Osmanlı’dan Günümüze Mesleki Eğitimin Gelişimi

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 44, 77 - 112, 01.01.2015

Kadir Yıldırım Levent Şahin

Öz

Osmanlı İmparatorluğu’ndan günümüze değin vasıflı işgücüne olan ihtiyaç ve bu ihtiyacın giderilmesinde birincil derecede önem taşıyan mesleki eğitim politikalarının gelişimini, kalkınma perspektifini de göz önünde tutarak inceleyen bu çalışma, sahip olduğu tarihsel bakış açısı ile bu alandaki önemli bir boşluğu doldurma amacını taşımaktadır. Çalışma, vasıflı işgücü ihtiyacı ve mesleki eğitim sorununun Cumhuriyet dönemine mahsus olmadığını ve hatta Osmanlı döneminde bu alanda yapılması arzu edilen hamlelerin Cumhuriyet dönemi ile birebir benzerlik taşıdığını ortaya koymaktadır

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Kalkınma, Mesleki Eğitim, Türkiye, Vasıflı İşgücü

Development of the Vocatıonal Traınıng from the Ottoman Perıod to Present

Öz

This study, with a historical perspective from the Ottoman period to the present, aims to fill a significant gap in the literature by examining the need for skilled workforce and development of vocational training which has the primary responsibility in this context . The study reveals the fact that the need for skilled workforce and the problem of vocational training are not unique to the Republican era and targetted policies in this area during the Ottoman period overlap to a large extent with the policies of the Republican era.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Development, Vocational Training, Turkey, Skilled Workforce

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. EUM. 6. ŞB. 20/34. 18 Zilkade 1335. 5 Eylül 1917.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. HMŞ. 16/68. 22 Rebiülahir 1323. 26 Haziran 1905.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 129-1/10. 19 Zilkade 1328, 22 Kasım 1910.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 129-11. 5 Rebiülevvel 1328. 17 Mart 1910.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 139/10. 27 Haziran 1329. 10 Temmuz
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 139/15. 29 Haziran 1329. 12 Temmuz 1913.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 186/32. 28 Safer 1332. 26 Ocak 1914.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 190/37. 15 Cemaziyelahir 1332. 11 Mayıs 1914.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 190/5. 28 Şevval 1331. 30 Eylül 1913.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 190/6. 20 Zilkade 1331. 21 Ekim 1913.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 190/69. 21 Rebiülahir 1333. 8 Mart 1915.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 26-1/78. 16 Cemaziyelevvel 1331. 23 Nisan 1913.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 26-2/25. 3 Cemaziyelahir 1331. 10 Mayıs 1913.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 26-2/30. 28 Cemaziyelahir 1331. 4 Haziran 1913.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 26-2/33. 9 Receb 1331. 14 Haziran 1913.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 26-2/34. 18 Receb 1331. 23 Haziran 1913.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 26-2/35. 4 Şaban 1331. 9 Temmuz 1913.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 26-2/36. 4 Şaban 1331. 9 Temmuz 1913.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 26-2/45. 21 Zilkade 1331. 22 Ekim 1913.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 40-1/41. 30 Rebiülevvel 1330. 19 Mart 1912.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 60/21. 16 Receb 1331. 21 Haziran 1913.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 82/16. 13 Cemaziyelevvel 1332. 9 Nisan 1914.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. İD. 99/32. 8 Rebiülahir 1333. 23 Şubat 1915.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. UMVM. 9/31. 9 Muharrem 1334. 17 Kasım 1915.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. UMVM. 9/46. 11 Şevval 1334. 11 Ağustos 1916.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. UMVM. 11/25. 23 Ramazan 1336. 2 Temmuz 1918.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. UMVM. 149/13. 8 Ramazan 1335. 28 Haziran 1917.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. UMVM. 150/40. 2 Zilhicce 1335. 19 Eylül 1917.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. UMVM. 9/35. 23 Muharrem 1334. 1 Aralık 1915.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. UMVM. 9/43. 16 Cemaziyelahir 1334. 20 Nisan 1916.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. UMVM. 9/69. 7 Muharrem 1336. 23 Ekim
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. UMVM. 9/75. 27 Rebiülevvel 1337. 31 Aralık 1918.;
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, İ.D. 40618, 4 Şaban 1285, 20 Kasım 1868.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, ZB. 451/39. 3 Mayıs 1322. 16 Mayıs 1906.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, ZB. 601/61. 10 Kanunuevvel 1324. 23 Aralık 1908.
• “Büyük Halkalı Ameliyat-ı Ziraat Mektebi Nizamnamesi”, DÜSTUR, 1. Tertip Zeyl.
• “Diyarbekirde Tesis Olunacak Hamidiye Mekteb-i Sanayi Nizamnamesi” (1903) 2 Cemaziyelevvel 1321, 22 Temmuz 1903, DÜSTUR, 2. Tertip, C. 7.
• “Hamidiye Ticaret Mektebi Nizamnamesidir”, (1884) 28 Muharrem 1302, 17 Kasım 1884, DÜSTUR, 1. Tertip Zeyl, 97-108.
• “Islahhanelere Dair Nizamnamedir”. (1873-1874) DÜSTUR, 1. Tertip, C. 2, İstanbul, Matbaa-i Âmire, H. 1289, M. 1873-1874.
• “Mekteb-i Sanayi Nizamnamesi”, DÜSTUR, 1. Tertip, C. 2.
• “Nazari ve Ameli Hamidiye Ziraat Mektepleri Nizamnamesi”, (1891) 12 Receb 1308, 21 Şubat 1891, DÜSTUR, 1. Tertip, C. 6.
• “Ticaret Mektebi Nizamnamesi”, (1913) 4 Muharrem 1332, 3 Aralık 1913, DÜSTUR, 2. Tertip, C. 6.
• “Türkiye Büyük Millet Meclisi I. Dönem 3. Yasama Yılı Açış Konuşmaları”. (1922) Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dergi: 1, Cilt: 18, 1 Mart 1922.
• “Ziraat Mektebi Talebesi” (1911) Tanin, No: 909, 2 Mart 1327, 15 Mart 1911.
• Sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu.
• A. Ferid. (1910) “Sanayi Mektebleri ve Edevât-ı Ziraîye Depoları”, Sa’y ve Amel, No: 1, 9 Kanunuevvel 1326, 22 Aralık 1910.
• A. Ferid. (1911) “Numune Tarlaları”, Sa’y ve Amel, No: 4, No: 4, 20 Kanunusani 1326, 2 Şubat 1911.
• Basiret. (1870) No: 99, 3 Haziran 1286, 15 Haziran 1870.
• Cahid, H. (1909) “Sanayi Mektebleri”, Tanin, No: 453, 23 Teşrinisani 1325, 6 Aralık 1909.
• Ceride-i Havadis, (1841) S. 17, 11 Zilkade 1256, 4 Ocak 1841.
• Ceride-i Havadis, (1861) S. 1033, 20 Ramazan 1277, 1 Nisan 1861.
• Edhem Nejad (1911) “Çok mu Yahud İyi mi?”, Sa’y ve Amel, No: 3, 6 Kanunusani 1326, 19 Ocak 1911, 3-6.
• Gelibolulu Azmi. (1914) Fabrikacı ve İmalathane Memuru, Dersaadet: İmalat- ı Harbiye Matbaası.
• Kahraman, O. (1911) “Zeytinburnu Sanayi Mektebi”, Sa’y ve Amel, No: 5, 10 Şubat 1326, 23 Şubat 1911, 7-9.
• Resimli Kitap (1911) C. 5, No: 29, Nisan 1327, Nisan-Mayıs 1911.
• Sivas Mebusu Dagavaryan. (1911) “Ziraat Ameliyat Mektebleri”, Tanin, No: 898, 19 Şubat 1326, 4 Mart 1911.
• Şark. (1874) No: 132, 7 Mayıs 1290, 19 Mayıs 1874.
• Adıgüzel, O. C. ve Berk, Ş. (2009) “Mesleki ve Teknik Ortaöğretimde Yeni Arayışlar: Yeterliğe Dayalı Modüler Sistemin Değerlendirilmesi”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. 6, S. 1, 220-236.
• Akbaş, B. (2011) “Türkiye’de Mevcut Eğitim Sisteminin İş Yaşamının İsteklerine Yeterince Duyarlı Olmaması Mesleki Eğitimin Etkinliğini Azaltan Önemli Faktörlerden Biri”, TES-İŞ Dergisi, Haziran 2011, 80-83.
• Akbulut, U. (2003) Tanzimattan Cumhuriyete Eğitim, Ankara: TÜBİTAK Yayını.
• Akçay, C. (1990) Türkiye’nin Eğitim Politikası, İstanbul: İTO Yayınları.
• Akyıldız, H. (2013) Çalışma Ekonomisi, 3. Bs., Ankara: Alter Yayıncılık.
• Alkan, C. ve Doğan, H. (1976) “Mesleki ve Teknik Eğitim İçin Ana Plan Esasları”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C. 9, S. 1, 25-72.
• Altın, R. (2006) 5544 Sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu ve Getirdikleri”, İSTESOB Toplantı Powerpoint Slayt Dosyaları, http://www.istesob.org/mesleki.php (8 Mart 2010).
• Altın, R. (2007) Mesleki Eğitim Sisteminde Yeni Eğilimler ve Modüler Sistem, http://www.megep.meb.gov.tr/megep.meb.gov.tr/megep/genel/kitap/mes lekiegitimyeni.pdf (08.06.2010).
• Atuf, N. (1932) Türkiye Maarif Tarihi Hakkında Bir Deneme- İkinci Kitap, İstanbul: Milliyet Matbaası.
• Barro, R. J. (1991) “Economic Growth in a Cross Section of Countries”, The Quarterly Journal of Economics, Vol: 106, No: 2, 407-443.
• Baskıcı, M. M. (2005) 1800-1914 Yıllarında Anadolu’da İktisadi Değişim, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Clark, E. (1992) “Osmanlı Sanayi Devrimi”, Osmanlılar ve Batı Teknolojisi- Yeni Araştırmalar Yeni Görüşler, (Yay. Haz. İhsanoğlu, E.) İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi Basımevi, 37-52.
• Çakmak, Ö. (2008) “Eğitimin Ekonomiye ve Kalkınmaya Etkisi”, D.Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 11, 33-41.
• Çalışkan, Ş. Karabacak, M. ve Meçik, O. (2013) “Türkiye’de Eğitim-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1923-2011 (Kantitatif Bir Yaklaşım), Yönetim Bilimleri Dergisi, C. 11, S. 2, 29-48.
• Demir, E. ve Şen, H. Ş. (2009) “Cumhuriyet Dönemi Mesleki ve Teknik Eğitim Reformları”, Ege Eğitim Dergisi, C. 10, S. 2, 39-59.
• DİE, (1997) Osmanlı Sanayii 1913, 1915 Yılları Sanayi İstatistiki, tarihi İstatistikler Dizisi C. 4, Yay. Haz. Gündüz Ökçün, Ankara: DİE Yayınları.
• Doğan, H. (1983) “Mesleki ve Teknik Eğitimin İlkeleri ve Gelişmesi”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C. 16, S. 1,167-181.
• Doğan, S. ve Şanlı, B. (2003) “İktisadi Kalkınmada Beşeri Sermaye”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 1, 173-196.
• DPT. (1963) Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967), Ankara: DPT Yayınları.
• DPT. (1968) Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1979-1983), Ankara: DPT Yayınları.
• DPT. (1968) İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1968-1972), Ankara: DPT Yayınları.
• DPT. (1973) Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1973-1977), Ankara: DPT Yayınları.
• DPT. (1985) Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1985-1989), Ankara: DPT Yayınları.
• DPT. (1990) Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990-1994), Ankara: DPT Yayınları.
• DPT. (1996) Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996-2000), Ankara: DPT Yayınları.
• DPT. (2001) Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005), Ankara: DPT Yayınları.
• DPT. (2007) Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2007-2013), Ankara: DPT Yayınları.
• DPT. (2013) Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2014-2018), Ankara: DPT Yayınları.
• DPT. (2014, Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2014-2018), Ankara: DPT Yayınları.
• Emirgil, B. F. (2009) “Yeni Meslekçi Eğitim Yaklaşımı ve Yeni Meslekçi Paradigmaların Türkiye’deki Yansıması Olarak MEGEP”, Sosyal Siyaset Konferansları (Prof. Dr. Nusret Ekin’e Armağan), S. 56, 575-600.
• Eser, K. ve Gökmen, Ç. E. (2009) “Beşeri Sermayenin Ekonomik Gelişme Üzerindeki Etkileri: Dünya Deneyimi ve Türkiye Üzerine Gözlemler”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, C. 1, S. 2, 41-56.
• Gümüş, E. ve Şişman, M. (2012) Eğitim Ekonomisi ve Planlaması, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Gür, A. (2011) “Rekabet Gücünün Artırılmasında Nitelikli İşgücü İhtiyacı ve Mesleki Eğitim”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gür, B. S. vd. (2012) Türkiye’nin İnsan Kaynağının Belirlenmesi, Ankara: SETA Rapor. I.
• Milli Eğitim Şurası (1939),
• http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/05093759_1_sura.pdf (10.09.2014).
• Milli Eğitim Şurası, (1943),
• http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/05093852_2_sura.pdf (10.09.2014).
• III. Milli Eğitim Şurası, (1946),
• http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/05093934_3_sura.pdf 10.09.2014.
• IV. Milli Eğitim Şurası, (1949), http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/05093957_4_sura.pdf (10.09.2014).
• IX. Milli Eğitim Şurası, (1974), http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/05094407_9_sura.pdf (10.09.2014). V.
• Milli Eğitim Şurası, (1953),
• http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/05094059_5_sura.pdf (10.09.2014).
• VI. Milli Eğitim Şurası, (1957),
• http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/05094231_6_sura.pdf (10.09.2014).
• VII. Milli Eğitim Şurası, (1962),
• http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/05094300_7_sura.pdf (10.09.2014).
• VIII. Milli Eğitim Şurası, (1970),
• http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/05094351_8_sura.pdf (10.09.2014).
• IX. Milli Eğitim Şurası, (1981),
• http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/05094427_10_sura.pd f (10.09.2014).
• Milli Eğitim Şurası, (1982),
• http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/05094450_11_sura.pd f (10.09.2014).
• XI. Milli Eğitim Şurası, (1988), http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/05094524_12_sura.pdf (10.09.2014).
• XIII. Milli Eğitim Şurası, (1990), http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/05094602_13_sura.pdf (10.09.2014).
• XIV. Milli Eğitim Şurası, (1993), http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/05094709_14_sura.pdf (10.09.2014).
• XV. Milli Eğitim Şurası, (1996), http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/05094834_15_sura.pdf (10.09.2014).
• XVI. Milli Eğitim Şurası, (1999), http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/05094931_16_sura.pdf (10.09.2014).
• XVII. Milli Eğitim Şurası, (2006), http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/05095023_17_sura.pdf (10.09.2014).
• XVIII. Milli Eğitim Şurası, (2010), http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/05095141_18_sura.pdf (10.09.2014).
• Jorgenson, D. W. (2010) “Human Capital and the National Accounts”, Survey of Current Business, Vol: 90, No: 6, 54-56.
• Jorgenson, D. W. ve Fraumeni, B. M. (1992) “The Output of the Education Sector”, Output Measurement in the Service Sectors, Z. Griliches (Ed), Chicago: University of Chicago Press, 303-341.
• Karauçak Oğuz, Ş. (1992) Avrupa Topluluğu’nda ve Türkiye’de Mesleki Eğitim, İstanbul: İktisadi Kalkınma Vakfı Yayınları.
• Koç Holding ve Eğitim Reformu Girişimi (2012a), Meslek Eğitiminde Kalite İçin İşbirliği; Mesleki ve Teknik Eğitimde Güncellenmiş Durum Analizi, İstanbul.
• Koç Holding ve Eğitim Reformu Girişimi (2012b) Meslek Eğitiminde Kalite İçin İşbirliği; Mesleki ve Teknik Eğitimde Kalite Strateji Belgesi, İstanbul.
• Koç Holding ve Eğitim Reformu Girişimi (2012c) Mesleki Eğitimde Kalite İçin İşbirliği; Hayat Boyu Öğrenme Çerçevesinde Mesleki Beceri Kazanımı Uluslararası Eğilimler, İstanbul.
• Martal, A. (1992) Değişim Sürecinde İzmir’de Sanayileşme 19. Yüzyıl, İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
• MEB, (2014) Türkiye Mesleki ve Teknik Eğitim Strateji Belgesi ve Eylem Planı 2014-2018, Ankara: MEB Yayınları.
• Meslekî Araştırma ve Geliştirme Merkezi (1994) Mesleki ve Teknik Eğitim Raporu; Mesleki ve Teknik Eğitim Sisteminin İncelenmesi, Ankara: MEB Endüstriyel Okullar Projesi.
• MÜSİAD (2008) Türkiye’de Mesleki ve Teknik Eğitim: Sorunlar-Öneriler, (Haz. Şencan, H.), İstanbul: MÜSİAD Yayınları.
• OECD. (2013). Education at a Glance 2013; OECD Indicators, OECD Publishing.
• Okay, C. (2008) Osmanlı Mühendis ve Mimar Cemiyeti Belgeleriyle, Ankara: TMMOB.
• Özgüven, E. (1987) “Ülkemizin Üst Düzey Teknisyen İhtiyacı ve Eğitimi”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 2, 190-202.
• Özsoy, C. (2007) Türkiye’de Mesleki ve Teknik Eğitimin İktisadi Kalkınmadaki Yeri ve Önemi, Eskişehir: Anadolu Üni. Yayını.
• Özsoy, C. (2009) “Türkiye’de Eğitim ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin Var Modeli İle Analizi”, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, C. 4, S. 1, 71- 83.
• Öztürk, N. (2005) “İktisadi Kalkınmada Eğitimin Rolü”, Sosyoekonomi, Ocak- Haziran 2005-1, 27-44.
• Özyılmaz, Ö. (2011) “Ahilik ve Çağdaş Uygulamalar Arasında Mesleki Teknik Eğitim Sistemimiz”, Ahilik, Ed. Çakır, B. ve Gümüş, İ., Kırklareli: Kırklareli Üniversitesi Yayını, 55-67.
• Özyüksel, M. (2000) Hicaz Demiryolu, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Pomeranz, K. (2000) The Great Divergence; China, Europe and the Making of the Modern World Economy, New Jersey: Princeton University Press.
• Sakaoğlu, N. (1991) Osmanlı Eğitim Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Serter, N. (1993) Genel Olarak ve Türkiye Açısından İstihdam ve Gelişme, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Sezgin, İ. (1982) “Mesleki Eğitimin Kapsam Gelişimi”, Türkiye’de Meslek Eğitimi ve Sorunları, Ankara: Şafak Matbaası, 19-48.
• Sianesi, B. ve Van Reenen, J. (2000) The Returns to Education: A Review of the Macro-Economic Literature, London: LSE Research Online, Discussion Paper.
• Şahin, İ. ve Fındık, T. (2008) “Türkiye’de Mesleki ve Teknik Eğitim: Mevcut Durum, Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 12, S. 3, 65-86.
• Taş, U. ve Yenilmez, F. (2008) “Türkiye’de Eğitimin Kalkınma Üzerindeki Rolü ve Eğitim Yatırımlarının Geri Dönüş Oranı”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 9, S. 1, 155-186.
• Telatar, O. M. ve Terzi, H. (2010) “Nüfus ve Eğitimin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Üzerine Bir İnceleme”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 24, S. 2, 197-214.
• TİSK. (1991) Türkiye’de Mesleki Eğitim, Ankara: TİSK Yayınları.
• TİSK. (1997) Türkiye’de ve Dünyada Mesleki Eğitim, İstanbul: TİSK Yayınları.
• Turan, K. (1992) Mesleki ve Teknik Eğitimin Gelişmesi ve Mehmet Rüştü Uzel, İstanbul: MEB Yayınları.
• Turan, K. (1996) Ahilikten Günümüze Mesleki ve Teknik Eğitimin Tarihi Gelişimi, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• TÜİK, “15-24 Yaş Grubundaki Nüfusun Yıllar ve Cinsiyete Göre İşgücü Durumu”, http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1007 , 19.09.2014.
• TÜİK, “ÖSYS Okul Türü ve Öğrenim Durumuna Göre Başvuran ve Yükseköğrenim Programlarına Yerleşen Aday”,
• http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1018 , (17.09.2014).
• TÜİK. (2013) Girişimlerde Mesleki Eğitim Araştırması 2010, Ankara: TÜİK Yayını.
• TÜİK. “Yıllara Göre Yaygın Eğitim Kurumları”,
• http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1018 , (17.09.2014).
• TÜSİAD. (1999) Türkiye’de Mesleki ve Teknik Eğitimin Yeniden Yapılandırılması, İstanbul: TÜİSAD Yayınları.
• Uçar, C. ve Özerbaş, M. A. (2013) “Mesleki ve Teknik Eğitimin Dünyadaki ve Türkiye’deki Konumu”, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, C. 2, S. 2, 242-253.
• Yıldırım, M. A. (2010) “Osmanlı’da İlk Çağdaş Zirai Eğitim Kurumu: Ziraat Mektebi (1847-1851)”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S. 24, 223-238.
• Yörük, S. Dikici, A. ve Uysal, A. (2002) “Bilgi Toplumu ve Türkiye’de Mesleki Eğitim”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 12, S. 2, 299-312.