II. Dünya Savaşı Sonrası Amerikan Missouri Zırhlısı’nın İstanbul Limanı’nı Ziyareti Üzerine Değerlendirmeler

Yıl 2007, Cilt: 6 Sayı: 15, 251 - 274, 01.12.2007

İbrahim Bozkurt

Öz

II. Dünya Savaşı‟nın bitişinden hemen sonra, Türkiye‟nin dış politikasının ve Türk basınının gündemine yerleşen olay, Türkiye ile SSCB arasında yaşanan gerginliktir. 1925 yılında imzalanan ve 1945 yılında süresi sona erecek olan Türk-Sovyet Dostluk ve Tarafsızlık Antlaşması‟nın, SSCB tarafından yenilenmeyeceğinin, Türk Büyükelçisi aracılığıyla Türk Hükümeti‟ne bildirilmesi ve arkasından Sovyet Hükümeti tarafından bazı isteklerde bulunulması, sözü edilen gerginliğin boyutlarını arttırmıştır. Türkiye ve SSCB arasında diplomatik alanda böyle bir krizin yaşandığı dönemde, 5 Nisan 1946‟da ABD‟nin en büyük savaş gemilerinden birisi olan Missouri‟nin Türkiye ziyareti, içeride ve dışarıda çok anlamlı bulunmuştur. Türk basınında Missouri‟nin Türkiye ziyareti, ABD‟nin Ortadoğu‟da SSCB‟ye karşı etkili bir dış politika izleyeceğinin ve bu doğrultuda Türkiye‟yi destekleyeceğinin işareti olarak yorumlanmıştır. Ancak 1946 yılında gerçekleştirilen bu ziyaret, öncesinde ve sonrasında yaşananlarla sadece dış politikada destek olarak algılanmakla kalmamış beraberinde bazı tartışmaları da getirmiştir

Anahtar Kelimeler

ABD, Missouri Zırhlısı, Türkiye Ziyareti, Türk Basını, Türk Kamuoyu

EVALUATIONS ON THE VISIT OF US BATTLESHIP MISSOURI TO THE ISTANBUL PORT AFTER THE WORLD WAR II

Öz

Immediately after the end of the Second World War, the event that most preoccupied the Turkish press and the Turkish foreign affairs office was the tension between the USSR and Turkey. This tension in question was furthered by the message received from the USSR government through the channel of the Turkish embassy stating that the government would not renew the Turco-Soviet friendship pact signed in 1925, which was to end in 1945 and by some further ensuing demands made by the Soviet government. In a particular period when a diplomatic crisis was happening between Turkey and Russia, the Turkish visit of Missouri, one of the biggest battleships of US, on 5 April 1946 was redeemed meaningful both internally and externally. The Turkish press interpreted the visit of Missouri as a sign suggesting that US government will pursue an effective politics against the USSR in the Middle East and accordingly will support Turkey in this respect. But this visit in 1946 with the events occurred before and after it was perceived not only as a support in foreign politics, but also as significant incident that brought about some additional discussions as well

Anahtar Kelimeler

USA, Battleship of Missouri, Visit to Turkey, Turkish Press, Public Opinion in Turkey

Kaynakça

• AKALIN, Cüneyt, Soğuk Savaş, ABD ve Türkiye-1, Kaynak yay., Ġstanbul, 2003.
• ARCAYÜREK, Cüneyt, Şeytan Üçgeninde Türkiye, Bilgi yay., Ankara, 1987.
• ARMAOĞLU, Fahir, 20.Yüzyıl Siyasi Tarihi, (1914-1980), I, T.ĠĢ Bankası yay., Ankara, 1994.
• AYDIN, Mustafa, “Sovyetlerin Montreux‟de DeğiĢiklik Talepleri”, Türk Dış Politikası 1919-1980, (Editör: B.Oran), I, ĠletiĢim yay., Ġstanbul, 2002.
• BAĞCI, Hüseyin, Demokrat Parti Dönemi Dış Politikası, Ġmge Kitabevi, Ankara, 1990.
• BERKES, Niyazi, Unutulan Yıllar, ĠletiĢim yay., Ġstanbul, 1997.
• BĠLGE, A.Suat, Güç Komşuluk, Türkiye Sovyetler Birliği İlişkileri, 1920-1964, T. ĠĢ Bankası yay., Ankara, 1992.
• ERHAN, Çağrı, “ABD ve NATO‟yla ĠliĢkiler”, Türk Dış Politikası, (Editör: B. Oran), ĠletiĢim yay., Ġstanbul, 2002.
• ERKĠN, Feridun C., Türk-Sovyet İlişkileri ve Boğazlar Meselesi, BaĢnur Matbaası, Ankara, 1968.
• GERGER, Halûk, Türk-Dış Politikasının Ekonomi Politiği, “Soğuk Savaş‟tan Yeni Dünya Düzeni‟ne”, Belge yay., Ġstanbul, 1999.
• GÖNLÜBOL, Mehmet vd., Olaylarla Türk Dış Politikası, 1919-1990, Siyasal Kitabevi, Ankara, 1996.
• GÜRSEL, Halûk F., Tarih Boyunca Türk-Rus İlişkileri, Ak yay., Ġstanbul, 1968.
• GÜRÜN, Kamuran, Türk-Sovyet İlişkileri (1920-1953), TTK yay., Ankara, 1991.
• HALĠL, Ali, Atatürkçü Dış Politika ve NATO ve Türkiye, Gerçek yay., Ġstanbul, 1968.
• KĠSSĠNGER, Henry, Diplomasi, (Çev: Ġbrahim H. Kurt), ĠĢ Bankası Kültür yay., Ġstanbul, 2004.
• KÜÇÜK, Yalçın, Türkiye Üzerine Tezler 1908–1978, II, Tekin yay., Ankara, 1984.
• ÖYMEN, Altan, Bir Dönem Bir Çocuk, 7. baskı, Doğan Kitap, Ġstanbul, 2002.
• SARAY, Mehmet, Türkiye‟nin NATO‟ya Girişi (III. Cumhurbaşkanı Celal Bayar‟ın Hatıraları ve Belgeleri), Atatürk AraĢtırma Merkezi yay., Ankara, 2000.
• SEVER, AyĢegül, Soğuk Savaş Kuşatmasında Türkiye, Batı ve Ortadoğu, 1945-1958, Boyut Kitapları, Ġstanbul, 1997.
• SEZER, Duygu B., “Soğuk SavaĢ Dönemi ve Türkiye‟nin Ġttifaklar Politikası”, (Haz: Ġsmail Soysal), Çağdaş Türk Diplomasisi: 200 Yıllık Süreç, TTK yay., Ankara,1999.
• SÖNMEZOĞLU, Faruk, Türk Dış Politikası, Der yay., Ġstanbul, 2006
• TELLAL, Erel, “SSCB‟yle ĠliĢkiler”, Türk Dış Politikası 1919-1980, (Editör: B.Oran), I, ĠletiĢim yay., Ġstanbul, 2002.
• TOKER, Metin, Türkiye Üzerinde 1945 Kâbusu, Akis yay., Ankara, 1971. TRUMAN, S. H., Hatıralarım, (Çev: Cihad Baban-Semih Tuğrul), Ulusal Basımevi, Ankara, 1968.
• TURAN, Ġlter - BARLAS, Dilek “Batı Ġttifakına Üye Olmanın Türk DıĢ Politikası Üzerindeki Etkileri”, Türk Dış Politikasının Analizi, (Der: F. Sönmezoğlu), Der yay., Ġstanbul, 1994.
• TURAN, ġerafettin, İsmet İnönü, Bilgi yay., Ankara, 2003.
• URGAN, Mina, Bir Dinozorun Anıları, Yapı Kredi Kültür Sanat yay., Ġstanbul, 1998.
• ÜLMAN, A. Halûk, “Türk Amerikan YakınlaĢması ve Sovyetler Birliği”, Forum, XIII/165 (15 ġubat 1961).
• ÜSTÜN, Nevzat, Türkiye‟deki Amerika, Var yay., Ġstanbul, 1969.
• YETKĠN, Çetin, Karşıdevrim, 1945-1980, Otopsi yay., Ġstanbul, 2003.