Zonguldak/Kozlu Kömür Madenlerinde İstihdam Edilen İşçilerin Çalışma Koşulları ve İş Sağlığı Güvenliği Uygulamalarına Yönelik Bir Saha Çalışması

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 62, 1959 - 1990, 01.01.2019

Atanur Karaahmetoğlu

Öz

Emeğini ortaya koyan ve daha ziyade geçimini beden gücü harcayarak karşılayan işçiler, çalışma yaşamının temel bir halkasıdır. Bu nedenle, emeğin temsilcisi olan işçilerin beden gücü çalışma yaşamının vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Özellikle Zonguldak kömür madenlerinde emeğin ve beden gücünün önemi bir kat daha artmaktadır. Zira, gerek madenlerin jeolojik yapısı, gerek çalışma ortamındaki olumsuz etkenler, emeğini ortaya koyan işçilerin çalışma koşullarında birtakım tehlikelerin görülmesine zemin hazırlamıştır. Madenlerin bünyesinde barındırdığı riskler, iş sağlığı ve güvenliğini tehdit etmekle birlikte, işçilerin de beden ve ruh sağlığını tehlikeye düşürmektedir. Bu çalışmada Zonguldak/Kozlu kömür madenlerinde yapılan saha araştırmasında, Zonguldak madenlerinde istihdam edilen işçilerin çalışma koşullarında karşılaştıkları zorluklar çeşitli veriler eşliğinde ele alınmıştır. Zonguldak/Kozlu kömür madenlerinde yapılan detaylı saha incelemesi ile maden işçilerinin çalışma yaşamında karşılaştıkları olumsuz koşulların neler olduğu ve saha araştırmasında elde edilen bulguların incelemesi yapılmıştır. Bu doğrultuda, elde edilen veriler arasında bir karşılaştırma ve niyetinde bir değerlendirme yapılmıştır. Yapılan saha çalışmasında maden işçilerinin çalışma koşullarını olumsuz etkileyen faktörler ayrı ayrı kategorize edilerek ele alınmıştır. Söz konusu çalışmada Zonguldak/Kozlu kömür madenlerinde istihdam edilen işçileri olumsuz etkileyen çalışma ortamından, yapılan işten, iş sağlığı ve güvenliğinden kaynaklı risk ve tehlikeler üzerinde durulmuştur. Employed in Zonguldak/Kozlu Coal Mines Working Conditions of Workers and Occupational health and Safety Field Studies

Anahtar Kelimeler

Maden, İstihdam, İşçi, İş Sağlığı ve Güvenliği

Employed in Zonguldak/Kozlu Coal Mines Working Conditions of Workers and Occupational health and Safety Field Studies

Öz

Workers, who demonstrate their labor and meet their livelihoods by spending body power are a basic link of working life. For this reason the body power of the workers who are the representatives of labor has become an indispensable part of the working life. Especially, In Zonguldek cool mines, the importance of labor and body power is increased. Becouse of the geological structure of the mines, as well as the negative factors in the working environment, the workers in working conditions of the dengers in the working life has laid the ground for a day to see. The risks inherent in mines threaten the occupational health and safety of the workers and the jeopardize the phsical and mental health of he workers. In this study, in the field study conducted in Zonguldak/Kozlu coal mines, the difficulties encountered in the working conditions of the workers employed in Zonguldak mines are discussed with vareous deta. Detailed field surveys in Zonguldak/Kozlu coal mines revealed the negative conditions encountered by miner workers in working life and the findings obtained from the field survey. In this drection, a comparison and intention was made between the data obtained. In the field study, the factors that negatively affect the working conditions of mine workers were categorized separately. In this study, the risks and hazards arising from the work environment, work done, occupational health and safety that negatively affect the workers employed in Zonguldak/Kozlu coal mines were discussed

Anahtar Kelimeler

Mine, Employment, Labor, Occupational Health and Safety

Kaynakça

• Andaç F. (09-11 September, 2015), "Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği ve Zorumlu Sendikalaşma", Sarı S., Gencer A. H., Kazan İ. S. (ed.), International Conference On Eurasian Economies.
• Aytaç S. (Kasım 2011), "İş Kazalarını Önlemede Güvenlik Kültürünün Önemi", Türk Metal Sendikası. C.147, S.30, ss.1-8.
• Aydın U., Gökçe Karaca N., Canbey Özgüler V., Karaca E. (Temmuz 2013), "İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitiminin İş Kazası ve Meslek Hastalıklarının Önlenmesindeki Rolü", Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası. C. 27, S. 4, ss. 24-45.
• Buzkan S. ve Ofluoğlu G. (2007), "Zonguldak Taşkömürü Havzası İş Kazalarının Sayısal Analizi", Kamı İş. C. 9, S. 3, ss.1-18.
• Can H. E., Yuvka Ş., Beyhan S. (Aralık 2015), "Yer altı Madenciliğinde Risk Değerlendirme Yaklaşımlarının İncelenmesi", Maden İşletmelerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu 2015 Bildirimler Kitabı, Adana: TMMOB.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi, (2017), Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliği Algısı, Ankara: ÇASGEM.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, (2009), Yer Altı ve Yer Üstü Maden İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Rehberi, Ankara: ÇSGBİŞKB.
• Çeştepe H,, Vergil H., Dökmen G., Şükrüoğlu D., Bayramoğlu M. F. (2016), Madencilik Sektörünün Zonguldak İlindeki Yeri ve Önemi: Ekonometrik ve İstatistiki Yönlerle Analiz, Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi Yayınları.
• Demirbilek T. ve Çalık Ö. (2008), "Kişisel Koruyucu Donanım Kullanımını Etkileyen Bireysel ve Örgütsel Değişiklikler", Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.23, S. 2, ss. 169-190.
• DİSK bünyesinde, İş Sağlığı ve Güvenliği Müdürü Tevfik Güneş ile İstanbul’da 11 Nisan 2018 Cuma günü yapılan kişisel görüşme.
• Dursun A. E., Terzioğlu H., Çalkaya M. (11-13 Nisan 2018), "Yer Altı Kömür Madenlerinde Zararlı Gazların İzlenmesi İçin Kablosuz Algılayıcı Ağlar Teknolojisinin Kurulması", 21. Uluslararası Kömür Kongresi "ICCET 2018" Bildiriler Kitabı, ed. Bilir M. E. B., Geniş M., Duru E., Sakız U., Ket K. (Ed.), Zonguldak: TMMOB Maden Mühendisleri Odası Zonguldak Şubesi.
• Eser A. (Aralık 2015), “Maden İşlerinde Solunumu Koruyucu Donanımlar”, Maden İşletmelerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu 2015 Bildirimler Kitabı, Adana: TMMOB.
• Gürbüz T. (Mart 2014), 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunun Avrupa Birliği ve Uluslararası Çalışma Örgütü Normları Bakımından Değerlendirilmesi, (Avrupa Birliği Uzmanlık Tezi), Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Avrupa Birliği Koordinasyon Başkanlığı.
• Güven T. (Mayıs 2015), Zonguldak Kozlu’da Kömür Madenciliği: İşletmecilik ve Çalışma Hayatı (1848-1921), Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Gümüş R. (2017), "Türkiye’de 2015 Yılında Meydana Gelen İş Kazalarının Analizi ve 2014 Verileri İle Karşılaştırılması", International Journal of Social Science. Number: 55, (Spring II), ss. 277-287.
• http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/06/20120630-1.htm, (12.10.2018),
• http://www.taskomuru.gov.tr/index.php?page =sayfagoster&id=8#, (25.09.2018).
• Karakaş İ. (2015), "İşçi Açısından İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları", İş Sağlığı ve Güvenliği Ders Notları (2014), Ankara: Gurup Matbaacılık.
• Kadiroğulları K. (2016), Madenlerin Yer üstü Tesislerindeki Gürültü Maruziyetinin Değerlendirilmesi, (İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi), Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü,
• Keskin Ö. (Bahar 2011), "Osmanlı Devleti’nde Maden Hukukunun Tekâmülü (1861-1906)", OTAM, C.6, S. 29, ss. 126-148.
• Kılıç C. ve Bülbül O. G. (2013), "İş Sağlığı ve Güvenliğinde Gelinen Nokta ve Devam Eden Aksaklıklar", Çimento Endüstri İşverenleri Sendikası. C. 27, S. 6, ss.6-23.
• Kılkış İ. (2013), "İş Sağlığı ve Güvenliği’nde Yeni Dönem: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (İSGK)", "İŞ, GÜÇ" Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, C. 15, S. 1, ss. 19-42.
• Koç Y. (2016), Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi Osmanlı'dan 2016'ya, Ankara: Epos Yayınları.
• Makal A. (11-13 Kasım 2005), "Zonguldak ve Türkiye Toplumsal Tarihinin Acı Bir Deneyimi Olarak "İş Mükellefiyeti" ", 05 Bienali Bildiriler Kitabı, Zonguldak.
• Müftüoğlu B. G. ve Tanış B. (2010), "21. Yüzyılda Zonguldak Maden İşletmelerinde Çalışma Hayatı: Bir Kesit-Tek Gerçek", Çalışma ve Toplum. C. 25, S. 2, ss. 185-216.
• Onur Ç., Tezel F., Onay Ö. (02-04 Haziran 2004), "TTK Kozlu Müessesesinde 03.03.1992 Tarihinde Yaşanan Grizu İnfilakı Neticesinde Ocakların Suyla Doldurulması ve Tahliyesi Çalışması", Türkiye 14. Kömür Kongresi Bildirimler Kitabı, Zonguldak.
• Oral T. (04-06 Ekim 2018), "Zonguldak Maden Havzası’ndaki İşçi Eylemlerinin Yansımaları", 19. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi, Zonguldak,
• Özdemir, S. (1996), "Türkiye'de Zorunlu Çalışma Uygulamaları", Sosyal Siyaset Konferansları,
• Öztoprak S. (2015), Kömür Ocaklarının Özel Hukuk Kişileri Tarafından İşletilmesi, Ankara: Yetkin Yayınları.
• Özveri M, (Aralık 2015), İşçi Sağlığı İş Güvenliği ve İş Cinayetleri, İstanbul: Birleşik Metal-İş Yayını.
• Özveri M. (2018), "Türkiye’de Meslek Hastalıkları Alanında Yaşanan Hukuki Açmazlar", Çalışma ve Toplum. C. 57, S. 2, ss. 749-786.
• Quataert D. ve Zürcher E. (1998), Osmanlı’dan Cumhuriyet Türkiye’sine işçiler 1839-1950, İstanbul: İletişim Yayıncılık A. Ş.
• Songur L. ve Songur G. (2018), "Ekonomik Büyümede İş Kazası ve Meslek Hastalıklarının Önemi ve Sosyal Tarafların Sorumlulukları", Akademik Bakış Dergisi. S. 68, ss. 43-55.
• Şen M. (2015), "İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında İşyeri Odaklı Süreç Yönetimi Anlayışı", MÜHFD. C. 4, S. 1, ss. 77-116.
• Şengül H. T., Aytekin E. A. (2017), "Devletin Zonguldak Kömür Havzası’nda İşçi Sınıfı Kimliği Üzerindeki Etkisine Dair Bazı Notlar", Barutçu A., Uzar Özdemir F. (Der.), Yüz Karası Değil, Kömür Karası: Zonguldak, İstanbul: İletişim Yayıncıllık.
• TMMOB Makina Mühendisleri Odası, (2018), İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Oda Raporu, Ankara: TMMOB.
• Tiyek R. (2014), "Devletin Endüstri İlişkilerindeki Rolü ve Taşeron Çalışma", Uluslararası Emek ve Toplum, C. 3, S. 7, ss. 8-31.
• Zonguldak şehir merkezinde bulunan Genel Maden İşçileri Sendikası, Merkez şubesinde, Sendika Teknik Müdürü Nizamettin Tiryaki ile 19 Nisan 2018 tarihinde yapılan kişisel görüşme.
• Zonguldak/Kozlu Taşkömürü Kurumu bünyesinde 10.04.2018 tarihinde Jeoloji Mühendisi Mustafa Öztürk ile yapılan kişisel görüşme.
• Türkiye Barolar Birliği İnsan Hakları Merkezi, (Kasım 2014), Soma Maden Faciası Raporu, Ankara: TBB.
• Uluslararası Çalışma Örgütü, (2011), Yer Altı Kömür Madenlerinde Güvenlik ve Sağlık, Uysal Sabır H. (Çev.), Ankara: ILO Türkiye Ofisi.
• Ulutaş Ç. Ü. ve Ulutaş T. B. (Ekim 2015), “Angarya ve Zorla Çalıştırma: Uluslararası Düzenlemeler ve Yüksek Mahkeme Kararları Işığında Bir Değerlendirme”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.7, S.49, ss. 327-330.
• Yıldırım A. E. (2018), "Zonguldak Madencilerinin Sorunlarına Yönelik Sendikal Basının Katkıları: İşçi Sendikası Örneği", Çalışma ve Toplum, C. 59, S. 4, ss. 2229-2260.
• Yorgun S. (2013), "Sosyal Politika Açısından 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu", Çalışma ve Toplum. C. 36, S. 4, ss.157-180