Kırsal Bölgelerde Göçmenlerin İşgücü Piyasasına Katılımı ve Yerel Ekonomiye Etkisi: Karacabey Örneği

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 77, 1123 - 1170, 14.04.2023

Fatma Yılmaz-elmas , Ayhan Kaya

https://doi.org/10.54752/ct.1280832

Öz

Kırsal bölgelerde göçmenlerin işgücü piyasasına katılımı ve yerel ekonomiye etkisini, Bursa Karacabey kırsalı özelinde irdeleyen bu makale, göçün kırsal boyutunu ele alan literatürdeki boşluğa dikkat çekmek amacıyla kaleme alınmıştır. Uluslararası göçmenlerin entegrasyonu sürecinde kırsal-dağlık bölgelerdeki işgücü piyasaları üzerinde yarattıkları etki, katılımcı eylem araştırması çerçevesinde yürütülen bu araştırmanın merkezinde yer almaktadır. Araştırmada, kırsal alanlarda ve yerel kalkınma özelindeki göç etki analizi, tarıma dayalı kalkınma ve tarımsal işgücünün ötesinde irdelenerek, bölgedeki diğer yerel olanakları ve bölgesel aidiyeti de kapsayan daha geniş bir perspektiften konuya yaklaşılmıştır. Karacabey’de 2021 yaz aylarında gerçekleştirilen alan araştırması sırasında Suriyeli ve Afganistanlı göçmenlerle birlikte ve yerel aktörlerle, derinlemesine mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Kırsal bölgelerde uzun zamandan bu yana yaşlanan nüfus, verilen iç göç, atıl tarım arazilerinin varlığı, sanayileşme ve diğer çevresel faktörler gibi yapısal sorunlar düşünüldüğünde göçmen işgücüne olan ihtiyacın giderek arttığı, ancak bu demografik dönüşümü sağlayacak yönetsel süreçlerin yeterince hayata geçirilemediği görülmüştür. Çalışmada, sürdürülebilir kalkınma konusunda Karacabey kırsalını pek çok zorlukla karşı karşıya bırakan süreç, yerel ve merkezi aktörlerin güvene dayalı bir şekilde iş birliği içinde çalışmaları, tarımsal üretimin desteklenmesi, ekilebilir alanların veraset süreçlerinde yeniden işlevsellik kazanabilmesi için mevzuattaki sorunların giderilmesi gerektiği yönünde bazı sonuçlara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

tarımsal üretim, işgücü piyasası, yerel kalkınma, kır, sürdürülebilirlik, göç

Kaynakça

• Ak, İ. (2017) “Karacabey Tarım ve Hayvancılık Çalıştay Raporu”, Ak, İ. (der.) Karacabey Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde, Bursa: Dora Basım-Yayın Dağıtım, 225-240.
• Akay, K. ve Yenisey, K. D. (2021) Economic Analysis by Means of Social Enterprise and Companies’ Studies: Turkey, MATILDE Working Paper, Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.5792706
• Akdemir, P. (2022) Bursa’da TEKNOSAB örneği: Tarım değil sanayi korunuyor, GazeteDuvar, 19 Mart, https://www.gazeteduvar.com.tr/bursadateknosab-ornegi-tarim-degil-sanayi-korunuyor-haber-1557147 (30 Nisan 2022)
• Alamyar, R. ve Boz, İ. (2022) “Afgan Göçmenlerin Tarımsal Geçmişi ve Türkiye’de Tarım Sektöründe İstihdam Olanakları”, Uygulamalı Bilimler Dergisi, 7(4), 1091–1106.
• Arıcı, İ. ve Kirmikil, M. (2017) “Büyükşehir Belediyesi Kanunundan Sonra Kırsal Alanlardaki Olası Gelişmeler”, Ak, İ. (der.) Karacabey Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde, Bursa: Dora Basım-Yayın Dağıtım, 39-46.
• Atasü-Topçuoğlu, R. (2019) “What We Know and Do Not Know about Syrian Women’s Labor Force Participation in Turkey: Questioning the Boundaries of Knowledge”, Yılmaz, G., Karatepe, I. ve Tören, T. (der.), Integration through Exploitation: Syrians in Turkey. Rainer Hampp: Augsburg/München, 128-142.
• Aydemir, N. (2022) “Framing Syrian refugees in Turkish politics: a qualitative analysis on party group speeches”, Territory, Politics, Governance, doi: 10.1080/21622671.2021.2012247
• Baglioni S., Caputo M. L., Laine J., Membretti A. (der.) (2021) The impact of social and economic policies on migrants in Europe, MATILDE Deliverable 3.1 and 4.1 (January), https://ec.europa.eu/research/participants/documents/downloadPublic?documentIds=080166e5d8c78313&appId=PPGMS
• Bakış, O., İlhan, B., Polat, S. ve Tunalı, İ. (2020) “The labor market effects of the minimum wage increase, 2005-2018”, TÜBITAK 1001 Projesi.
• Basso, P. (2014). “Neoliberalizm, Kriz ve Uluslararası Göç”, içinde Kutuplaştıran Kalkınma, çev. Barış Baysal, İstanbul: Notabene Yayınları.
• BEBKA (2012) Karacabey İlçe Raporu, Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı, 22 Kasım 2012.
• Bursa Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü (2019) Bursa İli 2018 Yılı Çevre Durum Raporu, https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/bursa_2018_cdr_son-20190726135329.pdf (8 Haziran 2022)
• Bursa Valiliği (2017) Bursa Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 2017, İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü, http://bursa.gov.tr/kurumlar/bursa.gov.tr/Bursa.gov/dosyalar/2017%20ekonomik%20ve%20sosyal%20gostergeler.pdf (26 Aralık 2022)
• Caputo, M. L. vd. (der.) (2021) 10 country reports on economic impact, MATILDE Deliverable 4.3, MATILDE. Caylak, E. (2021) Fleeing the Taliban: Afghans met with rising anti-refugee hostility in Turkey, the Guardian, 5 Ağustos. https://www.theguardian.com/global-development/2021/aug/05/fleeing-the-taliban-afghans-met-with-rising-anti-refugee-hostility-in-turkey (19 Haziran 2022)
• Cengiz, N. (2021) Bursa-Karacabey Ovası Toprak Toplulaştırılması, İKSAD Publishing House, https://iksadyayinevi.com/wp-content/uploads/2022/01/BURSA-KARACABEY-OVASI-TOPRAK-TOPLULASTIRMASI.pdf (26 Aralık 2022)
• Ciğerci, N. (2018) “Bursa-Kırcacali Hattı: 1989’da gelen Bulgaristan Göçmenleri Örneği”, Ihlamur-Öner, S.G. Ve Öner, N.A.Ş. (der.) Küreselleşme Çağında Göç: Kavramlar, Tartışmalar içinde, İstanbul: İletişim Yayınları, 107-134.
• ÇSGB (2019) Yabancıların Çalışma İzinleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, https://www.csgb.gov.tr/media/63117/yabanciizin2019.pdf
• Dedeoğlu, S. (2019) “Türkiye’de Tarımsal Üretimde Yabancı Göçmen İşçiler: Gürcü, Azeri ve Suriyeliler Örneği”, Tarımda Mevsimlik Göçmen ve Mülteci İşçiler Çalıştay Raporu, UNESCO Uluslararası Göç Kürsüsü Rapor Serisi No.1, Yaşar Üniversitesi, İzmir, 7-16.
• Dedeoğlu, S. (2018) “Tarımsal Üretimde Göçmen İşçiler: Yoksulluk Nöbetinde Yoksulların Rekabetine”, Çalışma ve Toplum, 2018/1, 37-68.
• Dedeoğlu, S. ve Bayraktar, S. (2019) “Refuged into Precarious Jobs: Syrians’ Agricultural Work and Labor in Turkey”, Yılmaz, G., Karatepe, I. and Tören, T. (der.) Integration through Exploitation: Syrians in Turkey içinde, Augsburg/München: Rainer Hampp, 13-27.
• Duru, S. (2017) “Karacabey Tarım İşletmesi Müdürlüğü”, Ak, İ. (der.) Karacabey Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde, Bursa: Dora Basım-Yayın Dağıtım, 251-260.
• enBursa.com (2022) Şehre Sığan Ülke: Bursa’daki Suriye!. İşte Bursa’nın Halep’i, 27 Mayıs. https://enbursa.com/sehre-sigan-ulke-bursa-daki-suriye-iste-bursa-nin-halep-i-2-142089.html (8 Haziran 2022)
• Erder, S. (2007) “Yabancısız Kurgulanan Ülkenin Yabancıları”, Arı, A. (der.) Türkiye’de Yabancı İşçiler içinde, İstanbul: Derin Yayınları. 1-82.
• Erdoğan, M. (2020) Onuncu Yılında Türkiye’deki Suriyeliler, Panarama, 29 Nisan 2020. https://www.uikpanorama.com/blog/2020/04/29/onuncu-yilinda-turkiyedeki-suriyeliler/ (29 Nisan 2022)
• Erdoğan, M., Kirişçi, K. ve Uysal, G. (2021) Multi-country Project on Covid-19 Impacts on Refugees in Jordan, Lebanon and Turkey: Turkey Report, World Refugee and Migration Council and IGAM Academy.
• Findlay, A. M., Short, D., ve Stockdale, A. (2000) “The labour-market impact of migration to rural areas”, Applied Geography, 20(4), 333-348.
• Göç İdaresi Başkanlığı (GİB) (2022) Geçici Koruma Kapsamında Bulunan Suriyelilerin İlk 10 İle Göre Dağılımı, 23 Haziran. https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 (30 Haziran 2022)
• İnginar, A. (2010) Bulgaristan’dan Türk Göçü (1985-1989), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmalar Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Kalantaryan, S., Mazza, J. ve Scipioni, M. (2020) “Meeting labour demand in agriculture in times of COVID 19 pandemic”, European Commission JRC Technical Report, EUR 30235 EN, Publications Office of the European Union, Luxembourg.
• Kale, B. (2015) “Zorunlu Göçün 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu Üzerindeki Etkileri”, Erdoğan, M. M. ve Kaya, A. (der.) Türkiye’nin Göç Tarihi: 14. Yüzyıldan Günümüze Türkiye’ye Göçler içinde, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 153-169.
• Kalkınma Atölyesi (2020) “Virüs mü, yoksulluk mu? Korona Virüs Salgınının Mevsimlik Gezici Tarım İşçileri ve Onların Çocukları ile Bitkisel Üretime Olası Etkisi Hızlı Bir Değerlendirme”, Kalkınma Atölyesi, Ankara.
• Kaplanoğlu, R. ve Kaplanoğlu, O. (2014) Bursa’nın Göç Tarihi, Bursa: Nilüfer Belediyesi Yayınları.
• Karaer, F. ve Başkaya, H.S. (2017) “Doğal Kaynaklar ve Çevre Çalıştayı Sonuç Raporu”, Ak, İ. (der.) Karacabey Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde, Bursa: Dora Basım-Yayın Dağıtım, 151-160.
• Karakaya, C. ve Karakaya, E.N. (2021) “Türkiye’nin Göz Ardı Edilen Göçmenleri: Afganlar”, Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 7(1), 100-111.
• Karpat, K. H. (2015) “Önsöz”, Erdoğan, M. M. Ve Kaya, A. (der.) Türkiye’nin Göç Tarihi: 14. Yüzyıldan Günümüze Türkiye’ye Göçler içinde, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, xxi-xxx.
• Kavak, S. (2016) “Syrian refugees in seasonal agricultural work: a case of adverse incorporation in Turkey”. New Perspectives on Turkey 54, 33-53.
• Kaya, A. (der.) (2020) Türkiye’de Suriyeli Göçü ve Belediye Hizmetleri: Kapsayıcı Sosyal Hizmet Uygulamaları, RESLOG, Ankara. http://www.reslogproject.org/yayinlar-2/
• Kaya, A. ve Kıraç, A. (2016) Vulnerability Assessment of Syrians in Istanbul, Support to Life Association, Istanbul.
• Kaya, A. ve Nagel, A. K. (2021) “Politics of Subsidiarity in Refugee Reception: Comparative Perspectives”, Journal of Immigrant & Refugee Studies, 19(3), 235-244.
• Kaya, M. ve Kalaycı, İ. (2021) “Türkiye’de Tarihsel Süreçte Tarım Politikası ve Planlama Deneyimi”, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 23-34.
• Kordel, S. ve Weidinger, T. (2018) “Current Processes of Immigration to European Peripheries: Status Quo, Implications and Development Strategies”, Kordel, S., Weidinger, T. Ve Jelen, I. (der.) Processes of Immigration in Rural Europe içinde, Cambridge Scholars Publishing, xv-xxx.
• Kurtulmuş, M. (2015) “Sendikalar ve Göçmenler,” DİSKAR Dergisi, 4, 40-53.
• Lewin, K. (1946) “Action Research and Minority Problems”, Journal of Social Issues, 2, 34–46.
• Lordoğlu, K. (2007) “Çalışma Hayatımızda Yeni Yabancılar: Bir Araştırmanın Bazı Sonuçları ve Değerlendirmeler”, Arı, F.A. (der.) Türkiye’de Yabancı İşçiler Uluslararası Göç, İşgücü ve Nüfus Hareketleri içinde, İstanbul: Derin Yayınları, 83-127.
• McTaggart, R. (2010) Participatory action research: International contexts and consequences, Albany: State University of New York Press.
• Membretti, A., T. Dax, ve A. Krasteva (der.) (2022) The Renaissance of Remote Places: MATILDE Manifesto, Oxon and New York: Routledge.
• Munck, R. (2011) “Beyond North and South: Migration, Informalization, and Trade Union Revitalization”, Working USA, (14) 1.
• Mülteciler Derneği (2022) Türkiye’deki Suriyeli Sayısı Mayıs 2022, 26 Mayıs, https://multeciler.org.tr/turkiyedeki-suriyeli-sayisi/ (3 Mayıs 2022)
• Natale, F., Kalantaryan, S., Scipioni, M., Alessandrini, A., ve Pasa, A. (2019) Migration in EU Rural Areas, EUR 29779 EN, Publications Office of the European Union, Luxembourg.
• Newsbeezer (2021) Erdogan’s advisor Yasin Aktay: “Turkey has to live with Syrian refugees, 26 Temmuz. https://newsbeezer.com/turkeyeng/erdogans-advisor-yasin-aktay-turkey-has-to-live-with-syrian-refugees/ (19 Haziran 2022)
• Nimer, M. (2019) “Institutional Structures and Syrian Refugees’ Experiences with Turkish Language Educatıon in Turkey”, Istanbul Policy Center, İstanbul.
• Özçürümez, S. ve A. İçduygu (2020) Zorunlu Göç Deneyimi ve Toplumsal Bütünleşme: Kavramlar, Modeller Ve Uygulamalar İle Türkiye, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Perlik, M. (2022) “Tying territory, society and transformation together A Manifesto with an integral approach”, Membretti, A. vd. (der.), The Renaissance of Remote Places: MATILDE Manifesto içinde, Oxon and New York: Routledge, 109-116.
• Perlik, M. ve Membretti, A. (2018) “Migration by Necessity and by Force to Mountain Areas: An Opportunity for Social Innovation”, Mountain Research and Development, 38(3), 250-264.
• Pınar, M. (2014) “1950-1951 Bulgaristan’dan Türkiye’ye Göçler ve Demokrat Parti’nin Göçmen Politikası”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 30(89), 61-94.
• Rodrigues-Pose, A (2018) “The revenge of the places that don’t matter (and what to do about it)”, Cambridge Journal of Regions, Economy and Society, 11, 189–209.
• Rottmann, S.B. ve Kaya, A. (2020) “‘We can’t integrate in Europe. We will pay a high price if we go there’: culture, time and migration aspirations for Syrian refugees in Istanbul”, Journal of Refugee Studies, 34(1), 474–490.
• Schneider, B. (2012) “Participatory action research, mental health service user research, and the hearing (our) voices projects”, International Journal of Qualitative Methods, 11, 152-165.
• SEGE (2022) “İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması SEGE-2022”, T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ankara: Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü Yayını, 35.
• Sönmez Efe, S. (2017) “Legal Status and Economic Membership of Seasonal Migrant Workers in Turkey”, Göç Araştırmaları Dergisi, 3(2), 66-99.
• Stringer, E. T. (2014) Action research, Thousand Oaks, California: SAGE.
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı (2019) Atıl Tarım Arazilerinin Tarıma Kazandırılması ile Yıllık 13 Milyar Liralık Gelir Artışı Hedefleniyor, 14 Ocak. https://www.tarimorman.gov.tr/Haber/1707/Atil-Tarim-Arazilerinin-Tarima-Kazandirilmasi-Ile-Yillik-13-Milyar-Liralik-Gelir-Artisi-Hedefleniyor (29 Nisan 2022)
• Süleyman Soylu: Bu güne kadar 76 bin 443 Suriyeliye vatandaşlık verdik, 7 Ocak, https://t24.com.tr/haber/suleyman-soylu-bu-gune-kadar-76- bin-443-suriyeliye-vatandaslik-verdik,791996 (17 Mart 2022)
• Tokatlıoğlu, M., Selen, U. ve Leba, R. (2018) “Küreselleşme Sürecinde Tarımın Stratejik Önemi ve Tarımsal Arz Güvenliğinin Sağlanmasında Devletin Rolü”,” Journal of Life Economics, 5 (4), 152-176.
• Toksöz, G. (2006) Uluslararası Emek Göçü. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Toksöz, G. (2007) “Informal Labour Markets and The Need for Migrant Workers: The Case of Turkey from Comparative Perspective”, Berggren, E., Likic-Brboric, B., Toksöz, G. ve N. Trimikliniotis (der.) Irregular Migration, Informal Labour and Community: a Challenge for Europe içinde, Shaker Publishing, 183-198.
• Toksöz, G. (2014) “Göç ve Kalkınma Üzerine Küresel Forum”, İdeal Kent, 14, 29-37.
• Tören, T. (2018) “Documentation Report: Syrian Refugees in the Turkish Labour Markets”, International Center for Development and Decent Work, Working Paper Series No: 22, University of Kassel Publications, Kassel.
• TÜİK (2020) Uluslararası Göç İstatistikleri, 2019, Türkiye İstatistik Kurumu, Sayı: 33709, 17 Temmuz 2020.
• TÜİK (2022a) Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2021, Türkiye İstatistik Kurumu, Haber Bülteni Sayı: 45500, 04 Şubat 2022.
• TÜİK (2022b) İl ve ilçelere göre il/ilçe merkezi, belde/köy nüfusu ve yıllık nüfus artış hızı, 2021, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2021, Türkiye İstatistik Kurumu, 04 Şubat 2022.
• TÜİK (2022c) Cinsiyete Göre Tarım ve Tarım Dışı Sektörde Kayıtdışı İstihdam Oranı 2014-2021, Türkiye İstatistik Kurumu, 29 Nisan 2022.
• Ulukan, U. (2009) Türkiye Tarımında Yapısal Dönüşüm ve Sözleşmeli Çiftçilik: Bursa Örneği, İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı.
• UNICEF (2019) Türkiye’de Geçici Koruma Altındaki Çocukların Eğitimine İlişkin İstatistik Raporu, UNICEF Türkiye . Yavuz, F. (2022) “Tarım ve Kırsal Kalkınma Politikalarının Etkinliği Üzerine”, Kriter, 7(69), https://kriterdergi.com/dosya-tarim/tarim-ve-kirsal-kalkinma-politikalarinin-etkinligi-uzerine (27 Aralık 2022)
• Yılmaz-Elmas, F. (2020) “Immigration to Rural and Mountainous Areas: Opportunities and Challenges -A Brief Literature Review”, İstanbul Bilgi University, European Institute Newsletter 2020-2021, 13: 14-18.