Neo-Liberal Sosyal Politika Rejiminin Tesisi ve AKP

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 48, 143 - 168, 01.01.2016

Orkun Saip Durmaz

Öz

Her tarihsel dönemin kendine özgü bir sosyal politika anlayışı ve toplumsal aktörleri vardır. Neo-liberalizm de bu doğrultuda kendi politika uygulamalarını ortaya koymuş ve bu politik uygulamaları yürüten bir takım aktörler yaratmıştır. Adalet Kalkınma Partisi AKP yakın dönemde öne çıkan bir siyasal aktör olduğu gibi, sosyal politika alanında da neo-liberal yeniden yapılanma sürecinin Türkiye’deki başlıca yürütücüsü olmuştur. AKP’de cisimleşen yeni sosyal politika, bir yandan sosyal güvenlik sistemini sermaye birikim süreçleriyle entegre eden bir anlayışa tekabül ederken, diğer yandan klientalist ilişkilere dayalı sosyal yardım programları geliştirmeyi başarmıştır. Bu çalışmada, sosyal politika alanındaki paradigma değişikliği genel hatlarıyla ele alınmış ve AKP iktidarlarının ekonomik, siyasal ve ideolojik dayanakları gözetilerek, neo-liberal dönüşümün göstergeleri olan belli başlı sosyal politika uygulamaları tartışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Neo-liberalizm, sosyal politika, sosyal yardım, siyasal İslam, Adalet ve Kalkınma Partisi

The Establishment of Neo-Liberal Social Policy Regime and JDP

Öz

Neo-liberalism has created not only its own social policies but also certain actors carrying out these policies. Justice and Development Party JDP , which recently emerges as a prominent political actor, became the primary executive of the neo-liberal reorganization process in social policy area in Turkey. The new social policy which have been pursued JDP; on the one hand, corresponds to the approach which integrates social security system to capital accumulation processes; on the other hand, achieves to develop social aid programs based on clientelism. In this study the new paradigm determining the characteristics of the social policy regime has been taken into consideration. And, by paying regard to JDP’s economic, political and ideological foundations, the some major implementations of social policy which are indicators of the neoliberal transformation have been discussed

Anahtar Kelimeler

Neo-liberalism, social policy, social aid, political Islam, Justice and Development Party

Kaynakça

• Akbulak S. ve Akbulak Y. (2004) Sosyal Güvenlik Kurumlarının Kaynak Sorunları ve Çözüm Önerileri: Ekonomik ve Mali Araştırma Yarışması, Ankara: Maliye ve Hesap Uzmanları Vakfı Yayınları Yayın No: 17.
• Alcock, P. (2011) "Sosyal Politikanın Konusu", P. Alcock vd. (der) Sosyal Politika Kuramlar ve Uygulamalar (çev. B. Yıldırım), Ankara: Siyasal Kitabevi, 15-24.
• Altıok, M. (2007) "Neo-liberal Yapısal Uyum Sürecinde Son Evre: AKP Hükümeti" Toplum ve Demokrasi 1 (1), 57-72.
• Aygen, M. (2014) "Sosyal Belediyecilik Üzerine Bir İnceleme: Elazığ Belediyesi Örneği", Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 173-192.
• Ayman-Güler, B. (2006) Sosyal Devlet ve Yerelleşme, Memleket Siyaset Yönetim, 1 (2). http://www.yayed.org/uploads/yuklemeler/msy-2-2.pdf (01.07.2015).
• Boratav, K. (2007) Türkiye İktisat Tarihi 1908-2005, Ankara: İmge Yayınları.
• Buğra, A. (2008) Kapitalizm, Yoksulluk ve Türkiye'de Sosyal Politika, http://www.obarsiv.com/pdf/ayse_bugra2.pdf (01.07.2015).
• Buğra, A. (2012) Türkiye'nin Değişen Refah Rejimi: Neo-liberalizm, Kültürel Muhafazakarlık ve Yeniden Tanımlanan Toplumsal Dayanışma", Dedeoğlu, S. ve Elveren, A. Y. (der.) Türkiye'de Refah Devleti ve Kadın, İstanbul: İletişim Yayınları, 47-69.
• Çelik, A. (2010) "Muhafazakar Sosyal Politika Yönelimi: Hak Yerine Yardım Yükümlülük Yerine Hayırseverlik", İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 42, 63-81.
• Çelik, A. (2013) Sosyal Politikanın Kökleri ve Gelişimi https://azizcelik2013.files.wordpress.com/2013/10/sosyal-politikanc4b1nkc3b6kleri-ve-gelisimi.pdf (03.04.2014).
• Doğan, A. E. (2007) Eğreti Kamusallık Kayseri Örneğinde İslamcı Belediyecilik, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Durak, Y. (2013) Emeğin Tevekkülü Konya'da İşçi-İşveren İlişkileri ve Dindarlık, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ellison, N. (2011) "Neo-Liberalizm", P. Alcock vd. (der.) Sosyal Politika Kuramlar ve Uygulamalar (çev. B. Yıldırım), Ankara: Siyasal Kitabevi, 87- 97.
• Erdoğdu, S. (2009) "Sosyal Politikada Değişim ve Sosyal Güvenlik Reformu", Uzgel, İ. ve Duru, B. (der.) AKP Kitabı Bir Dönüşümün Bilançosu, Ankara: Phoenix Yayınları, 660-686.
• Ersöz, H. Y. (2011) Sosyal Politikada Yerelleşme, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayın No 2010-99. Gökbayrak, Ş. (2010) "Türkiye'de Sosyal Güvenliğin Dönüşümü", Çalışma ve Toplum, 25, 141-162
• Güloğlu, T. (2000). Sosyal Güvenlikte Yeni Eğilimler, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, http://www.journals.istanbul.edu.tr/iusskd/article/view/1023013408 (04.12.2015).
• Güneş, İ. ve Yakar, S. (2004) "Sosyal Sigorta Finansman Yöntemleri ve Türkiye'de Sosyal Sigorta Kurumlarının Finansman Yöntemlerinin Değerlendirilmesi", Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (2), 127-142.
• Haenni, P. (2014) Piyasa İslamı İslam Suretinde Neoliberalizm (Çev: L. Ünsaldı) Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Kapar, R. (2015) "AKP İktidarında Sosyal Sigortalar", Koray, M. ve Çelik, A. (der.) Himmet, Fıtrat, Piyasa içinde, İstanbul: İletişim Yayıncılık, 195-228.
• Koray, M. (2005) “Görülmek İstenmeyen Gerçek: Sosyal Refah Politikaları ve Demokrasi İlişkisi”, Çalışma ve Toplum, 5, 27-60.
• Koray, M. (2008) Sosyal Politika, Ankara: İmge Kitapevi.
• Koray, M. (2015) "AKP Dönemi: Neo-Liberalizm, Neo-Muhafazakarlık, NeoPopülizm Beşiğinde Sallanan Sosyal Devlet ve Sosyal Politika", Koray, M. Ve Çelik, A. (der.) Himmet, Fıtrat, Piyasa içinde, İstanbul: İletişim Yayıncılık, 11-54.
• Kutlu, D. (2015) Türkiye'de Sosyal Yardım Rejiminin Oluşumu Birikim, Denetim, Disiplin, Ankara: NotaBene Yayınları.
• Metin, O. (2011) “Sosyal Politika Alanında AKP Dönemi: Sosyal Yardım Alanında Yaşananlar”, Çalışma ve Toplum, 28, 179-200.
• Ölmez, T. O. (2007) “Sosyal Yardımlar İçerisinde Yerel Yönetimlerin Yeri”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Özdemir, S. (2007) Küreselleşme Sürecinde Refah Devleti, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayın No 2007-57.
• Özsuca Ş. T. (1999) ''Şili ve Arjantin Sosyal Güvenlik Reformları: Neler Öğrendik?'', Ekonomide Durum, 6, 217-236.
• Özuğurlu, A. (2006) "Yoksulluk Araştırmalarına Eleştirel Bir Bakış", Mülkiye, 30 (250), 52-67.
• Özuğurlu, M. (2003) "Sosyal Politikanın Dönüşümü Ya da Sınıfın Suretten Kopuşu", Mülkiye, 27 (239), 59-74.
• Pektaş, E. K. (2010) "Türkiye'de Sosyal Belediyecilik Uygulamaları ve Temel Sorunlar" Akademik İncelemeler Dergisi, 5 (1), 4-22.
• Polanyi, K. (2011) Büyük Dönüşüm Çağımızın Siyasal ve Ekonomik Kökenleri (çev. A. Buğra), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şener, Ü. (2010) Yoksullukla Mücadelede Sosyal Güvenlik, Sosyal Yardım Mekanizmaları ve İşgücü Politikaları, TEPAV http://www.tepav.org.tr/upload/files/1271313906r3055.Yoksullukla_Muca delede_Sosyal_Guvenlik.pdf (01.07.2015).
• Sözer, A. N. (2001) “Sosyal Sigortalarda Yeniden Yapılanma ve Şili Modeli”, Sosyal Güvenlik Dünyası Dergisi, 1-14.
• Taştan, O. C. (2009) "Piyasa Dostu Sosyal Politika ve İşçi Sınıfının Oluşumu", Prof. Dr. Alpaslan Işıklı'ya Armağan, Ankara: Mülkiyeliler Birliği Yayınları No 31, 623-648.
• Ulutürk, S. ve Dane, K. (2009) "Sosyal Güvenlik: Teori, Dönüşüm ve Türkiye Uygulaması", Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (29), 114-142.
• Urhan, G. ve Urhan, B. (2015) "AKP Döneminde Sosyal Yardım". Koray, M. ve Çelik, A. (der.) Himmet, Fıtrat, Piyasa içinde, İstanbul: İletişim Yayıncılık, 229-258.
• Uysal, C. (1998), Yeni Küresel Kapitalizmde İstihdam, Sosyal Güvenlik ve Sağlık, Mevzuat Dergisi, 5, http://www.mevzuatdergisi.com/1998/05a/01.htm (08.07.2015).
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı (2007), Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013) Sosyal Güvenlik Özel İhtisas Komisyonu Raporu, http://www.rekabet.gov.tr/File/?path=ROOT%2F1%2FDocuments%2FS ayfalar%2Fdokuzuncukalk%C4%B1nma.pdf Ankara (25.07.2015).
• Tünay, M. (2002) "Türk Yeni Sağının Hegemonya Girişimi", Praksis, 5, 177-197.
• Yıldırım, A. (2014) "Belediyelerin Sosyal Politika Uygulamaları Üzerine Bir Değerlendirme: Malatya Belediyesi Örneği", Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 485-509.
• Yücesan-Özdemir, G. ve Özdemir, A. M. (2006) "Türkiye'de Sosyal Güvenliğin Derin Dönüşümü: Farklı 'Birey' Tahayyülleri", İktisat Dergisi, 478, 48-54.
• Yücesan-Özdemir, G. ve Özdemir, A. M. (2006) "21. Yüzyıl İçin Sosyal Politika: Mevcut Söylemlerin Eleştirisi", Esin P. vd. (der.) Sosyal Politikada Güncel Sorunlar, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Sosyal Politika Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayın No 596, 323-358.