Güvencesiz İş Güvenliği Uzmanları, Piyasalaşan İş Güvenliği: Bir Alan Araştırması

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 51, 1747 - 1768, 01.01.2016

Gülçin Taşkıran

Öz

Türkiye’de piyasalaştırılan birçok kamusal alan gibi iş sağlığı ve güvenliği alanı da piyasa hizmetlerine açılmıştır. Bu alanın piyasalaştırılması sebebiyle sağlıksız işleyen iş sağlığı ve güvenliği, denetimle görevli iş güvenliği uzmanlarının Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri OSGB aracılığıyla istihdam edilmesi ile daha sorunlu hale gelmiştir. Bu çalışmada, aslında işverenin kullandığı otoriteyi denetleyerek iş güvenliği sağlamakla görevli olan ancak yasaların koruma altına alamadığı iş güvenliği uzmanlarının güvencesizliği ve denetimci vasfından uzak bir şekilde güvenlik sağlamaya çalışmaları üzerinde durulmuştur. Çalışma, iş güvenliği uzmanlarıyla yarı yapılandırılmış yüzyüze derinlemesine görüşmelerin yapıldığı bir saha araştırmasına dayandırılmıştır. Alan bulguları; iş güvenliği uzmanlarının, işverenin işçisi olarak ücretlerini aldıkları kişiye karşı yaptırım uygulamalarını ve risk gördükleri konularda rapor tutmalarını beklemenin iş güvenliğini etkisizleştirdiğini göstermektedir. Ayrıca 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile iş güvenliği konusundaki en önemli sorun olan denetim, kurumsallaştırılmamış; denetimde görevli olan uzmanlar güvencesiz bırakılmıştır. İş güvenliği uzmanlarının OSGB’ler aracılığıyla istihdam edilmesi ise mevcut sorunlarına, yoğun iş saatleri ve çok düşük ücretlerle çalıştırılma gibi yeni sorunlar eklemiştir.

Anahtar Kelimeler

İşçi sağlığı, iş güvenliği, iş kazası, ortak sağlık ve güvenlik birimleri, iş güvenliği uzmanı.

Unsecured Occupatıonal Safety Specialists, Marketable Occupational Safety: A Field Research

Öz

As many other institutions put into market in Turkey, worker’s health and safety area was also made open to market services. The issue of occupational safety being under adverse conditions due to the marketization of this area has brought many other problems as a consequence of the employment of occupational safety specialists responsible for inspections through the Joint Health and Safety Units OSGB . This study employs the issue of the unsecured working conditions of occupational safety specialists the main duty of which is to inspect the authority held by the employer, but not currently under the security of the laws, and their services far away from the quality of being an auditor. The study is based on a field research through semi-structured face-to-face in-depth interviews with occupational safety specialists. Based upon the field findings, the expectation from the specialists to impose sanctions on the employer, who pays them, and prepare reports when risks are observed make it ineffective to ensure the occupational safety. Furthermore, the Law on Occupational Health and Safety numbered 6331 has not institutionalized the inspection, which is the most important problem in occupational safety, and the specialists assigned in inspections have been left unsecured. Employment of occupational safety specialists by means of OSGB added new ones to their existing problems such as heavy working hours and low payment.

Anahtar Kelimeler

Worker’s health, occupational safety, work accident, joint health and safety units, occupational safety specialist.

Kaynakça

• Akboğa, Ö., Baradan, S., Gürcanlı, E., Dikmen, Ü. ve Bayram, İ. (2016) “İş Güvenliği Uzmanlığı: Sistemin İşleyişinin Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma Çalışması”, Türkiye Mühendislik Haberleri, 489, 28-35.
• Arslan, Volkan ve Serdar Ulubeyli (2016), “İş Güvenliği Uzmanlarının Sorunlarına Yönelik Bir Saha Araştırması”, Çalışma ve Toplum Dergisi, Sayı. 50., 1321- 1340
• Baycık, G., “Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Haklarında Yeni Düzenlemeler”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 71, Sayı: 2013/3, s. 103-170.
• Emiroğlu, Celal ve Levent Koşar (2012), İş Güvenliği Mevzuatı Üzerine, MSG Ocak-Şubat-Mart 2012, Sayı: 43, ss. 2- 16.
• Güzel, Ali (2003), “Dünya’da ve Ülkemizde İşyeri Hekimliğine Yaklaşım, Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Uluslararası ve Ulusal Hukuk Sisteminde İşyeri̇ Hekimliği Sempozyumu, 24 Mayıs 2003 – Ankara, 2003 Türk Tabipleri Birliği Yayınları, ss.9-64
• Güzey, Zafer (2014), “6331 Sayılı Yasa Çerçevesinde İş Güvenliği Uzmanlarının Sorunları”, Mühendis ve Makina Dergisi, Cilt 55, Sayı: 155. Harvey, David (2015), Neoliberalizmin Kısa Tarihi, Sel Yayıncılık: İstanbul
• Kılıç, L., İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliğini Sağlama Yükümlülüğü ve Sorumluluğu, Yetkin Yayınları, Ankara 2006.
• Kılkış, İlknur ve Yusuf Alper (2015), “6331 Sayılı Kanun’da İş Güvenliği Uzmanlığı: Nitelikleri, Görevlendirilmeleri ve Yetkilendirilmeleri”, Sosyal Güvenlik Dergisi, Cilt : 5 - Sayı : 1, 32-67
• Orhan, Serdar (2014), “İş Güvenliği Uzmanlarının İş Güvencesi Sorunu”, Emek ve Toplum Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, Cilt: 3, Yıl: 3, Sayı: 6. Diğer
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı- İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, İş Sağlığı ve Güvenliği Kayıt, Takip ve İzleme Programı İsg Katip Sistemi, http://isgkatip.csgb.gov.tr, (Erişim Tarihi: 10.07.2015)
• İzmir Tabip Odası, “Ülkemizde İş Sağliği ve Güvenliği Alanında İlk Yılında Osgb Gerçekleri”, http://www.izmirtabip.org.tr/userfiles/OSGB_rap.pdf, (Erişim Tarihi: 20.04.2016)
• Özveri, Murat (2016), İşçi Sağlığı, İş Güvenliği ve İş Cinayetleri, Birleşik Metal-İş Yayınları: İstanbul
• Özveri, Murat (2014), “Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi Nedir Ne Değildir?”, http://www.evrensel.net/haber/91678/ortak-saglik-guvenlik-birimi-nedir- ne-degildir, 11 Eylül 2014.
• SGK İstatistik Yıllığı, 2014
• TBMM (2013), Kütahya Milletvekili Alim Işık tarafından verilen 7/18413 esas numaralı yazılı soru önergesine verilen cevap.
• TMMOB (2014), İş Güvenliği Uzmanları Sorunları Çalıştayı Sonuç Raporu, Nisan 2014 İstanbul.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2016), İşgücü İstatistikleri, Mayıs 2016
• Yılı İş Cinayetleri Raporu, http://www.guvenlicalisma.org/index.php?option=com_content&view=a rticle&id=12826:2014-yili-is-cinayetleri-raporu-en-az-1886-isci-yasamini- yitirdi&catid=149:is-cinayetleri-raporlari&Itemid=236, (Erişim Tarihi: 21.08.2015)