ILO’da “Grev Krizi” ve Uluslararası Adalet Divanı Süreci

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 82, 927 - 962, 31.07.2024

Sevda Köse

https://doi.org/10.54752/ct.1517550

Öz

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), insan haklarının evrimsel sırasını değiştirerek sosyal hakların uluslararasılaşmasını sağlayan üçlülük özelliğine sahip yegâne örgüttür. Örgütlenme özgürlüğünü kurucu ve Anayasal ilke olarak benimseyen ILO, denetim organlarının vermiş olduğu kararlar doğrultusunda grev hakkının örgütlenme özgürlüğünün doğasına içkin bir hak olduğunu kabul etmiştir ve bu doğrultuda 1950’lerden bu yana bir içtihat birikiminden söz edilebilir. Bu istikrarlı içtihat sonucunda grev hakkının 87 sayılı sözleşme tarafından güvence altına alındığı şeklindeki yaklaşıma, işverenlerin 1990’lı yıllarda itiraz etmeye başladıkları görülmüştür. Bu itirazların “grev krizine” dönüşmesi 2012 yılında meydana gelmiştir. ILO’nun işleyişini çıkmaza sokan, ILO denetim mekanizmasının ve üçlülük ilkesinin meşruiyetinin sorgulanmasına sebep olan sürece 2015 yılında sağlanan uzlaşı ile geçici bir çözüm üretilmiştir. 2023 yılına kadar bu uyuşmazlığın herhangi bir sosyal diyalog mekanizmasıyla çözüme ulaşmadığı gerçeğinden hareketle 2023’te “grev krizi” yeni bir dönemece girmiş ve grevin ILO sözleşmelerindeki yeri konusunda Uluslararası Adalet Divanı’na (UAD) başvurulmuştur. 2023 yılında grev krizinin çözümü için UAD’a yapılan başvuru ile krizin sonlanması beklenmektedir. Bu çalışmada ILO’da grev krizinin başlangıcından bugüne gelişimi ele alınacak ve 2023 krizi irdelenecektir. “Grev krizi” ve UAD başvurusu değerlendirilecektir. ILO’nun yetmiş yıllık grev içtihadının ve grev hakkının uluslararası çalışma normları bağlamında geleceğinin ne olacağı konusunda UAD’ın 2025 yılı içinde vermesi beklenen kararın rolü büyük olacaktır.

Anahtar Kelimeler

ILO, Grev Krizi, Uluslararası Adalet Divanı, 87 Sayılı Sözleşme, Danışsal (İstişari) Görüş

Kaynakça

• Aksar,Y.(2007). Evrensel Yargı Kuruluşları,Ankara: Seçkin Yayınevi
• Aksar,Y.(2023).Teoride ve Uygulamada Uluslararası Hukuk II,Genişletilmiş 7.Baskı: Seçkin Kitabevi
• Almmakky R. (2023).The Role of International Organisations in the Development of International Law: An Analytical Assessment of the United Nations,International,International Journal of Law,9(4),40-66. https://doi.org/10.36475/9.4.4 Ata E. (2018) Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 22(2).
• Başak C.(2012).Uluslararası Örgütler ,Şeçkin Kitapevi,2. Baskı.
• Bellace, J. R (2014). The ILO And The Right To Strike , International Labour Review, 153(1) 29-70 https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/j.1564-913X.2014.00196.x
• Bellace, J. R. (2018). Ilo Convention No. 87 And The Right To Strike İn An Era Of Global Trade. Comparative Labor Law & Policy Journal, 39(3), 495-530.
• Bellace, J. R (2022). “The Committee on Freedom of Association: Making Freedom of Association A Reality”, 70 Years of the ILO Committee on Freedom of Association: A Reliable Compass in Any Weather (içinde),Geneva. https://www.ilo.org/global/standards/subjects-covered-by-international-labour-standards/freedom-of-association/WCMS_860150/lang--en/index.htm
• Blackburn, D. (2015). The dynamics have changed: the right to strike at the ILO International Centre For Trade Union Rights, 22(1)): 16-18 https://www.jstor.org/stable/10.14213/inteuniorigh.22.1.0016.
• Borzaga,M., Salomone R.(2015). Challenging the right to strike or attacking the ILOs monitoring system? The possible consequences of recent Employers claims on the enforcement perspectives of International Labour Standards,Working Papers, University of Toronto. https://iris.unitn.it/bitstream/11572/116694/2/2015_4_BorzagaSalomone_ver2.pdf
• Chazournes, L.B.(2019) “ILO and International Judicial Mechanisms: a Story of Control and Trust” in G. P. Politakis, T. Kohiyana, T. Lieby (eds.), ILO 100 - Law for Social Justice 189-216. https://www.cids.ch/news/boisson-de-chazournes-the-ilo-and-lnternational-judicial-mechanisms-a-story-of-control-and-trust
• Committee of Freedom Association (2006). Digest of decisions and principles of the Freedom of Association Committee of the Governing Body of the ILO,5Th Edition, International Labour Office,Geneva. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---normes/documents/publication/wcms_090632.pdf
• Ceylan, Ö. (2022). Sendika Özgürlüğü Komitesi Kararlarında Grev Hakkı. Çalışma ve Toplum Dergisi, 4(75), 2375-2774. doi 10.54752/ct.1191459.
• Çalık, T. (2015). Birleşmiş Milletler Organlarının İnsan Hakları İle İlişkisi. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Özel Sayı, 2, 1091-1134. chrome extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/208376
• Çelik, A. (2010). Sendikal Haklar: Uluslararası Çalışma Hukuku ve Türkiye’nin Uyumsuzluğu. Ed (Selda Çağlar): Disiplinlerarası Yaklaşımla İnsan Hakları içinde, Beta Yayıevi, İstanbul.
• Denk, E. (2015). Uluslararası Örgütler Hukuku Birleşmiş Milletler Sistemi, Ankara:Siyasal Kitabevi
• Erkıner, H. (2017). Birleşmiş Milletler Uluslararası Adalet Divanı Kararlarının Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Aracılığıyla Uygulatılması. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 23(2), 87 - 102. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maruhad/issue/36535/414749#article_cite
• Ewing, K. (2013). Myth and Reality of the Right to Strike as a ‘Fundamental Labour Right’ International Journal of Comperative Labour Law and Industrial Relations,29(2)145 – 165. https://doi.org/10.54648/ijcl2013011
• Gernigon B., Odero A., Guido H. (2000). ILO Principles Concerning The Right To Strike, International Labour Office, Geneva https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/--normes/documents/publication/wcms_087987.pdf Gülgeç,Y.B. (2015). Uluslararası Adalet Divanı’nın Yargı Yetkisi ve Yargı Yetkisini Genişletme Çabalarının Eleştirisi, TBB Dergisi, 117:380-417. https://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2015-117-1470
• Gülmez M. (1988). Sendikal Hakların Uluslararası Kuralları ve Türkiye, TODAİE.
• Gülmez M. (2005). Sendikal Haklarda Uluslararası Hukuka ve Avrupa Birliği’ne Uyum Sorunu, Belediye-İş.
• Gülmez, M. (2014). Sendikal Hakalrın Ulusalüstü Kuralları, Oluşumu ve Uygulanması 1919-2014,Ankara: Hatipoğlu Yayınları
• Hasgüler, M. ve Uludağ, M. (2012). Devletlerarası ve Hükumetler Dışı Uluslararası Örgütler:Tarihçe, Organlar,Belgeler,Politikalar (5. Baskı). Alfa Yayınevi.
• Hovary, C. L. (2016). The ILO’s Employers’ Group and the right to strike. Transfer:European Review of Labour and Research, 22(3), 401-404. https://doi.org/10.1177/1024258916658814
• ILOa Introductiory Note (2023).Interpretation of The ILO Freedom of The Association and Protection of The Right to Organize Convention 1948(No.87) with Respect to The Right to Strike: Request For Advisory Opinion. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@dgreports/@dcomm/documents/genericdocument/wcms_908625.pdf
• IJC (2023). Advisory Jurisdiction, https://www.icj-cij.org/advisory-jurisdiction
• ILC (1957). Record of Proceedings. International Labour Conference, 40th Session, 1947. Geneva. https://www.ilo.org/public/libdoc/ilo/P/09616/09616%281957-40%29.pdf
• ILC (2012). Reports of CAS,Provisional Record,101th Session,Geneva. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---relconf/documents/meetingdocument/wcms_183031.pdf
• ILO Governing Body (2015). Minutes of the 323rd Session of the Governing Body of the International Labour Office,Geneva. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---relconf/documents/meetingdocument/wcms_370572.pdf
• ILO Governing Body (2014). The standards initiative: Follow-up to the 2012 ILC Committee on the Application of Standards 322nd Session, Geneva. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/--relconf/documents/meetingdocument/wcms_315494.pdf
• ILO (1946). Protocol concerning the Entry into Force of the Agreement between the United Nations and the International Labour Organization, Official Bulletin,29(6). /https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/-- jur/documents/genericdocument/wcms_433792.pdf
• ILO (2018). Compilation of Decisions of the Committee on Freedom of Association, Sixth Edition, Geneva. /https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---normes/documents/publication/wcms_632659.pdf
• ILO (1952). Sixth Report of the International Labour Organisation to the United Nations, Geneva. https://www.ilo.org/public/libdoc/ilo/P/09618/09618(1952-6).pdf
• ILO Governing Body (2015). Minutes of the 323rd Session of the Governing Body of the International Labour Office, Geneva. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---relconf/documents/meetingdocument/wcms_370572.pdf
• ILO Governing Body (2022). Minutes of the 344th Session of the Governing Body of the International Labour Office,Geneva. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---relconf/documents/meetingdocument/wcms_852601.pdf
• ILO Governing Body (2023a). Draft minutes of the 349th bis (Special) Session of the Governing Body of the International Labour Office, Geneva. https://ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---relconf/documents/meetingdocument/wcms_906163.pdf
• ILO Governing Body (2023b). Minutes of the 349th Session of the Governing Body of the International Labour Office, Geneva. /https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---relconf/documents/meetingdocument/wcms_910178.pdf
• ILO Office Note (2023). Special GB sessions: Past practice, https://www.ilo.org/gb/GBSessions/GB349/WCMS_894147/lang--en/index.htm
• ILO Office Note (2023). The binding legal effect of ICJ advisory opinions, https://www.ilo.org/gb/GBSessions/GB349bis/lang--en/index.htm
• ILO, Governing Body (2023). Work plan on the strengthening of the supervisory system: Proposals on further steps to ensure legal certainty,347th Session, Genava, chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---relconf/documents/meetingdocument/wcms_869569.pdf
• Internatıonal Labour Conference (1989). Records of Proceedings,76th Geneva, /https://www.ilo.org/public/libdoc/ilo/P/09616/09616%281989-76%29.pdf
• Internatıonal Labour Conference (1990). Records of Proceedings,77th Geneva. https://www.ilo.org/public/libdoc/ilo/P/09616/09616%281990-77%29.pdf
• Internatıonal Labour Conference (1994). Records of Proceedings 81Th Session Geneva. Records of Proceedings, https://www.ilo.org/public/libdoc/ilo/P/09616/09616%281994-81%29.pdf
• Internatıonal Labour Conference (2012). Records of Proceedings 101Session Geneva. Records of Proceedings. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---normes/documents/publication/wcms_190828.pdf
• Internatıonal Labour Conference (2013). Conference Commıttee On The Applıcatıon Of Standards One Hundred And Second Sessıon Geneva, 2013 Commıttee On The Applıcatıon Of Standards At The Conference Extracts From The Record Of Proceedıngs,102th Session, Geneva https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---normes/documents/publication/wcms_229263.pdf
• International Court Of Justice (1998). Summarıes Of Judgements, Advisory Opinions and Orders of The International Court of Justice,1992-1996, United Nations,Newyork. https://legal.un.org/icjsummaries/documents/english/st_leg_serf1_add1.pdfJudments ,advisory opnions of ıcj,1992-1996.
• International Labour Conference (1994). Freedom Association and Collective Bargaining,81th Session,International Labour Office, Geneva, https://www.ilo.org/public/libdoc/ilo/P/09661/09661(1994-81-4B).pdf
• International Labour Conference (2010). Conference Commıttee On The Applıcatıon Of Standards,99th Session, Geneva. https://www.ilo.org/global/standards/information-resources-and-publications/WCMS_145220/lang--en/index.htm
• International Labour Conference (2022). Summary of proceedings concerning the draft resolution to amend the ILO Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work. 1998.://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---declaration/documents/normativeinstrument/wcms_716594.pdf
• International Organization of Employers (2014). Do Ilo Conventıons 87 And 98 Recognıse A Rıght To Strıke. 1-15. https://www.ioe-emp.org/fileadmin/ioe_documents/publications/Policy%20Areas/international_labour_standards/EN/_2014-11 03__IOE_Paper_on_the_Right_to_Strike_in_Conventions_87_and_98__final_web_and_print_.pdf
• ITUC (2015). Right to Strike Re-affirmed at ILO. https://www.ituc-csi.org/right-to-strike-re-affirmed-at-ilo?lang=en
• ITUC (2023). Ten years of workers’ rights under attack: 2023 ITUC Global Rights Index. https://www.ituc-csi.org/2023-global-rights-index-en?lang=en
• İnan, Y. (1982).Uluslararası Adalet Divanının Yargı Yetkisi,Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi.
• Kaboğlu, İ.Ö (2002). Özgürlükler Hukuku, Ankara: İmge Yayınevi.
• Karaoglu, A. O. (2022). Uluslararası Adalet Divanı Danışma Görüşlerinde Yetki Ve Devletin Sorumluluğu Tartışması. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 30(3), 1409-1441. Https://Doi.Org/10.15337/Suhfd.1090082
• Karaoglu, A. O. (2022). Uluslararası Adalet Divanı Danışma Görüşlerinde Yetki ve Devletin Sorumluluğu Tartışması. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 30(3), 1409-1441. https://doi.org/10.15337/suhfd.1090082
• Köse, S. (2017). Uluslararası Çalışma Normlarında Kamu Görevlilerin Grevi de İçeren Toplu Eylem Hakkı, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Köse, S. (2019). Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Bağlamında Kamu Görevlilerinin Grevi de İçeren Toplu Eylem Hakkı. Emek Araştırma Dergisi,10,179-208.
• La Rosa, A.M.(2002). Links Between the ILO and the ICJ: A Less Than Perfect Match, L.B. Chazournes, Romano C.P.R ve Mackenzie, R.(edit), International Organizations and International Dispute Settlement: Trends and Prospects içinde, Transnational Publishers
• Leyton, J. (2017). The right to strike as a fundamental human right: Recognition and limitations in international law. Revista Chilena de Derecho. 44. 10.4067/S0718-34372017000300781.
• Liukkunen, U. (2021). The ILO and Transformation of Labour Law. In: Halonen, T., Liukkunen, U. (eds) International Labour Organization and Global Social Governance. Springer, Cham. 17-49. https://doi.org/10.1007/978-3-030-55400-2_2
• Mantouvalou, V. (2012). Are Labour Rights Human Rights?. European Labour Law Journal. 3 (2) 10.1177/201395251200300204.
• Mayr, T.F, Singer, J.M.(2016). Keep the Wheels Spinning: The Contributions of Advisory Opinions of the International Court of Justice to the Development of International Law ZaöRV 76 (2016), 425-449. chrome-://www.zaoerv.de/76_2016/76_2016_2_a_425_450.pdf
• Mola, L. (2023). The Request Of The Ilo To The Icj For An Advısory Opınıon On The Rıght To Strıke: A Lıfe-Savıng Move? http://www.sidiblog.org/2023/11/24/the-request-of-the-ilo-to-the-icj-for-an-advisory-opinion-on-the-right-to-strike-a-life-saving-move/
• Novitz, Tonia. (2010). Connecting Freedom of Association and the Right to Strike: European Dialogue with the ILO and its Potential Impact. Canadian Labour & Employment Law Journal. 15. 465.
• Organisation (ILO) King’s Law Journal, 27(1) 110–131, http://dx.doi.org/10.1080/09615768.2016.1148297
• Özveri M. (2012). Sendikal Haklar 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasası, İstanbul: Birleşik Metal-İş.
• Politakis, G. P, Kohiyama, T., & Lieby, T. (2019). ILO 100: law for social justice. Geneva: International Labour Organization. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---jur/documents/publication/wcms_732217.pdf
• Record of Proceedings. International Labour Conference, 54th Session, 1970. Geneva.
• Regenbogen S. (2012). The International Labour Organization and Freedom of Association: Does Freedom of Association Include the Right to Strike?, Canadian Labour& Employment LawJournal16 (2).385-417.
• Renate, H.D. (2018). The right to strike in the ilo system of standards: facts and fiction. Comparative Labor Law & Policy Journal, 39(3), 531-536.
• S. Rosenne (1957). The International Court of Justice. An Essay in Political and Legal Theory, 1957, 452.
• The International Court of Justice and Its Contribution to Human Rights Law.
• Schwebel, S. M. (1984). Widening The Advisory Jurisdiction Of The İnternational Court International Court of Justice without Amending Its Statute, Catholic University Law Review,33(2),355-361. https://scholarship.law.edu/lawreview/vol33/iss2/4
• Statue Court Of Justice , https://www.icj-cij.org/statute
• Turgay, F. (2012). Avrupa Birliği Hukuku’nda Sendikal Hakların Yeri ve Türkiye’nin Uyumu. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 14(1), 25-46.
• Van der Heijden, P. (2018). The ILO Stumbling towards Its Centenary Anniversary. International Organizations Law Review, 15(1), 203-220. https://doi.org/10.1163/15723747-01501007
• Vogt J,Bellace J.,Compa L.,Ewing KD.,Hendy L.,Lorcher K.,ve Novitz T. (2020). The Right to Strike in International Law,Hart Publishing; UK.
• Voogt J. (2016) The Right to Strike and the International Labour
• Wisskirchen, A. (2005): “The standard-setting and monitoring activity of the ILO: Legal questions and practical experience”, International Labour Review, 144(3), 253-289. https://labordoc.ilo.org/discovery/fulldisplay/alma995165285102676/41ILO_INST:41ILO_V1