Kamu Sağlık Sektöründe Çalışan Taşeron Kadın İşçiler: Samsun ve Ordu İli Örneği

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 48, 87 - 114, 01.01.2016

Nihan Ciğerci Ulukan Demet Özmen Yılmaz

Öz

Günümüzde neoliberal politikalarla birlikte istihdam yapısı gerek niceliksel ve niteliksel anlamda ve gerekse de toplumsal cinsiyet ilişkileri anlamında önemli bir değişim geçirmektedir. Güncel istihdam verileri tüm dünyada çalışanların dörtte üç gibi bir bölümünün düzenli olmayan istihdam koşullarında çalıştığını göstermektedir. Kadınların ev içi ücretsiz emeği üzerinden belirlenen işgücü piyasasındaki ikincil konumu, tüm dünyada bu tür güvencesiz işlerde kadın çalışanların sayısının artmasını beraberinde getirmekte, bu durum literatürde “işgücünün feminizasyonu” kavramı ile açıklanmaktadır. Bunun yanısıra neoliberal politikalarla piyasa mekanizmasına terk edilen sağlık sektöründe güvencesiz çalışma biçimleri ve kadın emeği yoğun olarak kullanılmaktadır. Bu çerçevede sağlık sektöründe çalışan kadın taşeron işçiler çalışmamızın odağını oluşturmaktadır. Bu çalışma, kamu sağlık sektöründe taşeron işçi olarak çalışan kadınlara odaklanarak, kadınların sosyolojik özelliklerini, taşeron çalışma ilişkilerini ve taşeron işçi olmanın evdeki cinsiyetçi işbölümüne etkilerini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu çerçevede, Samsun ve Ordu illerinde kamu sağlık kurumlarında çalışan 41 taşeron gerçekleştirilmiştir. Kadınların sosyolojik olarak genellikle orta yaşa yakın, evli ve dar gelirli hane yapılarına sahip oldukları, borçluluk veya hane gelirinin azalması dolayısıyla çalışma yaşamına girdikleri, işlerini kaybetmemek için aşırı iş yükü altında, asgari ücret düzeyinde çalıştıkları, emeklilik garantilerinin olmadığı ve bu haliyle taşeron çalışma ilişkilerinin kadınların güçlenmesi yönünde olumlu bir etki yaratmaktan ziyade kadınların ev içi iş yükleriyle birlikte düşünüldüğünde “çifte mesai” koşullarını pekiştirdiği alan araştırmamızın bulguları arasındadır

Anahtar Kelimeler

taşeron çalışma, sağlık sektörü, kadın emeği, güvencesizlik

Subcontracted Woman Workers in Public Health Sector: Samsun and Ordu Case

Öz

The employment structure has been significantly changing with neoliberal policies in terms of quality, quantity and gender relations. According to the latest labour statistics the three quarters of all workers in the World have been working in precarious employment conditions. The secondary position of women’s in the labour market that is determined by domestic unpaid labour has brought about increase of the women employers that working on the precarious work all over the World. In literature this situation has been conceptualized as “labour feminiziation”. However precarious employment forms and women’s labour have been highly used in the health sector which is abondoned to the market mechanism through neoliberal policies. In this context the focus of this study is the woman employers that working in public health sector as subcontracted workers. By focusing on these women, this study has aimed to analyse the sociological features, labour relations and the impact of subcontracted working on women’s domestic status. In this context we used the semi-structured interviews method and interviewed with 41 subcontracted women worker who are working in public health sector in Samsun and Ordu. The findings this research shows that women are generally middle aged, married and have low income families. They are working on minimumm wage level and under heavy work conditions for regular income and social security. They have social security but without any guaranty of retirement. Finally subcontract working conditions of women has intensified the double exploitation due to the ongoing sexual division of labour rather than to create a proper positive effect on gender relations

Anahtar Kelimeler

Subcontracted working, health sector, female labour, precarious work

Kaynakça

• Adaş, E.B., Elbek, O. (2009) “Sağlıkta Dönüşüm: Eleştirel bir Değerlendirme”. Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni, 12 (1), 33-44.
• AljazeeraTurk (2014) “Hak Yok İş Çok”. http://dergi.aljazeera.com.tr/2014/07/27/hak-yok-is-cok/ (30.08.2015).
• Cattaneo N., Hrata H. (2009) “Esneklik”, içinde Eleştirel Feminizm Sözlüğü, haz. Hırata H. vd., (çev: Gülnur Acar Savran). İstanbul: Kanat
• Dedeoğlu, S. (2001) “Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından Türkiye’de Aile ve Kadın Emeği”. Toplum ve Bilim, 86, 139-170.
• Erdoğdu, S. ve Toksöz G. (1998) Sendikacı Kadın Kimliği, Ankara: İmge.
• Görmüş, A. (2013) “Kamu Kurumlarında Hizmet Alımı Yoluyla İstihdam Edilenlerin Kıdem Tazminatı Sorunu”, Çalışma Toplum, 3(38), 141-172
• Gül E. ve Çevik B. (2014) 2010 ve 2012 Verileriyle Türkiye’de İllerin Gelişmişlik Düzeyi Araştırması, Türkiye İş Bankası, İktisadi Araştırmalar Bölümü, https://ekonomi.isbank.com.tr/userfiles/pdf/ar_03_2012.pdf
• Hak-İş. (2014) Taşeron İşçi Gerçeği Araştırması, Ankara.
• ILO, (2014) “Women and the Future of Work, Beijing +20 and Beyond.” http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@dgreports/@dcomm/docu ments/briefingnote/wcms_348087.pdf. (20.08.2015)
• ILO, (2012) “Global Employment Trends for Women, http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/--- dcomm/documents/publication/wcms_195447.pdf (08.08.2015).
• ILO, (2014) “Global Employment Trends” http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/--- publ/documents/publication/wcms_233953.pdf (3.09.2015)
• ILO, (2015) “Dünyada İstihdam ve Sosyal Görünüm”. http://www.ilo.org/ankara/news/WCMS_374816/lang--tr/index.htm. (1.09.2015).
• İzgi ve Türkmen.(2012) “Akdeniz Üniversitesi’nde Taşeron Sağlık İşçilerinin İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Durum Tespiti” Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 10(3), 160-173.
• Kümbetoğlu, B., User, İ. ve Akpınar,. A. (2012) “Gıda, Tekstil ve Hizmet Sektörlerinde Kayıt dışı Çalışan Kadın İşçiler”, içinde Geçmişten Günümüze Türkiye’de Kadın Emeği, haz. Makal A ve Toksöz G., Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi, 305-358
• Mohanty, C.T. (2012) “Kadın işçiler ve Kapitalist Senaryolar: Egemenlik ideolojileri, Ortak Menfaat ve Dayanışma Politikaları”, içinde Sosyalist Feminist Proje Teori ve Politikanın Günümüz Okuması, Cilt I, ed. Holmstorm N. (çev: Özge Kelekçi) İstanbul: Kalkedon
• Müftüoğlu, Ö. (2012) “Emek Piyasalarının Yeniden Yapılanması sürecinde 4+4+4 Formülü”, Eğitim, Bilim Toplum, 10(40), 25-33.
• Öngel, S.(2014) “Türkiye’de Taşeronlaşmanın Boyutları”, DİSK AR Kış 2014: 38-51.
• Özmen Yılmaz, Demet (2009) Sermaye Birikimi Sürecinde 'Arayış Mekânları' Samsun Örneği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özuğurlu, M. (2009). “Taşeronlaşma, Güvencesiz İstihdam ya da “Hayatta Dikiş Tutturamama” Halleri Üzerine”, Memleket, Siyaset, Yönetim, 4-9, 122-128.
• Özveri, M. (2014). “Alt işveren Sermayenin Örgütlü İşgücüne Başkaldırısıdır”, DİSK AR: 28-37.
• Sağlık Bakanlığı (2014). Sağlık İstatistikleri Yıllığı, 2014.
• Soyer, A. (2012). “Sağlıkta Dönüşüm” ve Kamu Sağlık Çalışanları” Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 12(42), 12-22.
• Standing, G. (2014). Prekarya, Yeni Tehlikeli Sınıf, (çev: Ergin Bulut) Ankara: