Zıtlık İfadeleri ile Kurulan Dobruca Kırım Tatar Atasözleri

Yıl 2024, Sayı: 6, 1 - 17, 20.11.2024

Serkan Akın

https://doi.org/10.62425/ctdal.1504552

Öz

Türk Dünyası atasözlerinin derlenip bir araya getirilmesine yönelik çalışmalar önemli faaliyetlerdir. Bu çalışmada Dobruca bölgesinde meskûn Kırım Tatarlarına ait atasözleri incelenmiştir. Söz konusu atasözlerinin yapısında zıtlık ifadelerinin hangi yollarla meydana getirildiğinin ve hangi yoğunlukta kullanıldığının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada art zamanlı bir yöntem kullanılmamış, derlem olarak kabul edilen bir atasözü kitabının incelemesinden yola çıkılarak sonuca varılmıştır. Sınıflandırmada zıtlığı meydana getiren unsurların semantik ilişki biçimleri esas alınmıştır. Bilişsel anlam örüntülerinin ortaya çıkarılması amaçlandığı için zıtlığı oluşturan unsurların dil bilgisel özellikleri sınıflandırmada dikkate alınmamıştır. İnceleme sonucunda Dobruca bölgesinde yaşayan Kırım Tatar Türklerinin atasözlerinin yapısında zıtlık kavramının önemli bir olgu olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kırım Tatarları, Dobruca, atasözü, zıtlık

About Constructed with Opposite Expressions Dobruja Crimean Tatar Proverbs

Öz

The compilation and gathering of proverbs from the Turkic World are important activities. In this study, proverbs belonging to the Crimean Tatars residing in the Dobrudja region have been examined. The aim was to determine the ways in which expressions of contrast are created in the structure of these proverbs and the frequency of their use. A diachronic method was not employed in this study; rather, a conclusion was reached by analyzing a proverb book accepted as a corpus. The elements that create contrast have been classified based on their semantic relationship patterns. Since the aim is to reveal cognitive meaning patterns, the grammatical features of the elements forming the contrast have not been taken into account in the classification. As a result of the examination, it was concluded that the concept of contrast is a significant phenomenon in the structure of the proverbs of the Crimean Tatar Turks living in the Dobrudja region.

Anahtar Kelimeler

Crimean Tatars, Dobruja, proverb, contrast

Kaynakça

• Aksoy, Ö. (1993). Atasözleri ve deyimler sözlüğü I. İnkılap Kitabevi.
• Banguoğlu, T. (2015). Türkçenin grameri. TDK Yayınları.
• Çobanoğlu, Ö. (2003). Karşılaştırmalı atasözleri bağlamında Türk dünyası atasözlerinde sosyo-kültürel süreklilik ve değişme üzerine tespitler. Türk Bilig, 1(2), 3-12.
• Çobanoğlu, Ö. (2004). Türk dünyası ortak atasözleri sözlüğü. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Dilçin, C. (2005). Örneklerle Türk şiir bilgisi. TDK Yayınları.
• Doğan, G. (2007). Sözcükbilime giriş. Multilingual Yayınları.
• Ercilasun, A. B. (2020). Dîvân-u Lügât’it-Türk’teki şiirler ve atasözleri. Bilge Kültür Sanat.
• Hançerlioğlu, O. (1996). Felsefe sözlüğü. Remzi Kitabevi.
• Korkmaz, R. (2015). Yazınsal okumalar. Kesit Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi grameri: Şekil bilgisi. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Mevlana, C. (2020). Fîhi mâ fîh (A. A. Konuk, Çev.). İz Yay.
• Önal, M. N. (1999). Dobruca’daki Tatar Türklerinde Nevruz geleneği. Bilig, 20(2), 85-97.
• Tanç, N. (2021). Şeyh Galib'in üslubunda tezat sanatının yeri. M. Harmancı, M. Kuzutaş, & M. Ö. Tanrıbuyurdu (Ed.), Edebiyatta üslup meselesi (s. 40-55). İksad Global Yayıncılık.
• Ülküsal, M. (1970). Dobruca’daki Kırım Türklerinde atasözleri ve deyimler. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Yelok, V. S. (2022). Abdullah Aripov’un şiirlerinde tezat sanatı. Talim ve İnnovatsion Tadkikatlar, 12(1), 66-70. https://www.interscience.uz/index.php/home/article/view/1558/1307