Esnek İşgücü Piyasası Politikalarının Ücret ve Kâr Üzerine Etkisi: Bir Karşılaştırmalı Ülke Analizi

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 54, 1507 - 1544, 01.01.2017

Hazel Başköy Yılmaz Kılıçaslan

Öz

1970’li yıllarda kapitalizmin krizine yanıt olarak ortaya konulan neo-liberal politikalar, üretimin ve dolaşımın dünya ölçeğinde genişlemesine neden olmuştur. Bu krizle baş edebilmek için uygulanan ve daha çok işgücü piyasalarını düzenlemeyi hedefleyen tanımlanmıştır. Yüksek oranlı işsizliğe çözüm olarak önerilen fakat daha çok sermaye kârlılığını artırmayı hedefleyen esneklik politikaları bir dizi argüman üzerinden meşrulaştırılmasına rağmen, bu politikaların sonuçları analizlere yeteri kadar konu olamamıştır. Bu çerçevede çalışmanın amacı, 34 OECD ülkesi için 1998-2008 dönemine ait verileri analiz ederek, esneklik, ücret, kâr ve işgücü üretkenliği arasındaki ilişkiler üzerine bulgular sunmaktır. Çalışmada, işgücü piyasalarının istihdamı korumada ne derece katı veya esnek olduğunu gösteren OECD 2013 “İstihdam Koruma Mevzuatı Endeksi”nden yararlanılmıştır. GMM Genelleştirilmiş Momentler Metodu ve Sabit Etkiler Metodu kullanılarak yapılan tahminler, istihdamı korumadaki artışın ücretleri artırırken, kâr oranlarında düşüşe neden olduğunu, işgücü üretkenliğindeki artışın ise kâr oranlarını artırırken, ücretleri negatif etkilediğini göstermektedir. Daha da önemlisi, istihdamı korumadaki katılık derecesinin ücretler üzerindeki artırıcı etkisinin işgücü üretkenliği artıkça azaldığını, diğer taraftan, kâr üzerindeki azaltıcı etkisinin ise üretkenlik artışı ile birlikte azaldığını göstermektedir

Anahtar Kelimeler

İşgücü Piyasaları Esnekliği, Ücret, Kâr, İşgücü Üretkenliği

The Impact of Flexible Labour Market Policies on Wage and Profit: A Comparatıve Country Analysis

Öz

The neo-liberal policies emerged as a response to the crisis of capitalism in the 1970s have resulted in expansion of production and circulation on the world scale. These policies implemented to cope with this crisis by targeting mostly to regulate labour markets have been defined as flexibility policies. Although the flexibility policies proposed as a remedy to high rates of unemployment but aims more at increasing the profitability of capital have been legitimized through a series of arguments, the outcome of these policies has not been the subject of analysis sufficiently. Within this context, the aim of this study is to provide evidence on the relations between flexibility, wage, profit and labour productivity by analysing the data for the period of 1998-2008 for 34 OECD countries. In this study, OECD 2013 Employment Protection Legislation Data, which measures to what extent the labour markets are rigid or flexible, is used. The results of GMM and Fixed Effects estimations show that an increase in the level of rigidity for the protection of employment has an increasing/decreasing effect on wages/profits. We reached the conclusion that an increase in labour productivity increases profit rates while it affects wages negatively. Moreover, increasing/decreasing impact of rigidity of employment protection on wages/profits decreases with productivity increase

Anahtar Kelimeler

Labour Markets Flexibility, Wage, Profit, Labour Productivity

Kaynakça

• Akyıldız, H. ve Karabıçak, M. (2002) “Verimlilik ve Ücret İlişkisinin Analizi” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7, 57-76.
• Andersen, S. K. ve Mailand, M. (2005) “The Danish Flexicurity model: The Role of The Collective Bargaining System” Employment Relations Research Centre Department of Sociology University of Copenhagen, Faos.
• Ataman, B.C. (1998) “İşsizlik Sorununa Yeni Yaklaşımlar” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 53(1), 60-72.
• Atkinson, J. ve Meager N. (1986). Changing Working Patterns: How Companies Achieve Flexibility to Meet New Needs, National Economic Development Office (NEDO).
• Baker, D., Glyn, A., Howell, D. ve Schmitt, J. (2002) “Labor market institutions and unemployment: A critical assessment of the cross country evidence” CEPA Working Papers, WP(17).
• Bean, C. (1994) “European Unemployment: A survey” Journal of Economic Literature, (32), 573- 619.
• Bertola, G., Boeri, T. ve Cazes, S. (1999) “Employment Protection and Labour Market Adjustment in OECD Countries: Evolving Institutions and Variable Enforcement” ILO Employment and Training Papers, (48), Geneva.
• Bhalla, A. ve Lapeyere, F. (1997) “Social Exclusion: Towards an Analytical and Operational Framework” Development and Change, 28(3), 413-433.
• Boyer, R. (1990) “The Capital Labor Relations in OECD Countries: From the Fordist “Golden Age” to Contrasted National Trajectories” Working Paper CEPREMAP n. 9020.
• Casebourne J. J. (2003). Work, Poverty and Welfare Reform: Welfare-to-Work Programmes for Lone Parents in Depressed Local Labour Markets, Yayınlanmış Doktora Tezi: Cambridge Üniversitesi
• Chen, Y-F., Snower, D. J. ve Zoega, G. (2003) “Labour Market Institutions and Macroeconomic Shocks” Labour, 17 (2), 247- 270.
• Cranford, C., Vosko, L. ve Zukewich, N. (2003) “Precarious Employment in The Canadian Labour Market: A Statistical Portrait” Just Labour, (3), 6-22.
• Dull, N. (2003)” Is Precarious Employment Shaping European Labour Markets? Assessing and Accounting for Precarious Employment in Five European Countries” 15th Annual Meeting of the Society of Advanced Economics in Aix-en-Provence, Haziran 26-28. http://www.economix.org/pdf/ECONOMIX-SASE-duell-nicola.pdf (21.08.2014).
• Dünya Bankası (1995) World Development Report: Workers in An Integrating World, Washington, D. C.
• Dünya Bankası (2014) World Development Indicators. Washington: The World Bank. http://data.worldbank.org, 24.02.2014
• ECLAC (2000) Part-Time Work in Chile: Is It Precarious Employment? Reflections From a Gender Perspective, Women and Development Series. Santiago.
• Elmeskov, J., Martin, J. ve Scarpetta, S. (1998). “Key lessons for labour market reforms: evidence from OECD countries’ experiences” Swedish Economic Policy Review, (5), 205-252.
• Ercan, F. ve Özar, Ş. (2000) “Emek Piyasası Teorileri ve Türkiye’de Emek Piyasası Çalışmalarına Eleştirel bir Bakış”, Toplum ve Bilim Dergisi, (86), 22-71.
• Erdut, T. (2004) “Yaşam Boyu Sosyal Koruma” İş ve Gelir Güvencesi, I. Ulusal Sosyal Politika Kongresi, 22-24 Ocak, Ankara: Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Yayınları, 131-155.
• Eres, B. ve Bahçe, S. (2009) “Türkiye’de Kârlılık Yönelimi: İmalat Sanayi 1980- 2000” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64(2), 98-118.
• Eşiyok, B. Ali, (1999), İmalat Sanayinde (Kamu-Özel sektör ayrımı ekseninde) Ücret ve Verimlilik Serilerinin İstatistiki ve Ekonometrik Bir Analizi, Türkiye Kalkınma Bankası Araştırma Müdürlüğü, Ankara.
• Fedderke, J. W. ve Mariotti, M. (2002) Changing labour market conditions in South Africa: a sectoral analysis for the period 1970–1997, South African Journal of Economics, 70(5), 830–864. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.18136982.2002.tb00047.x/ab stract (06.08.2014).
• Ferrera, M., Hemerijck, A. ve Rhodes, M. (2001) “The Future of The European ‘Social Model’ in The Global Economy” Journal of Comparative Policy Analysis: Research and Practice, 3(2), 163-190.
• Görmüş, A. (2009) “Küreselleşme Sürecinde Başlıca İşgücü Piyasası Reformları” Kamu-iş, 10(3), 177-200.
• Göztepe, Ö. (2012) “Yeni Dönemin Satırbaşları” Göztepe, E. (der.) Güvencesizleştirme: Süreç, Yanılgı, Olanak içinde, Ankara: Nota Bene Yayınları, 15-60.
• Guan, X. (2001) “Globalization, Inequality and Social Policy: China on the Threshold of Entry into the World Trade Organization” Social Policy and Administration, 35(3), 242-257.
• Güneş, Ş. (2007)” İmalat Sektöründe Verimlilik ve Reel Ücret İlişkisi: Bir Koentegrasyon Analizi” Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14(2), 276-287.
• ILO (1995) An ILO Report: World Employment, Geneva
• ILO (2005) Flexibility in Workplaces: Effects on Workers, Work Environment and The Unions. (Ed: I. U. Zeytinoglu), Geneva.
• Jong, H. D. ve Soete, A. (1997) Comparative Productivity and Structural Change in Belgian and Dutch Manufacturing, 1937-1987. Research Memorandum, No: GD-36, Groningen Growth and Development Centre, Groningen. https://www.rug.nl/research/portal/publications/pub(f15c7eab-801c43ba-935e-68df1a34d013).html (07.02.2015).
• Kılıçaslan, Y. ve Taymaz, E. (2008) “Labour Market Institutions and Industrial Performance: An Evolutionary Study” Journal of Evolutionary Economics, 18, 477–492.
• Kuban A. (2000) “İş Hukukunda Esneklik Tartışması Üzerine Bir Değerlendirme” İstanbul Barosu Çalışma Hukuku Komisyonu Bülteni (4), 51-68.
• Kugler, A. D. (2004) “The effect of job security regulations on labor market flexibility: Evidence from the colombian labor market reform” NBER Working Paper Series. 1050 Massachusetts Avenue Cambridge, MA 02138.
• Kuzgun, İ. K. (2005) “Türkiye’de Kısa Çalışma Uygulaması” Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 33-52.
• Küçükçiftçi, S., Ansal, H., Onaran, Ö. ve Orbay, Z. B. (2000) Türkiye Emek Piyasasının Yapısı ve İşsizlik, İstanbul: Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
• Marquetti, A. (2004) Do Raising Real Wages Increase The Rate of Labor-Saving Technical Change? Some Econometric Evidence Metroeconomica, 55(4), 432.441.http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1467999X.2004.0020 1.x/abstract (05.01.015).
• Marquetti, A. ve Foley, D. (2012). Extended Penn World Tables v. 4.0 (EPWT 4.0), https://sites.google.com/a/newschool.edu/duncanfoleyhomepage/home/EPWT. (27.12.2013)
• Martin, P. (6 Aralık 2014) Dünya Kapitalizminin Durumu: Emek Üretkenliğinde Artış, Gerçek Ücretlerde Düşüş. Dünya Sosyalist Web Sitesi, http://www.wsws.org/ (15.10.2013).
• Marx, K. (2008) Ücretli Emek ve Sermaye: Ücret, Fiyat ve Kar (Çev: S. Belli). Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, K. (2011) Kapital (Cilt I). (Çev.: M. Selik ve N. Satlıgan). İstanbul: Yordam Yayınları.
• MESS (2002) Çalışma Sürelerinde Esneklik, İstanbul.
• Millea, M. (2002) Disentangling The Wage-Productivity Relationship: Evidence From Select OECD Member Countries, Internatioanal Advances in Economic Research (IAER), 8(4), 314-323. http://link.springer.com/article/10.1007/BF02295506 (03.03. 2014).
• Milner, S. (2001) Globalisation and Employment in France: Between Flexibility and Protection? Modern and Contemporary France. 9(3), 327-337. http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09639480120065971#.VV Dwbvntmko (03.07.2013).
• Monastiriotis, V. (2003) “A Panel of Regional Indicators of Labour Market Flexibility: The UK 1979-1998” Discussion Paper Series, Royal Holloway University of London.
• Mourre, G. (2006) “Did the patternd of aggregate amployment growth change in the Euro Area in the late 1990s?” Applied Economics (38), 1783-1807. Munck, R. (2003) Emeğin Yeni Dünyası (Çev: M. Tekçe), İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Munoz, R. ve Llorente, B. (2002) “Spain and The Neo- Liberal Paradigm” Center for Economic Policy Analysis (CEPA) Working Papers. New York.
• Nickell, S. (1997) “Unemployment and labour market rigidities: Europe versus North America” Journal of Economic Perspectives, 11(3), 55-74.
• Nickell, S. ve Layard, R. (1999) “Labour Market İnstitutions and Economic Performance” (Ed: O. Ashenfelter ve D. Card), Handbook of Labor Economics içinde Amsterdam North-Holland, 3029- 3084.
• Nickell, S. (2003) A Picture of European Unemployment: Success and Failure, The Centre for Economic Performance, London.
• OECD (1996) OECD Economic Surveys: Turkey 1996, Paris.
• OECD (2004) Employment Outlook, Paris
• OECD (2012) Employment Outlook, Paris.
• OECD (2013). Calculating Summary Indicators of EPL Strictness Methodology. http://www.oecd.org/employment/emp/oecdindicatorsofemploymentprot ection.htm (01.12.2013).
• Onaran, Ö. (2001) “Türkiye’de İktisadi Tercihlerin Sermaye Birikim Rejimi Açısından Değerlendirilmesi: Yüksek Karlar Toplumsal Meşruluğunu Nerden Alır?” İktisat Dergisi. Sayı: 418-419, 22-30.
• Onaran, Ö. (2002). Measuring Wage Flexibility: The Case of Turkey Before and After Structural Adjustment. Applied Economics, 34(6), 767-781. http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00036840110056934(19.10. 2014).
• Öke, M. K. ve Kurt S. (2004) “Yeni Süreç ve Sendikaların Temsil Sorunu”, (Ed: A. H. Köse, F. Şenses ve E. Yeldan) Küresel Düzen: Birikim, Devlet ve Sınıflar (Korkut Boratav’a Armağan) (3. Baskı) içinde, İstanbul: İletişim Yayınları, 399-425.
• Özşuca, Ş. T. (2003) “Küreselleşme ve Sosyal Güvenlik Krizi” Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 14(48), 25-44.
• Pillay, D. (1999) “The Human Cost of Sub-Contracting/Outsourcing” The Journal of South African Mining and Metallurgy, July/August, 193-196.
• Quinlan, M. ve Mayhew, C. (1999) “Precarious Employment Workers’ Compensation” International Journal of Law and Psychiatry. 22(5-6), 491-520.
• Robinson, P. (2000). “The Insecure Workforce”, (Ed: E. Heery ve J. Salmon) Insecurity and The Flexible Workforce içinde, Routledge, London.
• Saavedra, J. ve Torero, M. (2000). Labor market reforms and their impact on formal labor demand and job market turnover: The case of Peru. Inter- American Development Bank Working Papers. WP (R- 394) http://www.iadb.org/en/research-and-data/publication-details,3169.html?pub_id=r-394 (17.02.2012).
• Sapancalı, F. (2005) Sosyal Dışlanma, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları
• Scarpetta, S. (1996). “Assesing the role of labour market policies and institutional settings on unemployment: A cross – country study” OECD Economic Studies (26), 43-98
• Selamoğlu, A. (2002) “Gelişmiş Ülkelerde İstihdam Politikaları, Esneklik Arayışı ve Etkileri” Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 33-63.
• Solow, R. M. (1998) What is Labour- Market Flexibility? What is It Good For? The British Academy, Keynes Lecture in Economics, 97, 189-211. http://www.britac.ac.uk/pubs/src/keynes97/text2.html (04.06.2014).
• Süalp, M. N. (2014). “Taşerondan Kiralık İşçiliğe: “Yeni” İstihdam Biçimleri” Emek Süreçlerindeki Dönüşüm ve Yeni İstihdam Biçimleri içinde, İstanbul: DİSK-AR, 18-27
• Taymaz, E. ve Suiçmez, H. (2005) “Türkiye’de Verimlilik, Büyüme ve Kriz” Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni, Nisan, Ankara.
• Taymaz, E., Voyvoda, E. ve Yılmaz, K. (2008) “Türkiye İmalat Sanayinde Yapısal Dönüşüm, Üretkenlik ve Teknolojik Değişme Dinamikleri” ERC Working Papers in Economics, 08/04 Kasım, Ankara
• TBMM (2012) İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal’ın 7/9123 esas no’lu yazılı soru önergesine 19 Eylül 2012 tarihinde verilen cevap www.tbmm.gov.tr (14.01.2015).
• Tella, R. ve Culloch, R. M. (1999) The consequences of labor market flexibility: Panel evidence based on survey data. ZEI Working Paper B 02-99. http://www.econstor.eu/handle/10419/39517 (28.07.2013).
• Temiz, H. E. (2004) “Eğreti İstihdam: İşgücü Piyasasında Güvencesizliğin ve İstikrarsızlığın Yeni Yapılanması” Çalışma ve Toplum Dergisi, 2(2), 55-80.
• TİSK (1999) Çalışma Hayatında Esneklik. Ankara.
• Tunçcan Ongan, N. (2004) “Esneklik Yaklaşımının İstihdam Hacmi Açısından Değerlendirilmesi” Çalışma ve Toplum Dergisi, 3(3), 123-142.
• TÜİK (2008) Hanehalkı İşgücü İstatistikleri, Kasım, http://www.tuik.gov.tr/ (15.10.2014)
• Vosko, L. F. (2003) “ Gender Differentiation and The Standard/Non-Standard Employment Distinction in Canada, 1945 to The Present”, (Ed: D. Juteau) Social Differentiation: Patterns and Processes içinde, Toronto: University of Toronto Press, 25-80.
• Werner, H. (1999) “Countries With Successful Employment Policy-What is Behind Their Success” Institute for Employment Research; Labour Market Research Topics.
• Wilthagen, T. ve Tros, F. (2003) “Dealing With the “Flexibility- Security- Nexus” Institutions, Strategies, Opportunities and Barriers” Amsterdam Institute for Advanced Labour Studies – University of Amsterdam.
• Yeldan, E. (29 Mart 2006) İşgücü Piyasalarında Yapısal Dönüşüm http://www.sendika.org/2006/03/isgucu-piyasalarinda-yapisal-donusumerinc-yeldan/ (03.15.2014).
• Yeldan, E. (3 Mayıs 2010a) “Ekonomi” Emeği Güvencesizleştirerek “Toparlanıyor”” Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası.
• Yeldan, E. (24 Şubat 2010b) İstihdamsız Büyüme, Esnek İşgücü. Ekonomi Politik
• Yeldan, E. (25 Nisan 2012a) “İşgücü Piyasalarının Katılığı Üzerine” Cumhuriyet Gazetesi
• Yeldan, E. (4 Haziran 2012b) “Türk İşgücü Piyasaları Ne Kadar “Katı”?” Türkiye Maden İşçileri Sendikası.
• Yeldan, E (2012c) “Ulusal İstihdam Stratejisi” Belgesi Üzerine Makro Ekonomik Bakış, Ulusal İstidam Stratejisi Sempozyumu, Ankara: Türk-İş Yayınları, 7-12.
• Zeytinoğlu, E. (2012) “Çalışma barışına katkısı olabilecek bir sistem: Esneklik” İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(22), 157-175