Tekstil ve Hazır Giyim Atölyelerinde Çalışan Genç Yetişkin Kadın İşçilerin Çalışma Koşulları ve Deneyimledikleri Çok Boyutlu Sorunlar

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 64, 89 - 116, 01.01.2020

Burak Acar

Öz

Bu çalışmada tekstil ve hazır giyim atölyelerinde çalışan genç yetişkin kadınların iş yaşamlarına ilişkin sorunlarının neler olduğunu tespit etmek ve çalışanların deneyimleri üzerinden bu sorunların nasıl yorumlandığını ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış ve yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak İstanbul ve Bursa illerinde yaşamakta ve hali hazırda atölyelerde çalışmakta olan 18-27 yaş arasındaki 18 katılımcı ile derinlemesine mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular kodlama yöntemi ile tasnif edilmiş ve ana temalar belirlenmiştir. Araştırma boyunca elde edilen veriler genç kadınların yaşadıkları sorunların daha çok psikososyal sorunlar, çalışma şartları ve fiziksel ortama ilişkin sorunlar ile çalışanlar arasında yaşanılan ilişkisel sorunlar etrafında şekillendiği görülmüştür. Bunun yanında genç kadın işçilerin ast-üst ilişkileri, fiziksel ve cinsel taciz ve emek-ücret dengesi konularında da problemler yaşadıkları belirlenmiştir. Katılımcıların çoğu tekstil ve hazır giyim sektörlerinde var olan olumsuz çalışma koşullarına karşın gerek yoksulluktan dolayı gerekse eğitimsiz ve niteliksiz olduklarından dolayı bu sektörlerde çalışmak zorunda olduklarını belirtmektedir. Katılımcıların yaşadıkları sorunlardan bedensel, ruhsal ve sosyal anlamda etkilendikleri tespit edilmiştir. Yine aynı sebeplerden kaynaklı olarak iş motivasyonlarının ve iş tatminlerinin düşük olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Tekstil, Hazır Giyim, Atölye, Genç Yetişkin Kadın İşçi, Çalışma Şartları

Working Conditions and Multi-Dimensional Problems Experienced by Young Adult Women Workers Working in Textile and Ready-Made Garment Workshops

Öz

In this study, it is aimed to determine the problems of young adult female working in textile and ready-made garment workshops about their work life and to reveal how these problems are interpreted through the experiences of the employees. Qualitative research method was used in the study and in-depth interviews were conducted with 18 participants between 18-27 years of age living in Istanbul and Bursa and working in workshops using semi-structured interview form. The findings were classified by coding method and main themes were determined. The data obtained during the study showed that the problems experienced by young women were mostly shaped around psychosocial problems, working conditions and physical environment problems and the relational problems between employees. In addition, it was determined that young female workers had problems with their superior-subordinate relationship, physical and sexual harassment and labor-wage balance. Most of the participants stated that despite the negative working conditions in the textile and ready-made sectors, they had to work in these sectors both because of poverty and because they were uneducated and unqualified. The participants were found to be physically, mentally and socially affected by their problems. For the same reasons, it was observed that job motivations and job satisfaction were low

Anahtar Kelimeler

Textile, Ready-made Garment, Workshops, Young Adult Female Worker, Working Conditions

Kaynakça

• Atılgan, T. Ve Dengizler, İ. (2007) Hazır Giyim Sektöründe Örgütsel Stres Üzerine Bir Araştırma, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 62-93.
• Ayaz, N. (1993) Türkiye’de Çalışan Kadınların Sorunlarına Yönelik Bir İnceleme (Tekstil İşkolundan Örnekler), D. E. Ü. İ. B.B.F. Dergisi, 8, 175-191.
• Bakırcı, N., Torun, S. D., Sülkü, M. Ve Alptekin, K. (2007) İstanbul’ da Üç Tekstil Fabrikasında Çalışan İşçilerde Mekanik Bel Ağrısı, Toplum Hekimliği Bülteni, 26, 10- 15.
• Belet, N. H. (2013) Kriz Olgusunun Kadına Yönelik Algıya Ve Kadın İşgücüne Etkisi, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 196-223.
• Berber, M. Ve Eser B. Y. (2008) Türkiye’de Kadın İstihdamı: Ülke Ve Bölge Düzeyinde Sektörel Analiz, “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 10(2), 1-16.
• Bostan Budak, D. Ve Demir, N. (2017) Hazır Giyim Sanayinde Kadın İşgücünün Durumu: Ankara İli Örneği, Verimlilik Dergisi, 3, 89-124.
• Cam, E. (2004) Çalışma Yaşamında Stres ve Kamu Kesiminde Kadın Çalışanlar, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1, 1303- 5134.
• Christiani, D. C., Niu, T. Ve Xu, X. (1995) Occupational Stress and Dysmenorrhea in Women Working in Cotton Textile Mills, International Journal of Occupational 15, DOI: 10.1179/oeh.1995.1.1.9 and Environmental Health, 1(1), 9
• Çakır, Ö. (2008) Türkiye’de Kadının Çalışma Yaşamından Dışlanması, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33, 25-47.
• Dedeoğlu, S. (2000) Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından Türkiye’de Kadın Emeği, Toplum ve Bilim Dergisi, 86, 139- 171.
• Dolmacı, N. Ve Türeli, N. Ş. (2012) Varlığını Sürdüren Bir Sorun Olarak Toplumda ve İş Yaşamında Kadına Yönelik Farklı ve Ayrımcı Tutumlar, Akademik Bakış Dergisi, 33, 1- 15.
• Erol, E., Akyol, A. E., Salman, C., Pınar, E., Gümüşcan, İ., Mısırlı, K. Y., Kahveci M. Ve Mutlu, P. (2017) Suriyeli Göçmen Emeği: İstanbul Tekstil Sektörü Araştırması, İstanbul: Birleşik Metal-İş Yayınları. 114.
• Gerni, M. (2001) İşyerinde Cinsel Taciz: Erzurum Ilinde Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Uygulama, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 56(3), 19-46.
• Gödelek, E. (1988) Üç Farklı İş Kolunun (Tekstil, boya, çimento) Psikososyal Stres Faktörleri Yönünden Karşılaştırılması. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, Prof. Dr. Neriman Samurçay, Ankara.
• Gönüllü, M. Ve İçli, G. (2001) Çalışma Yaşamında Kadınlar: Aile ve İş İlişkileri, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(1), 81- 100.
• Gürcüm, B. H. Ve Arslan, A. (2017) Tekstil Tasarım Araştırmalarında Karma Yöntemin Avantajları, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10. 497- 509.
• Işıkoğlu, N. (2005) Eğitimde Nitel Araştırma, Eğitim Araştırmaları Dergisi, 20. 158-165.
• Karabıyık, İ. (2012) Türkiye’de Çalışma Hayatında Kadın İstihdamı, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 32(1). 231-260.
• Karataş, Z. (2015) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1. 62-80.
• Kaya, G. (2018) Azgelişmiş Bölgenin Tekstil Sektöründe Kadın İşçi Olmak: Adıyaman Örneği, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(68), 1502- 1517.
• Kayıkçı, D. (2000) Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sanayiinde Çalışma Koşulları. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Fakültesi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı.. Prof. Dr. Ömer Aksu.
• Kocacık, F. Ve Gökkaya, V. B. (2005) Türkiye’ de Çalışan Kadınlar ve Sorunları, C. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(1), 195- 219.
• Kocacık, F. Ve Ayan, S. (2011) Türkiye’de Tekstil Alanında Çalışan Kadınlar Ve Sorunları: İstanbul-Adana-Denizli-Sivas ve Tekirdağ ili örnekleri), Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8, 464-483.
• Kumaş, H. Ve Fidan, F. (2005) Akademisyen ve Tekstil İşçileri Karşılaştırması Örneğinde Çalışan Kadınların Çalışma Olgusuna Bakışları, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 507- 532.
• Metgud, D. C., Khatri, S., Mokashi, M. G. Ve Saha, P. N. (2008) An Ergonomic Study Of Women Workers in A Woolen Textile Factory For İdentification of Health-Related Problems, Indian Journal Of Occupational And Environmental Medicine, 12(1), 14–19. doi:10.4103/0019-5278.40810
• Oktay, A. (2012) İşyerinde Cinsel Taciz ve İstismar, Kadın Araştırmaları Dergisi. 0(7), 75- 89.
• Omay, U. (2011) Yedek İşgücü Olarak Kadınlar, Çalışma ve Toplum Dergisi, 3, 137-166.
• Önder, N. (2013) Türkiye’de Kadın İşgücünün Görünümü, ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi, 1(1), 35-61.
• Özdemir, M. (2010) Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11. 323-343.
• Özen, S. (2007) İşyerinde Psikolojik Şiddet ve Nedenleri, “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 9/3, 1303- 2860.
• Özer, M.M. (2017) Ataerkil Capitalist Çalışma Yaşamından Kadın Tanıklıkları, Çalışma ve Toplum, No: 54 1397-1424.
• Subaşı, M. Ve Okumuş, K. (2017) Bir Araştırma Yöntemi Olarak Durum Çalışması, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2). 419-426.
• Suğur, S. (2005) Türkiye’de Tekstil Sektöründe Kadın Emeği ve Değişen Toplumsal Cinsiyet İlişkileri, Amme İdaresi Dergisi, 38, 47-68.
• Sznajder, K. K., Harlow S. D., Burgard, S. A., Wang, Y., Han, C. Ve Liu, J. (2014) Gynecologic Pain Related To Occupational Stress Among Female Factory Workers İn Tianjin, China. International Journal of Occupational and 45, DOI: 10.1179/2049396713Y.0000000053 Environmental Health, 20:1, 33
• T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı. (2013). Dokuma Ve Deri Sektöründe Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi Programlı Teftiş Kurulu Sonuç Raporu. Ankara. URL: https://ailevecalisma.gov.tr/medias/6052/2014_65.pdf
• Tınaz, P. (2006) İş Yerinde Psikolojik Taciz, Çalışma ve Toplum Dergisi, 11/4, 13- 28.
• Uluğ, P. (2000) Türkiye'de Konfeksiyon Sektöründe Kadın İşgücü: Gülsuyu Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı.
• Ünal, A. Ve Karaahmet, E. (2008) Mobbing Among Employees In Bursa, Turkey: A Crosssectional Survey Study, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 141-157.
• User, İ., Kümbetoğlu, B. Ve Akpınar, A. (2012) Kayıp İşçi Kadınlar. İstanbul: Bağlam Yayıncılık. 323.
• Yavuzçehre, P.S. (2014) Tekstil Sektöründe Çalışan Kentli Kadın İşçilerin Yoksulluk Halleri, Çalışma İlişkileri Dergisi, 5(1), 22-37.
• Yıldırım, A. Ve Şimşek, H. (2008) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 6. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık. 366.
• Yücel, A. B., Sütoluk, Z., Tanır, F. Ve Akbaba, M. (2005) Bir Tekstil Fabrikası Çalışanlarında Ruhsal Belirtilerin Değerlendirilmesi, Mühendis ve Makine Dergisi, 46, 29- 33.