper No. 115. Oxford.
• Betts, A. (2015) Is creating a new nation for the world's refugees a good idea? The Guardian. https:// www.theguardian.com/global-developmentprofessionals-network/2015/aug/04/refugee-nation-migration-jason-buzi; Erişim tarihi: 10/07/2017
• Betts and Kainz (2017). “The History of Global Migration Governance”, Refugee Studies Centre Working Paper Series, NO. 122, Temmuz 2017.
• Betts, A., & Collier, P. (2017a). Refuge: Transforming a broken refugee system. London: Allen Lane.
• Betts, A., & Collier, P. (2017b). “Why denying refugees the right to work is a catastrophic error?”, Guardian, 22/03/2017, Erişim tarihi: 10/07/2017
• Betts, A. (2015) Is creating a new nation for the world's refugees a good idea? The Guardian. https:// www.theguardian.com/global-developmentprofessionals-network/2015/aug/04/refugee-nation-migration-jason-buzi; Erişim tarihi: 10/07/2017
• Cakmak, O. (2005). “Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler ve Rekabet Gücü: Türkiye ve Tekstil Hazır Giyim Endüstrisi Üzerine Bir Uygulama”. Journal of Ege Academic Outlook, 5, 65–76.
• Chatty, Dawn (2017). “The Duty to Be Generous (Karam): Alternatives to RightsBased Asylum in the Middle East” Journal of the British Academy, 5, 177–199. DOI https://doi.org/10.5871/jba/ 005.177
• Cohen, Robin; Van Hear, Nocholas (2017) “Visions of Refugia: territorial and transnational solutions to mass displacement”, Planning Theory & Practice, 18:3, 494-504, DOI: 10.1080/14649357.2017.1330233
• Crawley, H. (2017). “Migration: Refugee economics”. Nature, 544, 26–27.
• Celik, A. (2015) ‘ Sendikalaşma gerçekten artıyor mu? ’, 27 January, Available at: http://t24.com.tr/yazarlar/aziz - celik/sendikalasma - gercekten - artiyor - mu,11132
• CSGB (2017a) ‘ İşçi ve Sendika Üye Sayıları, 2017 Temmuz Ayı İstatistiği ’, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
• ÇSGB (2017) Çalışma İznine Dair Bilgiler, https://www.csgb.gov.tr/uigm/Contents/calismaizni/referansbilgiler, Erişim tarihi: 10/07/2017
• Culpan, R. & Ekin, C. (2009). “A strategic analysis of Turkish firms in the apparel industry”. International Journal of Globalization and Small Business, 3, 160–181.
• Dermaux, J. M. (2015). Networks at Work-Syrians integrating in Istanbul. Faculty of Geosciences Theses, Master Tezi, Utrecht Üniversitesi
• Deutsche Welle Türkçe (2015) ‘Suriyeliler Türkiye’de kalıcı’, 18 Ağustos 2015. http://www.dw.com/tr/suriyeliler-t%C3%BCrkiyedekal%C4%B1c%C4%B1/a-18654827; Erişim tarihi: 10/07/2017
• Directorate General of Migration Management (2014) ‘Law on Foreigners and International Protection’, 6, http://www.goc.gov.tr/files/files/eng_minikanun_5_son.pdf; Erişim tarihi: 10/07/2017
• Dogan, N. and Palamutcu, S. (2013) ‘Tekstil ve Hazır Giyim Sektöründe Nitelikli İş Gücü Yetiştirme Programları’, 2023’e 10 kala 3. Sanayi Surasi, TC Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı.
• Dunya Newspaper (2017) ‘Kayıt dışı istihdam yüzde 33 oldu’, 27 Ocak 2017, http://www.dunya.com/ekonomi/kayit-disi-istihdam-yuzde-33-olduhaberi-347527; Erişim tarihi: 10/07/2017
• Erdoğan, M. ve Ünver, C. (2015). Türk İş Dünyasının Türkiye’deki Suriyeliler Konusundaki GörüşBeklenti ve Önerileri, TİSK Yayınları, No:353, Kasım 2015.
• Erol, Ertan; Akyol, Ayla Ezgi; Salman, Cema et.al. (2017) Suriyeli Sığınmacıların Türkiye’de Emek Piyasasına Dahil Olma Süreçleri ve Etkileri: İstanbul Tekstil Sektörü Örneği, Birleşik Metal İş Yayınları, Haziran 2017.
• ETI (2017). Human Rights Due Diligence Framework, http://www.ethicaltrade.org/resources/human-rights-due-diligenceframework , Erişim Tarihi 01/09/2017
• The Canadian Disaster Resilience and Sustainable Reconstruction Research Alliance and Information and Research for Reconstruction Fifth Debate (2017), “Should Refugees Be Sheltered and Contained in Organized Camps or in Urban and Rural Areas?” Vulnerability, Resilience, and Post-Disaster Reconstruction International Debates, 18/04/2017, https://oddebates.com/5- fifth-debate/
• Eurofound (2013) ‘Tackling undeclared work in Turkey’, Dublin: Eurofound. Finansgundem (2016) ‘Suriyeli patronlardan Türkiye'ye Tam Gaz Yatırım’, 20 Eylül 2016 http://www.finansgundem.com/haber/suriyeli-patronlardanturkiyeye-tam-gaz-yatirim/1119599; Erişim tarihi: 10/07/2017
• FTA-BSCI Guidance Document (2017). Syrian Nationals Working in Turkish Supply Chains, https://businesshumanrights.org/sites/default/files/documents/Guidance-DocumentSyrians-in-Turkey_FINAL_ENG.PDF , Şubat 2017, Erişim Tarihi 01/09/2017
• Geçici Koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Yönetmelik, 2016, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/3.5.20168375.pdf; Erişim tarihi: 10/07/2017
• Goethals, Samentha; Bardwell, Joe; Bhacker Mariam; Ezzelarab, Bahaa. (2017) “Business Human Rights Responsibility for Refugees and Migrant Workers: Turning Policies into Practice in the Middle East”, Business and Human Rights Journal, Cambridge University Press doi:10.1017/bhj.2017.11
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (2016) ‘Geçici Koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Yönetmelik’, http://www.goc.gov.tr/icerik6/gecicikoruma-saglanan-yabancilarin- calisma-izinlerine-dairyonetmelik_333_336_10157_icerik; Erişim tarihi: 10/07/2017
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (19.10.2017) Yıllara Göre Geçici Koruma Kapsamındaki Suriyeliler, http://www.goc.gov.tr/icerik6/gecicikoruma_363_378_4713_icerik Erişim tarihi 05/11/2017
• Hayata Destek Derneği (2016). Child Labour in Turkey: Situation of Syrian Refugees and the Search for Solutions Conference Report , 11/03/2016
• İçduygu, A. and Millet, E. (2016) ‘Syrian Refugees in Turkey: Insecure Lives in an Environment of Pseudo-Integration. Global Turkey in Europe’, Global Turkey in Europe Working Paper No. 13, http://www.iai.it/sites/default/files/gte_wp_13.pdf
• INGEV (2017). Suriyeli Mülteci Hayatlar Monitörü, http://ingev.org/kutuphane/ingev-raporlar/suriyeli-multeci-hayatlarmonitoru-degerlendirme/ Erişim Tarihi 01/09/2017
• Kaya, A. ve Kirac, A. (2016) Vulnerability Assessment of Syrian Refugees in Turkey, Hayata Destek Derneği Yayınları
• Kaymaz, T. ve Kadkoy, O. (2016) ‘Syrians in Turkey –The Economics of Integration’. AlSharq Forum, Expert Brief.
• Kubal, A. (2016) ‘Refugees or Migrant Workers? A Case Study of Undocumented Syrians in Russia- LM and others v Russia (ECtHT 14 March 2016)’. Immigration, Asylum and Nationality Law, 30(3).
• MacIntyre, D. (2016) Panorama - Undercover: The Refugees Who Make Our Clothes, BBC, http://www.bbc.co.uk/blogs/aboutthebbc/entries/aa0dd313-e50a-4e28- 8109-118a7cc3b3df Erişim tarihi: 10/07/2017
• Sağıroğlu, A. Zafer (2016). “Not Only a Burden but Also a Contribution: Impacts of Syrians on Turkish Economy”. Eroğlu, D. Cohen, J.H., Sirkeci, I. (eds.) Turkish Migration 2016 Selected Papers. London: TPL. http://tplondon.com/books/9781910781289/978191078128917.pdf
• Shahid, Muhammad Shehryar; Rodgers, Peter ve Williams, Colin C. (2017): Evaluating the participation of an ethnic minority group in informal employment: a product of exit or exclusion?, Review of Social Economy, DOI: 10.1080/00346764.2016.1269941
• Sotomayor, Victor Garrido (2017), Approach to Mango’s Supply Chain in Turkey, International Secretariat of CCOO-Industry, 28 Ağustos 2017.
• Tutuncu, A. and Zengin, H. (2016) ‘Türkiye’de Kayitdişi Ekonominin Boyutunun Tahmini’, DoğuşÜniversitesi Dergisi, 17(2): 195–209.
• Williams, C. C. (2015) ‘The Informal Economy as a Path to Expanding Opportunities’, Centre for Development and Enterprise (CDE), South Africa. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2804172
• Williams, C. C. (2014) ‘The Informal Economy and Poverty: Evidence and Policy Review’, York: Joseph Rowntree Foundation.
• Williams, Colin C., (2014a). Bringing the Undeclared Economy Out of the Shadows – The Role of Temporary Work Agencies, Randstad, Amsterdam. https://ssrn.com/abstract=2418858
• Williams, C. C. (2005) ‘Formalising the Informal Economy: The Case for Local Initiatives’, Local Government Studies, 31(3): 335–349.