Uzlaştırmanın İş Kazalarından Doğan Maddi ve Manevi Tazminat Davalarına Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 68, 355 - 386, 01.01.2021

Nazlı Sağlam

Öz

İş kazaları hukuki sorumluluk gibi cezai sorumluluk da meydana getirir. 5237 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu m.253 uyarınca, yaralanma ile sonuçlanan iş kazaları da uzlaştırma kapsamındadır. Uzlaştırma sonucunda tarafların maddi-manevi tazminat konusunda anlaşmaları halinde artık bu konuda hukuk davası açmak mümkün değildir CMK. m.253/19 . Uzlaştırmada 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu m.28’de düzenlenen aşırı yararlanma halinde de anılan madde uyarınca getirilen dava açma yasağının uygulanıp uygulanmayacağı tartışmalıdır. Zira, iş kazalarından doğan maddi tazminat davalarında hesaplama uzmanlık gerektirmekte olup, tarafların bu konuda yeterince aydınlatılması mümkün olmayabilir. Bu nedenle işçilerin aşırı yararlanma yahut ahlaka aykırılık iddiası ile uzlaşılan edim miktarının üzerinde bir alacağının bulunduğunu ileri sürüp süremeyeceğinin incelenmesi gerekir.

Anahtar Kelimeler

Uzlaştırma, İş Kazası, Maddi ve Manevi Tazminat, Aşırı Yararlanma

The Effect Of Reconciliation On Material And Moral Compensation Cases From Occupational Accidents

Öz

Occupational accidents originate civil liability as well as criminal liability. In accordance with Article 253 of Criminal Procedure Law No. 5237, occupational accidents which resulting in injury are also within the scope of reconciliation. In consequence of the reconciliation if the parties agree on compromise about material and moral compensation, there is no longer possible to file suit about this subject matter Article 253/19 of Criminal Procedure Law No. 5237 . It is controversial whether to apply aforementioned prohibition of litigation if there is a lesion which is regulated in Article 28 of Turkish Code of Obligations Law No 6098. Because, calculation of material compensation from occupational accidents requires to proficiency, informed enough the parties about calculation may not possible most of the time. Therefore, it is necessary to examine whether the

Anahtar Kelimeler

Reconciliation, Occupational Accident, Material and Moral Compensation, Lesion

Kaynakça

• Akbulut, B. ve Aksan, M. (2019) Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Akın, L. (1996) Destekten Yoksunluk ve Cismani Zararlardan İşverenin Özel Hukuktan Doğan Sorumluluğuna İlişkin Yargıtay Kararları, Destekten Yoksunluk ve Cismani Zararlarda Sorumluluk ve Tazminat, İş Hukukuna İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri 1996 Yılı Toplantısı, İstanbul.
• Akın, L. (2001) İş Kazasından Doğan Maddi Tazminat, Ankara: Yetkin Yayınları.
• Akın, L. (2008) “İş Sağlığı ve Güvenliğinde İşvererenin Cezai Sorumluluğu”, TİSK Akademi, 5, 210-231.
• Akın, L. (2011a) “Çimento Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliğinden Doğan Sorumluluklar”, Çimento Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği, İstanbul: Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası Yayınları.
• Akın, L. (2011b) “İşverenin İşçiyi Gözetme Borcundan Doğan Hukuki Sorumluluğunda Uygun Nedensellik Bağı”, Çimento İşveren Dergisi (Karar İncelemesi), 2, 26-39.
• Alper, Y. (2015) Sosyal Sigortalar Hukuku, Bursa: Dora Yayıncılık.
• Antalya, O. G. (2019), Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt: V/1,3, Ankara:Seçkin Yayıncılık.
• Araslı, U. (2002) Sosyal Güvenlik ve Sosyal Sigortalar, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Arıcı, K. (2015) Türk Sosyal Güvenlik Hukuku, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Aşkın, U. vd. (2020) Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma, Ankara:Adalet Yayınevi.
• Aydınlı, İ. (2006) “İş Kazasının Görevli Mahkemelerin Belirlenmesindeki Etkisi ve Kalp Krizinin İş Kazası Niteliğine İlişkin Karar İncelemesi”, Çimento İşveren Dergisi, 5, 36-47.
• Aydınlı, İ. (2015) İş Sağlığı ve Güvenliğinden Doğan Hukuki ve Cezai Sorumluluk, Ankara:Seçkin Yayıncılık.
• Bal, Ö. (2016), Türk İş Hukukunda Manevi Tazminat, İstanbul: Adalet Yayınevi.
• Balcı, M. (2018) İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Maddi ve Manevi Tazminat Davaları Uygulaması, Ankara: Yetkin Yayınları.
• Balcı, M. vd. (2019) İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarından Kaynaklanan Manevi Tazminat Davaları, Ankara: Yetkin Yayınları.
• Başbuğ, A. (2013) İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği, Ankara:Şeker-İş Yayınları.
• Baycık, G. (2018) “İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi”, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2016, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Bekri, M. N. (2016) “Ceza Muhakemesi Uygulamasında Uzlaştırma”, Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1, 73-98.
• Bilgen, M. (2018) “Ceza Hukukundaki Bazı Düzenlemelerin Hukuk Davalarına Etkisi”, Fasikül Hukuk Dergisi, 100, 207-217.
• Brox, H. ve Walker, W-D. (2018) Besonders Schuldrecht, 42. Auflage, 2018.
• Caniklioğlu, N. (2016) İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Çerçevesinde İşverenin İş Kazasından Doğan Hukuki Sorumluluğu, Prof. Dr. Turhan Esener I. İş Hukuku Uluslararası Kongresi, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Centel, N. ve Zafer, H. (2020) Ceza Muhakemesi Hukuku El Kitabı, İstanbul:Beta Yayınları.
• Çelik, N. vd. (2017) İş Hukuku Dersleri, İstanbul: Beta Yayınları.
• Çenberci, M. (1985) Sosyal Sigortalar Kanunu Şerhi, Ankara:Olgaç Matbaası.
• Demircioğlu M. ve Kaplan H. A. (2016) Sorularla İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku, İstanbul: Beta Yayınları.
• Demircioğlu, A. M. ve Güzel, A. (2001) İşverenin Sosyal Sigorta Yükümlülükleri ve Sorumluluğu, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• Demircioğlu, M. ve Balsever S. (2016) “İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sonrası Ölüm Nedeniyle Destekten Yoksun Kalma Tazminatı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası Prof. Dr. Fevzi Şahlanan’a Armağan Cilt II, İstanbul, 1171-1188.
• Doğan Yenisey, K. (2007) İş Hukukunda İşyeri ve İşletme, Alman ve Fransız Hukuklarıyla Karşılaştırmalı Bir İnceleme, İstanbul: Legal Yayıncılık.
• Dolu, O. (2009) “Rasyonel Bir Tercih Olarak Suç: Klasik Okul Düşüncelerinin Suçu Açıklama ve Önleme Kapasitesinin Değerlendirilmesi”, Polis Bilimleri Dergisi, 11 (4), 90-120.
• Dolu, O. vd. (2012) “Türk Ceza Adalet Sisteminin Caydırıcılık Kapasitesine İlişkin Eleştirel Bir Değerlendirme”, AÜHFD, 61(1), 69-106.
• Dölling, D. (2010) “İşlenen Suç Nedeniyle, Suç Failleri ve Mağdurları Arasında Arabuluculuk (Meditation)”, Çeviri: Sulhi Dönmezer, Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, Özel Sayı 1.
• Dönmezer, S. ve Erman, S. (2016) Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku Cilt I, İstanbul:Der Yayınları.
• Ekici Şahin, M. ve Yemenici, K. (2018) “6763 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikler Işığında Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma”, ERÜHFD, 13(1), 443- 507.
• Erdoğan, Ç. (2016) İşveren ve İşveren Vekilinin İş Kazasından Doğan Cezai Sorumluluğu, Ankara: Yetkin Yayınları.
• Eren, F. (1974) Borçlar Hukuku ve İş Hukuku Açısından İşverenin İş Kazası ve Meslek Hastalığından Sorumluluğu, Ankara: Sevinç Matbaası.
• Eren, F. (1975) Sorumluluk Hukuku Açısından Uygun İlliyet Bağı Teorisi, Ankara: Sevinç Matbaası.
• Eren, F. (2015) “İsimsiz Bazı Sözleşme Türleri”, Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1, 67-129
• Eren, F. (2019) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Yetkin Yayınları.
• Eren, F. (2019b) Borçlar Hukuku Özel Hükümler Ankara:Yetkin Yayınları.
• Feyzioğlu, F. N. (1976) Borçlar Hukuku, İstanbul:Fakülteler Matbaası.
• Gabbay, Z. D. (2005) “Justifying Restorative Justice: A Theoretical Justification for the Use of Restorative Justice Practices”, Journal of Dispute Resolution, Vol. 2005, No. 2, 349-398.
• Gökulu, G. (2014) “Aydınlanma Felsefesinin Ceza Adalet Sistemine Etkileri ve Şiddetin Eleştirisi”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5, 629-650.
• Güleç (Uçakhan), S. (2014) Maddi Tazminat Esasları ve Hesaplanması, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gümüş, M. A. (2015) Türk İsviçre Borçlar Hukukunda İbra Sözleşmesi, İstanbul:Vedat Kitapçılık.
• Güzel vd. (2016) Sosyal Güvenlik Hukuku, İstanbul:Beta Yayınları. Güzel, A. (1992) “Sosyal Sigorta 1990 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi”, Yargıtayın İş Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 1990, İstanbul: İş. Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi Yayını.
• Açısından Yargıtayın
• Hafızoğulları, Z. ve Özen, M. (2019) Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara:Us-A Yayıncılık.
• Hatemi, H. ve Gökyayla, E. (2015) Borçlar Hukuku Genel Bölüm, İstanbul:Vedat Kitapçılık.
• Hızır Asrav, F. (2019) Sulh Sözleşmesi, Ankara:Adalet Yayınevi.
• İzveren, A. (1970) Sosyal Politika ve Sosyal Sigortalar, Ankara: Doğuş Matbaacılık.
• Jahic, G. ve Yeşiladalı, B. (2008) “Onarıcı Adalet: Yeni Bir Yaklaşım, Onarıcı Adalet, Mağdur-Fail Arabuluculuğu ve Uzlaştırma Uygulamları: Türkiye ve Avrupa Bakışı”, Derleyenler: Jahic, G. ve Yeşiladalı B. Bilgi Üniversitesi- Avrupa Onarıcı Adalet Forumu, İstanbul: Sena Ofset Ambalaj ve Matbaacılık.
• Johnstone, G. ve Van Ness, D. W. (2007) Handbook of Restorative Justice, The Meaning of Restorative Justice, Willan Publishing,
• Kaplan, E. T. (1992) İşverenin Hukuki Sorumluluğu (Özellikle Borçlar Hukuku ve İş Hukuku Açısından), Ankara: Dayınlarlı Hukuk Yayınları.
• Kaymaz, S. ve Gökvan, H. T. (2006), 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununda Taksirle Adam Öldürme ve Yaralama Suçları, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kılıçoğlu, M. (2004) “Cismani Zarar ve Ölüm Hallerinde Manevi Zarar ve Manevi Tazminat”, Kamu-İş, 7(3), 1-30.
• Kılıçoğlu, M. (2014) Tazminat Esasları ve Hesap Yöntemleri, Ankara:Bilge Basım Yayım.
• Kocayusufpaşaoğlu, N. vd. (2017) Borçlar Hukuku Genel Bölüm Birinci Cilt, İstanbul, 2017:Filiz Kitabevi.
• Korkusuz, M. R. ve Uğur, S. (2015) Sosyal Güvenlik Hukuku, Bursa:Ekin Yayınları.
• Mollamahmutoğlu H. vd. (2014) İş Hukuku, Ankara:Turhan Kitabevi.
• Narter, S. (2018), İş Sağlığı ve Güvenliği Hukukunda İdari, Cezai ve Hukuki Sorumluluk, Ankara:Adalet Yayınevi.
• Nomer, H. N. (2020) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul: Beta Yayınları. Kılıçoğlu, A. M. (2019) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Oğuzman, K. ve Öz, T. (2019) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt-2, İstanbul:Vedat Kitapçılık.
• Özbek, M. S. (2018) Onarıcı Adalet (Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma Eğitim Kitabı, Ed. Özbek, M. S., CÜNİ, O., ÖZCAN, M.) Ankara: Alternatif Çözümler Daire Başkanlığı Yayını-1.
• Özbek, V. Ö. vd. (2019) Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara:Seçkin Yayıncılık.
• Özbek, V. Ö. vd. (2019) Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara:Seçkin Yayıncılık.
• Özdemir, E. (2014) İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku, İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Özen, M. (2019), Öğreti ve Uygulama Işığında Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara:Adalet Yayınevi.
• Özgenç, İ. (2019) Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara:Seçkin Yayıncılık.
• Özkul, E. A. (1995) “Destekten Yoksun Kalma ve İş görmezlik Tazminatlarının Hesabına İlişkin İlkeler”, Çimento İşveren Dergisi, 9(1), 13-25.
• Reisoğlu, S. (2013), Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul:Beta Yayınları.
• Rousseaux, X. (1997) Crime, Justice and Society in Medieval and Early Modern Times: Thirty Years of Crime and Criminal Justice History, Crime, Histoire & Sociétés / Crime, History & Societies [Online], Vol. 1, n°1 http:// journals.openedition.org/chs/1034 ; DOI : 10.4000/chs.1034 (10.10.2019).
• Saraç, C. (2012) “İşyerinde Kalp Krizinden Ölüm ve İşverenin İş Kazasından Dolayı Sorumluluğu”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 26, 125-131.
• Sarıbay Öztürk, G. (2015) İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülüklerinin Yerine Getirilmemesinin Hukuki, İdari ve Cezai Sonuçları, İstanbul:Beta Yayınları.
• Senyen-Kaplan, E. T. (2019) Bireysel İş Hukuku, Ankara:Gazi Kitabevi.
• Seratlı, G. B. (2003) İş Kazasından Doğan Destekten Yoksun Kalma Tazminatı, Ankara: Yetkin Yayınları.
• Serozan, R. vd. (2019) Borçlar Hukuku Özel Bölüm, İstanbul:On İki Levha Yayıncılık.
• Soyaslan, D. (2018) Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara:Yetkin Yayınları.
• Soyaslan, D. (2019) Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara:Yetkin Yayınları.
• Sözer, A. N. (2015) Türk Sosyal Sigortalar Hukuku, İstanbul:Beta Yayınları.
• Süzek, S. (1985) İş Güvenliği Hukuku, Ankara:Savaş Yayınları.
• Süzek, S. (2018) İş Hukuku, İstanbul: Beta Yayınları.
• Şahin, C. ve Göktürk, N. (2019) Ceza Muhakemesi Hukuku -II- Ankara:Seçkin Yayıncılık.
• Şen, M. (2014) “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre İş Hukuku’nda İbra Sözleşmesi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 24, 74-88.
• Tanrıver, S. (1994) “Mahkeme Huzurunda Yapılan Sulhler”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 49(01), 333-348.
• Tanrıver, S. (2016) Medeni Usul Hukuku, C.I, Ankara:Yetkin Yayınları.
• Tarlow, S. ve Lowman, E. B. (2018) Harnessing The Power of The Criminal Corpse, Palgrave Historical Studies in the Criminal Corpse and its Afterlife, Palgrave Macmillan Publishers (eBook).
• Taşkent, S. (2001), “İş Kazası Kavramı”, Prof. Dr. Nuri Çelik’e Armağan Cilt II, İstanbul:Beta Yayınları, 1951-1966.
• Tekil, F. (1981) Borçlar Hukuku, İstanbul: Yelken Matbaası.
• Tekinay, S. vd. (1993) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Tercier, P. vd. (2016) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Tuncay, A. C. (1982) “İş Kazasının Unsurları ve İşverenin İş Kazasından Doğan Sorumluluğu”, İHU, SSK 11, No 2.
• Tuncay, A. C. (2015) “İş Kazası ve İşverenin Sorumluluğu”, Giresun Barosu Bülteni, 10, 16-32.
• Tuncay, A. C. ve Ekmekçi, Ö. (2015) Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, İstanbul: Beta Yayınları.
• Tunçomağ, K. (1988) Sosyal Güvenlik Kavramı ve Sosyal Sigortalar, İstanbul:Beta Yayınları.
• Uludağ, Ş. (2011) “Onarıcı ve Cezalandırıcı Adalet: Paradigma Değişikliğini Tetikleyen Şartlar”, Polis Bilimleri Dergisi, 13(4), 127-151.
• Ulusan, İ. (1971) “Maddi Hukuk ve Usul Hukuku Açısından Sulh Sözleşmesi”, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, 5(7), 125-147.
• Uşan, M. F. (2005), “İşyerinde Geçirilen Kalp Krizi İş Kazası Mıdır? (Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Bir Kararı Üzerine Değerlendirme)” Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, 10, 119-126.
• Uşan, M. F. (2009) Türk Sosyal Güvenlik Hukukunun Temel Esasları, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Uşan, M. F. (2013), “Sosyal Sigortaların Genel Hükümleri ve Türleri Açısından Yargıtay’ın 2011 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi”, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2011, Ankara:Kamu İşletmeleri İşverenleri Sendikası Yayınları.
• Ünver, Y. ve Hakeri, H. (2019) Ceza Muhakemesi Hukuku, III. Cilt, Ankara:Adalet Yayınevi.
• Woolford, A. ve Ratner, R.S. (2010) “Disrupting the informal–formal justice complex: on the transformative potential of civil mediation, restorative justice and reparations politics” Contemporary Justice Review Vol. 13, No. 1, 5-17.
• Yavuz, C. vd. (2019) Borçlar Hukuku (Özel Hükümler), İstanbul:Beta Yayınları.
• Yenisey, F. ve Nuhoğlu, A. (2019) Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yerdelen, E. (2018) Uzlaştırmanın Esasları ve Benzer Kurumlardan Farkları (Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma Eğitim Kitabı, Ed. Özbek, M. S., CÜNİ, O., ÖZCAN, M.) Ankara: Alternatif Çözümler Daire Başkanlığı Yayını-1.
• Yıldız, G.B. (2010) “İşverenin İş Kazasından Doğan Hukuki Sorumluluğu”, Toprak İşveren Dergisi, 86, 8-16.
• Yurtcan, E. (2019) Ceza Yargılaması Hukuku, Ankara:Seçkin Yayıncılık.
• Zevkliler, A. ve Gökyayla, K. E. (2019) Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Ankara:Turhan Kitabevi.