Bulgaristan Türk Şiirinde “Rodoplar”

Yıl 2025, Sayı: 8, 24 - 31, 23.11.2025

Nurcihan Güneş

https://doi.org/10.62425/ctdal.1762620

Öz

Rodoplar, Bulgaristan’ın güneyinde yer alan ve bir kısmı Yunanistan’a uzanan, Balkanlar’da önemli bir dağ silsilesidir. Balkanlar’daki Türk kültürünün önemli temsilcileri arasında yer alan ve ağırlıklı olarak Bulgaristan’ın Kırcali, Hasköy (Haskovo) ve Filibe (Plovdiv) illerinde yaşayan Rodop Türkleri, bölgenin sosyal ve kültürel yapısına kayda değer katkılarda bulunmuş; aynı zamanda tarihî ve kültürel kimliğin şekillenmesinde de belirleyici bir rol üstlenmiştir. Bu çalışmada, Bulgaristan Türk şiirinde tematik açıdan öne çıkan unsurlardan biri olan “Rodoplar” temasının farklı boyutlarıyla incelenmesi amaçlanmaktadır. Çalışmanın temel amacı, Türk nüfusunun yoğun olarak yaşadığı, siyasi ve sosyal açıdan stratejik bir öneme sahip olan Rodoplar’ın, Bulgaristan Türk şiirindeki yansımalarını ortaya koymaktır. Bu bağlamda, Recep Küpçü, Niyazi Bahtiyar, Muharrem Zeynel Yumuk, Gülay Rafet Ahmet, Fahriye Mustafa Güney, Nazmi Türker Adalı, Mümün Bekir Mehmet, Osman Aziz, Nefise Habib Adıgüzel, Şahin Mustafa Altan, Mehmet Ali Macar, Ahmet Hasan Cebeci ve Mümin Mustafa Atakan gibi şairlerin şiirleri ele alınmıştır. Rodop Türklerinin ruh dünyasını, sosyal, kültürel ve siyasî deneyimlerini, yaşadıkları coğrafyaya duydukları aidiyet ve bağlılığı yansıtan şiirler üzerinden “Rodoplar” temasının Bulgaristan Türk şiirindeki yeri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bulgaristan Türkleri , Bulgaristan Türk şiiri , Rodoplar (Rodop dağları)

“Rhodopes” in Bulgarian Turkish Poetry

Öz

The Rhodopes are a significant mountain range in the Balkans, located in southern Bulgaria and extending partly into Greece. The Rhodope Turks, who are among the important representatives of Turkish culture in the Balkans and live mainly in the Bulgarian provinces of Kırcali, Hasköy (Haskovo), and Filibe (Plovdiv), have made significant contributions to the social and cultural structure of the region; they have also played a decisive role in shaping historical and cultural identity. This study aims to examine the theme of “Rodopi,” one of the prominent elements in Bulgarian Turkish poetry from a thematic perspective. The main objective of the study is to reveal the reflections of the Rodopi Mountains, where the Turkish population lives densely and which are of strategic importance in political and social terms, in Bulgarian Turkish poetry. In this context, the poems of poets such as Recep Küpçü, Niyazi Bahtiyar, Muharrem Zeynel Yumuk, Gülay Rafet Ahmet, Fahriye Mustafa Güney, Nazmi Türker Adalı, Mümün Bekir Mehmet, Osman Aziz, Nefise Habib Adıgüzel, Şahin Mustafa Altan, Mehmet Ali Macar, Ahmet Hasan Cebeci, and Mümin Mustafa Atakan are examined. The place of the “Rodopi Mountains” theme in Bulgarian Turkish poetry has been determined through poems that reflect the spiritual world of the Rodopi Turks, their social, cultural, and political experiences, and their sense of belonging and attachment to the geography they live in.

Anahtar Kelimeler

Turks of Bulgaria , Bulgarian Turkish poetry , Rhodopes (Rhodope mountains)

Kaynakça

• Acaroğlu, M. T. (2006). Bulgaristan’da Türkçe yer adları kılavuzu. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Akgün, A. (2025). Bulgaristan Türklerinin çağdaş şiir dünyasında “Dobruca”. ABAD, 8(15), 117–133.
• Bahtiyar, N. H. (1996). Çağdaş Rodop Türk şairlerinden esintiler (Antoloji). T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Bilgin, N. (2009). Kültür değişmeleri ve kimlik sorunları. Aramızdan Ayrılışının 40. Yılında Prof. Dr. Mümtaz Turhan Sempozyumu (2–3 Kasım 2009, Gazi Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları), 161–188.
• Hacısalihoğlu, M. (2008). Doğu Rumeli’de kayıp köyler: İslimiye Sancağı’nda 1878’den günümüze göçler, isim değişiklikleri ve harabeler. Bağlam Yayınları.
• Kalkan, Ş. (2018a). Bulgaristan Türk şiiri I. Bengü Yayınları.
• Kalkan, Ş. (2018b). Bulgaristan Türk şiiri II. Bengü Yayınları.
• Kayapınar, A. (2018). Trakya–Doğu Rodop bölgesinde Alevi-Bektaşi zaviyeleri (XV–XVI. yüzyıllar). Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi, 18, 3–38.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (t.y.). Bulgaristan yazılı Türk edebiyatı. Erişim tarihi 20 Mayıs 2024, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78506/bulgaristan-yazili-turk-edebiyati.html
• Küpçü, R. (1994). Şiirler. Boğaziçi Yayınları.
• Memişoğlu, H. (2015). Bulgaristan Türklerinin sosyo-ekonomik ve kültürel yapısı. Yeni Türkiye, Rumeli-Balkanlar Özel Sayısı-IV, 69, 4410–4423.
• Özgür, N. (1999). Etnik sorunların çözümünde Hak ve Özgürlükler Hareketi. Der Yayınları.
• Özkan, N. (2015). Bulgaristan’da Türk dili ve edebiyatı. Yeni Türkiye, Rumeli-Balkanlar Özel Sayısı-II, 67, 2386–2396.
• Özlem, K. (2008). Bulgaristan Türklerinin tarihsel süreç içerisinde dönüşümü, AB üyelik süreci ve Türk azınlığa etkileri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(2), 341–371.
• Şen, H. (2015). Şiirin tanıklık gücü: 1989 zorunlu göçünün Bulgaristan Türk şiirine yansıması. Göç Dergisi, 2(1), 25–42.
• Tombul, F. (2014). Uluslararası antlaşmalar çerçevesinde Meriç Havzası’nda su yönetimi. Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi A: Uygulamalı Bilimler ve Mühendislik / Anadolu University Journal of Science and Technology A: Applied Sciences and Engineering, 15(2), 147–155.