Dijital Emek Platformlarında Toplumsal Cinsiyet Eşitsizlikleri

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 75, 2583 - 2611, 24.10.2022

Betül Urhan

https://doi.org/10.54752/ct.1191421

Öz

Kadınların emek piyasalarına katılımı, istihdam biçimleri ve koşulları üzerinde küresel düzeyde önemli yapısal kısıtlamalar ve derin eşitsizlikler yaşanmaktadır. İmalat sektöründe ve hizmetler sektöründe uzun zamandır devam eden dış kaynak kullanımı ve taşeronlaştırma eğiliminin bir devamı niteliğinde olan ve cinsiyetsiz olduğu kabul edilen dijital emek platformlarının yükselişi, kadınların işgücü piyasasında karşılaştığı bu eşitsizlikleri azaltacağına ilişkin beklentileri yükseltmiştir. Bu beklentiye sebep olan ise, dijital çalışma platformlarına katılım konusunda çalışanlara daha az engel çıkardığı, uluslararası bir müşteri tabanına erişimi olanaklı kıldığı ve piyasaya dâhil olanlara hızlı bir şekilde gelir elde etme olanağı sağladığına ilişkin düşüncedir. Ancak dijital emek platformlarını toplumsal cinsiyet merceğinden inceleyen araştırmalar geleneksel emek piyasalarında görülen kalıcı ve ısrarlı eşitsizliklerin dijital emek platformlarına da yansıdığını göstermektedir. Bu nedenle çalışmamızda web tabanlı emek platformlarıyla sınırlı olmak üzere bu yansımaların nasıl ve neden gerçekleştiğini incelemeye çalıştık. Bunu yaparken öncelikle dijital emek platformlarının yükselişinin nedenlerine ve bu platformların çalışma ilişkisinde güvencesizlik yaratan özelliklerine odaklandık. Literatür incelemesine ve konuya ilişkin yapılmış araştırmaların sonuçlarına dayanarak makalede, dijital ve teknolojik beceri eşitsizliği nedeniyle kadınların dijital emek platformlarına erkeklere göre daha az katıldığı, mesleki ayrışma ve cinsiyete dayalı ücret farkının çevrimiçi piyasaya çok güçlü bir şekilde yansıdığı, kadınların emek platformlarına katılımının ana nedenlerinden birisinin ücretsiz bakım sorumlulukları nedeniyle evde çalışma olanağını elde etmek olduğu sonucuna ulaştık.

Anahtar Kelimeler

Dijital Emek Platformu, Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği, Güvencesizlik, Mesleki Ayrışma, Ücret Farkı

Kaynakça

• Acker, J. (1990) “Hierarchies, Jobs, Bodies: A Theory of Gendered Organizations”, Gender and Society. Vol.4, No:2, 1990,139-158.
• Adams-Prassl, A., Berg, J. (2017) “When Home Affects Pay: An Analysis of the Gender Pay Gap Among Crowdworkers”, SSRN: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3048711
• Altenried, M. (2020) “The Platform as Factory: Crowdwork and the Hidden Labour Behind Artificial Intelligence”, Capital & Class, 44(2), 145-158.
• Antonio A., Tuffley, D. (2014) “The Gender Digital Divide in Developing Countries, Future Internet, 6, 673-687.
• Anwar, M. A., Graham, M. (2021) “Between a Rock and a Hard Place: Freedom, Flexibility, Precarity and Vulnerability in the Gig Economy in Africa”, Competition & Change, 25(2), 237-258.
• Barzilay, A. R. (2018) “Discrimination without Discriminating: Learned Gender Inequality in the Labor Market and Gig Economy”, Cornell JL & Pub. Pol'y, 28, 545-567, SSRN: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3426676.
• Barzilay, A. R., Ben-David, A. (2016) “Platform Inequality: Gender in the Gig-Economy”, Seton Hall L. Rev., 47, 393-431.
• Bayudan-Dacuycuy, C., Kryz Baje, L. (2021) “Decent Work in Crowdwork: Gendered Takeaways from an Online Survey in the Philippines” PIDS Discussion Paper Series, 2021(11).
• Beerepoot, N., Lambregts, B. (2015) “Competition in Online Job Marketplaces: Towards a Global Labour Market for Outsourcing Services?”, Global Networks, 15(2), 236-255.
• Benholdt-Thomsen, V. (2008) “Kadın Emeğinin Geleceği Kadına Yönelik Şiddet”, Maria Mies vd., (der.) Son Sömürge Kadın (çev. Y. Temurtürkan) içinde, İstanbul: İletişim Yayınları, 177-202.
• Berg, J., Furrer, M., Harmon, E., Rani, U., Silberman, M. S. (2018) Digital Labour Platforms and the Future of Work: Towards Decent Work in the Online World, Geneva: ILO.
• Chen, M. (2020) “Yeni Bir İşçi Dünyası: GİG Ekonomisiyle Yüzleşmek”, Panitch, L. ve Albo, G. (der.) Pazar Distopyasının Ötesi (çev. E. V. Elgür, D. B. Kılınç) içinde, İstanbul: Notabene Yayınları, 121-139.
• Gerber, C. (2021) “Community Building on Crowdwork Platforms: Autonomy and Control of Online Workers?”, Competition & Change, 25(2), 190–211.
• Churchill, B., Craig, L. (2019) “Gender in the Gig Economy: Men and Women Using Digital Platforms to Secure Work in Australia” Journal of Sociology, 55(4), 741-761.
• Dyer-Witherford, N. (2004) Siber Marx: İleri Teknoloji Çağında Sınıf Mücadelesi, İstanbul: Aykırı Yayınları.
• De Stefano, V. (2015) “The Rise of the Just-in-time Workforce: On-demand Work, Crowdwork, and Labor Protection in the Gig-economy”, Comp. Lab. L. & Pol'y J., 37, 471-503.
• Dikmen, A. A. “Küresel Üretim, Moda Ekonomileri ve Yeni Dünya Hiyerarşisi”, Toplum ve Bilim, 86, 281-302.
• Dunn, M. (2020) “Making Gigs Work: Digital Platforms, Job Quality and Worker Motivations”, New Technology, Work and Employment, 35(2), 232-249.
• Durmaz, S.D. (2021) “Despotik Emek Rejimleri Yeniden Tesis Edilirken Ortaya Çıkan Bir Lütuf: Covid-19 Salgını”, Urhan B. vd. (der.) Covid-19 ve Türkiye’de Sosyal Politika içinde, İstanbul:Sarmal Kitabevi, 261-291.
• Ecevit Y. (1998) “Türkiye’de Ücretli Kadın Emeğinin Toplumsal Cinsiyet Temelinde Analizi” 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler içinde, İstanbul: Türk Tarih Vakfı Yayını
• Galperin, H., Arcidiacono, M. (2021) “Employment and the Gender Digital Divide in Latin America: A Decomposition Analysis”, Telecommunications Policy, 45(7), 1-12.
• Gerber, C. (2022) “Gender and Precarity in Platform Work: Old Inequalities in the New World of Work”, New Technology, Work and Employment, 37, 206–230.
• Greider W. (2003) Tek Dünya-Küresel Kapitalizmin Manik Mantığı, (çev. Y. Alagon), Ankara: İmge Kitapevi.
• Harvey, D. (1997) Postmodernliğin Durumu, (çev. S. Savran), İstanbul: Metis.
• Heeks, R. (2017) “Decent Work and the Digital Gig Economy: A Developing Country Perspective on Employment Impacts and Standards in Online Outsourcing, Crowdwork, etc.”, Development Informatics Working Paper, 71.
• Hoang, L., Blank, G., Quan-Haase, A. (2020) “The Winners and the Losers of the Platform Economy: Who Participates?”, Information, Communication & Society, 23(5), 681-700.
• Hornuf, L., Vrankar, D. (2022) “Hourly Wages in Crowdworking: A Meta-Analysis”, Business & Information Systems Engineering, https://doi.org/10.1007/s12599-022-00769-5.
• Howcroft, D., Rubery, J. (2019) “‘Bias in, Bias out’: Gender Equality and the Future of Work Debate”, Labour & Industry: A journal of the Social and Economic Relations of Work, 29(2), 213-227.
• Huang, N., Burtch, G., Hong, Y., Pavlou, P. A. (2020) “Unemployment and Worker Participation in the Gig Economy: Evidence from an Online Labor Market”, Information Systems Research, 31(2), 431-448.
• Huws, U. (2018) Küresel Dijital Ekonomide Emek, (çev. C. Şenesen), İstanbul: Yordam Kitap.
• ILO (2021a) World Employment and Social Outlook: The Role of Digital Labour Platforms in Transforming the World of Work, Geneva: ILO.
• ILO (2021b) Working from Home: From Invisibility to Decent Work, Geneva: ILO.
• ILO (2018) Care Work and Care Jobs for the Future of Decent Work, ILO: Geneva.
• James, A. (2022) “Women in the Gig Economy: Feminising ‘Digital Labour’”, Work in the Global Economy, 2(1), 2–26.
• KEİG (2015) Çalışma Yaşamında Eğretilik, Eğreti İstihdam ve Atipik İstihdam İlişkisi, İstanbul: Kadın Emeği ve İstihdamı Girişimi Yayınları.
• Kohlrausch, B., Weber, L. (2021) “Gender Relations at the Digitalised Workplace: The Interrelation Between Digitalisation, Gender, and Work”, Gender a výzkum/Gender and Research, 21(2), 13-31.
• Lagarde, C. P. (2020) "Work-Life Balance: Perceived Differences of Teleworkers and Non Teleworkers". Dissertations, 1791. https://aquila.usm.edu/dissertations/1791 (08.08.2021).
• Lehdonvirta, V. (2018) “Flexibility in the Gig Economy: Managing Time on Three Online Piecework Platforms”, New Technology, Work and Employment, 33(1), 13-29.
• Leung, W. F., D'Cruz, P., Noronha, E. (2021) “Freelancing Globally: Upworkers in China and India, Neo-liberalisation and the New International Putting-out System of Labour (NIPL)”, Haidar, J. ve Keune, M. (der.) Work and Labour Relations in Global Platform Capitalism içinde, Edward Elgar Publishing, 134-156.
• Milkman, R., Elliott-Negri, L., Griesbach, K., Reich, A. (2020) “Gender, Class, and the Gig Economy: The Case of Platform-Based Food Delivery”, Critical Sociology, 47(3) 357–372.
• Önder, İ. (2001) “Ekonomik Açıdan Bir Genel Değerlendirme”, Azkan, İ. (der.) Ulusal Sorunlar ve Demokratik Çözüm Yolları içinde, Bursa: Ekin Kitapevi, 91-105.
• Özlem, İ. (2022) Freelance Emek, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özveri, M. (2021) “Evden Çalışma ve Erişilememe Hakkı”, Urhan B. vd. (der.) Covid-19 ve Türkiye’de Sosyal Politika içinde, İstanbul: Sarmal Kitabevi, 333-377.
• Pongratz, H. J. (2018) “Of Crowds and Talents: Discursive Constructions of Global Online Labour”, New Technology, Work and Employment, 33(1), 58-73.
• Rani, U., Furrer, M. (2021) “Digital Labour Platforms and New Forms of Flexible Work in Developing Countries: Algorithmic Management of Work and Workers”, Competition & Change, 25(2), 212-236.
• Rodríguez-Modroño, P., Pesole, A., López-Igual, P. (2022) “Assessing Gender Inequality in Digital Labour Platforms in Europe”, Internet Policy Review, 11(1), 1-23.
• Shaw, A., Fiers, F., Hargittai, E. (2022) “Participation Inequality in the Gig Economy”, Information, Communication & Society, 1-18, DOI: 10.1080/1369118X.2022.2085611.
• Spasova, S., Ghailani, D., Sabato S., Coster, S., Fronteddu, B., Vanhercke, B. (2021) “Non-standard Workers and the Self-employed in the EU: Social Protection During the Covid-19 Pandemic”, ETUI Research Paper, 2021.02.
• Standing G. (2017) Prekarya Bildirgesi, (çev. S. Çınar, S. Demiralp), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Stephany, F., Kässi, O., Rani, U., Lehdonvirta, V. (2021) “Online Labour Index 2020: New Ways to Measure the World’s Remote Freelancing Market”, Big Data & Society, 8 (2), 1–7.
• Stewart A., Stanford J. (2017) “Regulating Work in the Gig Economy: What are the Options?”, The Economic and Labour Relations Review, 28 (3), 420-437.
• Tubaro, P., Coville, M., Le Ludec, C., Casilli, A. A. (2022) “Hidden Inequalities: The Gendered Labour of Women on Micro-tasking Platforms”, Internet Policy Review, 11(1), 1-26.
• Urhan, B. (2016) “Toplumsal Cinsiyet ve Emek”, Saygılıgil, F. (der.) Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları içinde, Ankara: Dipnot Yayınları, 119-149.
• Varanasi, R. A., Siddarth, D., Seshadri, V., Bali, K., Vashistha, A. (2022) “Feeling Proud, Feeling Embarrassed: Experiences of Low-income Women with Crowd Work”, Conference on Human Factors in Computing Systems, 1-18.
• Van Doorn, N. (2017) “Platform Labor: On the Gendered and Racialized Exploitation of Low-income Service Work in the ‘On-demand’ Economy”, Information, Communication & Society, 20(6), 898-914.
• Woodcock, J., Graham, M. (2019) The Gig Economy: A Critical Introduction, Cambridge: Polity. http://acdc2007.free.fr/woodcock2020.pdf (02.08.2022)
• Yıldırım, N., Ansal, H. (2018), “Sanayi 4.0 ve İşgücüne Etkileri: Kadınlar için Bir Fırsat Olabilir mi?”, Toplum ve Bilim, 144, 217-232.