Kuruluşundan Kapatılışına Kadar Türkiye Büyük Millet Meclisi İçerisinde Köy Enstitülerine Yönelik Muhalefet

Yıl 2007, Cilt: 6 Sayı: 15, 221 - 250, 01.12.2007

Fevzi Çakmak

Öz

Köy Enstitüleri Türk Eğitim sistemine özgü, dünya üzerinde başka bir örneği olmayan bir eğitim sistemidir. Türk Devrimini köye götürmeye yönelik ortaya konan bu sistem getirmiş olduğu radikal değişimlerle, daha başlangıçta TBMM’de kendisine bir muhalefet oluşturmuştu. İsmet İnönü’nün desteği ile birlikte, Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel ve İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı Tonguç’un çabalarıyla Köy Enstitüleri sistemi, TBMM içersindeki sessiz muhalefete rağmen, birkaç yıl aksamadan uygulanmıştır. Fakat İkinci Dünya Savaşı sonrası içte ve dışta ortaya çıkan siyasi gelişmeler, Köy Enstitüleri sisteminin sonunu hazırlamıştır. TBMM içersindeki sessiz muhalefet ortaya çıkarak, önce Hasan Ali Yücel’in ve ardında İsmail Hakkı Tonguç’un görevden alınmasıyla, sistem içersinde 1947 yılı ile birlikte değişimler başlamıştır. 1954 yılında kapatılana kadar sistem devamlı surette değişime uğrayacak ve sonunda öğretmen okulları ile birleştirilerek ortadan kalkacaktır. Bu çalışmada kuruluşundan kapatılışına kadar, zabıt ceridelerine göre TBMM içersinde sisteme yönelik muhalefet irdelenmeye çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Köy Enstitüleri, Muhalefet, İsmet İnönü, İsmail Hakkı Tonguç, Hasan Ali Yücel

FROM THE FOUNDATION UNTIL THE END, THE OPPOSITION AGAINIST THE VILLAGE INSTITUTES IN THE GRAND NATIONAL ASSEMBLY OF TURKEY

Öz

Peculiar to Turkish educational system, the village Institutes, was unique for that time with respect to other educational systems implemented all around the world. This system which was aimed to bring Turkish revolution into villages consequently raised serious objections within Turkish Parliament as it brought about radical changes. Despite implicit rejections, this system of village institutes was put into practice for a few years without any intermission together with the support given by İsmet Inonu and efforts made by Hasan Ali Yücel, Minister of Education and İsmail Hakkı Tonguç, Head of Primary Education. However, local and foreign political changes occurred following the Second World War, caused the system of Village Institutes to come to an end. In 1947, increasing voices in the Turkish Parliament began to have more effect. In the mean time, the system started to depravate after İsmail Hakkı Tonguç and Hasan Ali Yücel were dismissed. Until 1954 when this system was completely abandoned, it was exposed to many alterations and finally joined with Teachers School. This paper explores the opposition in the Turkish Parliament directed to the system of village institutes based on official records and documents

Anahtar Kelimeler

The Village Institutes, Opposition, Ismet Inonu, Ismail Hakkı Tonguc, Hasan Ali Yucel

Kaynakça

• AKYÜZ, Yahya, Türk Eğitim Tarihi, 7. baskı, Alfa yay., Ġstanbul, 1999.
• AVCIOĞLU, Doğan, Türkiye‟nin Düzeni, Tekin yay., Ġstanbul, 1996.
• AYDEMĠR, ġevket Süreyya, İkinci Adam, II., 2. baskı, Remzi Kitabevi, Ġstanbul, 1968.
• BAġARAN, Mehmet, Tonguç Yolu, Varlık yay., Ġstanbul, 1974.
• __________, Özgürleşme Eylemi: Köy Enstitüleri, ÇağdaĢ yay., Ġstanbul, 1990.
• Beşinci Maarif Şurası (5-14 Şubat 1953), Milli Eğitim Basımevi, Ġstanbul, 1991.
• BĠLA, Hikmet, CHP (1919-1999), Doğan Kitapçılık, Ġstanbul, 1999.
• Birinci Maarif Şurası (17-29 Temmuz 1939).
• Dördüncü Maarif Şurası (22-31 Ağustos 1949), Milli Eğitim Basımevi, Ġstanbul, 1991.
• ERDĠLEK, NeĢe, “Hükümetler ve Programları”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, IV, ĠletiĢim yay.
• EKĠNCĠ, Yusuf, Hükümet ve Siyasi Parti Programlarında Milli Eğitim (1920-1994), Ankara, 1994.
• İkinci Maarif Şurası (15-21 Şubat 1943), Milli Eğitim Basımevi, Ġstanbul, 1991.
• JASCHKE, Gotthard, Yeni Türkiye‟de İslamlık, Bilgi yay., Ankara, 1972
• ARAGÖZOĞLU, Galip, “Atatürk’ün Eğitim AnlayıĢı", I. Uluslararası Atatürk Sempozyumu (21-23 Eylül 1987), Atatürk AraĢtırma Merkezi yay., Ankara, 1994.
• KARPAT, Kemal H., Türk Demokrasi Tarihi, Afa yay., Ġstanbul, 1996.
• KENAN, Öner, Öner ve Yücel Davası, Ġstanbul, 1947. Köy Enstitüleri İle İlgili Yasalar, II, Köy Enstitüleri ve ÇağdaĢ Eğitim Vakfı yay., Ankara, 2000.
• MANGO, Andrew, Türkiye ve Türkler (1938‟den Günümüze), Remzi Kitabevi, 2. baskı, Ġstanbul, 2005.
• MUMCU, Uğur, 40‟ların Cadı Kazanı, 3. baskı, Tekin yay., Ġstanbul, 1993.
• ÖYMEN, Altan, Değişim Yılları, 9. baskı, Doğan Kitap, Ġstanbul, 2006.
• ġAHĠN, Mustafa, “Türkiye’de Köye Öğretmen YetiĢtirme Model Önerileri, Uygulamalar ve Değerlendirmeler”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, II/4-5 (1995), Ġzmir.
• TAġDEMĠRCĠ, Ersoy, “Hasan Ali Yücel’in Türk Milli Eğitimine Hizmetleri”, 100.Doğum Yıldönümünde Hasan Ali Yücel, (Haz: Songül Boybeyi), Atatürk Kültür Merkezi BaĢkanlığı yay., Ankara, 1998.
• TONGUÇ, Engin, Bir Eğitim Devrimcisi İsmail Hakkı Tonguç, Yeni KuĢak Köy Enstitülüler Derneği yay., Ġzmir, 2007.
• TURAN, ġerafettin, Türk Devrim Tarihi, IV / 1, Bilgi yay., Ankara, 1999.
• ___________, Türk Devrim Tarihi, IV / 2, Bilgi yay., Ankara, 1999.
• TÜRKOĞLU, Pakize, Tonguç ve Enstitüleri, Türkiye ĠĢ Bankası yay., Kasım 2007.
• YEL, Filiz, Atatürk Döneminde Köy Eğitmenliği, (BasılmamıĢ Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk Ġlkeleri ve Ġnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ġzmir, 2008.
• YÜCEL, Hasan Ali, Davam, Ankara, 1947.
• ___________, Hasan Ali Yücel Tarafından Açılan Davalar ve Neticeleri, Ankara, 1950